1 Mart 1934 Tarihli Kadro Dergisi Sayfa 50

İpekli mensucat sanayilne malikir. O halde beher müecsgesemİn vasati ser- mayesi 13.400 lira kadar bir şey tutar. Binası ve makinası dahil olmak üzere 1200 Uralık bir fabrikanın randımanının ne olabileceği kolaylıkla anlaşılabilir Bonra tekmil hu ipekli sanaylinin istihsalâtı iptidai maddeler de dahil ol- muk üxsere 3,253.000 Hiradır. Yani nülus başma 19 kuruşluk bir istihsal, İstihsali bu zanayle alt olmuıyan hammadde fiyalını çıkarır isek gerlya 1,080,000 Hira kalır ki, bu takdirde nüfus haşına isabet eden miktar ise & kuruşlan ibaretl olur. Günün terakkiyatını uymak isteyen inkılâpçı bir millet sıfatile bu istihsalin kifayet edip etmalyeceği, bu miktarı hu budut ta hrakmak için tahdidin lâzımgelip gelmiyeceğini erbap insafa terke- diyoruz, Dokuma sanayiinin heyeti unmumiyesine intikal edelim. İpekli, yünlü, tri- kotaj, fanile ve çorap, kapul ve yelken berini, yün, pamuk ve iİpek iplifini ihtivya eden bu kısmın tekmil sermayesi 9,5 milyanu makina, $ milyonu bina olmak üzere on üç buçuk milyondur. İpekli sanaylinde mu- kina kıymetile bina kıymeti arasındakl nisbet takriben 1:1 olduğu halde mensucatın heyeti umumiyesinde 2:1 kadardır. Tekmil islihsalât ise ham- madde fiyatı dahil olduğu halde 20 milyondur. Sencde nüfus başına isbaet eden miklar 1430 kuraş. Kugün bir senede 120 kuruşla bir çocuğun giydirilmesi dahi kolayca düşünülemiyeceğine göre Türkiyenin giydiril- mesi bugünkü dokuma sanaylimtze kalırsa halkın büyük kısmının çıplak kulacağı buradan ve bilriyaziye anlaşılmış olur. Hariçten ithalâtiın milli Iktisat için bir zâf olduğu ayşikâr bulundağuna nazaran devletin mensucat sanayii kurmasındaki kat'i zaruret kendilinZiden mevdana çıkar. Bencde nüfus başına vasali olmrak geyinme masrafı 12 lira kabul edersek bugünkü istihsalin en az on defa arttırılması icap elliği bulunur ki bu suretle asgari mensucat sanaylimizin hacmi da hesâp edilmiş olur. Bir defa da bu'kısmın rantablite derecesini tetkik edelim: 11.718(L000 Hammüdde kıymelti 1.100.000 İşlelme masurafı 3.100.000 Ücret ve yevmiye yekânu 2.100.000 ©p 15 faiz ve amartisman 16.630.060 2.100.000 Safi kâr ©çl15 Sermayeye nisbeti İşte tahdit fikirlerinin ileri sürülmesini hep hu ax görülen kârda aramalıdır. Büyük istihsal yapan mücsseseler için bu kür norması yüksek görülebile- ceği halde yüksek faizlerle sermaye tedarik edebilen ve az istihsal yapan müesseseler - ki ekseriyeti bunlar teşkil eder - Bu kârla yaşamak imküâ- nımı bulamamakta ve tabhdil Cikirlerini jleri sürmektedirler. Veley mem- leketin sanayliisiz kalması bahasına da olsa kendi küârlarının yükselmesi düşüncesile sanayi erbabı belki bu taleplerinde mazurdurlar. Fakat mem- leket menfaati icin bu trlep aslâ kabul edilemez Devletin beş senelik programıla kurmasını istihdaf ettiği diğer sanayi şu- belerine geçelim. Meselâ madoen sanayline; 5B0