1 Mart 1934 Tarihli Kadro Dergisi Sayfa 44
Buhrandan korkmayan sanayi: Harp sanayii. M. Şevki. Dünya buhranı sanayice en ileri memleketleri hırpalar ve İstihsallerini yarı yarıya hattâ bazı yerlerde ©, $0 derveçsine kadar azaltırken bir sana- yi şubesinin sınırlarında kalıyor ve oradan içeri ndımını alburıyor İlarp sanayil Sanayi istlhsalâtı her şubede azalırken harp sanaylinin islihsali bünyece bazı değişiklikler kavdetmekle beraber daima artıyor ve daimn genişle yor. Bu urlaş ve pçentişleyişten anlıyoruz ki, dün olduğu gbi bugün de en re- vaçta olan meta harp ve silâhtır. Dizim bakımımızdan bunu çok tubil gür- mek de lâzımdır. Milli kurtuluş hareketlerinin hız aldıfı ve bir tasfiye ha- reketinin başyladığı bu devirde emperyalizmin kendi davalarını tahakkuk ettirmesi ve şimdiye kadar süren hakimivetini ibka etmesi icin silüâha sn- rilmasından başka ne çöresi vardır?. Bu sebeple hir taraftan İktisadi ve fakat daha ziyade siyas! manaları ve ehemmiyeti haiz olan bu buhrundan korkmarz, sananylin gidişini gözden gzeçirmek çok faydalı ve lüzumlu ola caktlır: Alınanyada konjunklur tetkikatı vapan müessesenin intişar eden 28 Şubat tarihli huftulık raporuna nazaran top, silâh vo cephune imulâla yupun başlıca memleketlerin harpten evvel ve sonrki harp malzemesi ihracatı göyledir: 1009.... ->«158B Milyon murk 2965....... 300 Milyon mark AA e Sirz 105 » . TURE e N L D » 1BI1 208 » “ 1337 203 » » UA zcera ea0 » 3 1920.......rr0x11.250 3 » 1N13.... 293 » » 19258 Ş p » » Burada harpten sonraki istihsalin en yüksek olduğu senenin harpten eyv velki en yüksek seneve nazaran 4 10 kadar bir tenakus gösterdiği görü- lürse de bu silâhlanmanın azalmış bulunduğuna aslâ delâlet edemez, Çün- kü hunun içinde harpten sonra ehemmiyctleri çok vükselmiş olan ve harp- ten evyel İse ya hiç imal edikmeyen vevya pek az miktarda İmal olunan silâhlar dahil değildir. Mescleâ tayyareler bu meyandadır. İngilterede tayyare imlâlanda 1913 e nazaran tezayüt adetçe tam yirmi mislidir. Amoerikada 1913 de ancak ?00 tayyare iİmal olunurken bugün 14.000 tayyare imal olunmiakta... 19138 de İngilterede imal olunan bayyu- relerin kiymeti takribemn 1 milyon mark iken 1930 da imal olunanların kıy- motl 160 milyona çıkmıştır. Amorikada ise hu miktar 3,2 milyon marktan 299 milyona fırlamıştır. Tayyare imalâtındaki tezayüdü anlamak için şu cetvale hakalım, 4
