4 Ocak 1935 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 7

“Jluslarda sıyasal fırkalar nasıl vucut buldular? (Başı 1 inci sahifede) vi geli gatmca yanl fırkaların aras larmın hayati onun ogünkü düşünce: | amda fikir çarpışmaları genişle ii | Me büyüdü, devirlerde siyasa halkın işi dei iri yığınlarından biç kimse idare karışmaz. İdare doğrudan doğ > baştaki adamın N bayet hürriyet ihtilâli enli ha yor. Bu ihtilâl devrinin getirdiği dev let sistemi insanlara bır hürriyet weri- yor. Halkın reyi Bu sırada bir takım profesyonel po Mikacılar meydana çıkıyor. İşte hürri lığı devirlerde hal sp infaz ot - mesi zamanı geliyor. Bu da sıyazal fır kaların doğuşu zamanıdır. Parlamento ç aları ve fırka - ların devlet idareler mde fikirlerini faz etme devri insanlar için politika 'devri açıyor. Bu tarz netcesinde par - İsnentolarda siyasal fıraklar doğu - yor çarpışıyor. Dünyadaki ehemmiyeti göze çarpacak bir gen şlik alıyor. Feodal devlet tipi insanların teklik ten çıkıp yığnlığa girdikleri zaman - dır, Hürriyet ibtilâli gelince, halkın pürlamento dev ne iştiraki başlıyor. Liberal hürriyet hükümet dana çıkıyor. Bulgariştandı ral devlet tpinin çeşitli siyasi Gir kalır o öpile idaresi | gibi Libe- ral devlet tpi birçok bakımdan tefes-| süh ediyor. Kıymeti azalıyor. Ondan sonra Liberal devlet & pi yerini dikta: tür tipe veriyor. Fırka sınıf diktatör tipi Liberal devletten idare makinesini alıyor, Bizim muhitimizde Liberal devlet tipi de kendi yerini milli devet tipine bırakıyor. Feodalden liberal, hiberalden sınıf diktatör tipine dönüyor, Bugün- kü komünst Rusyada olduğu gibi... Kalyada olduğu gibi. İtalyada evvel. ce adı kla beraber bir şah sın bütün idareye hâkim vaziyeti var dır. Bu diktatör tiptir... İspanyada da son cumhuriyetten evvel kurulan idare gene bir d ktatör devlet tipidir. Türkiyenin devlet tipi Bizim memleketimize gel nce, bi- zim diktetörlüekle karşı karşı olan vaziyeti ayrıca mütalea edeceğiz. Türkiyenin devlet tipi ne amıf dk tatörlüğü, ne de şahsi bir diktatörlük değildir. İdare beral devlet Gpinin karışırıcı şekiller nden uzak milliteş tirikmiş bir devlet &pi vardır. Bu dev- let tiplerinin anlatışma göre olan kı- anuları İzah edişorum. Feodal devlet. te. diş sıyasa askerlik ve para işleri, iç enniyet ölmak üzere tanmırdı. Liberal devlet geldiği devirde ge- ne bu varlık içinde işler görüldü. Hat- tâ 20 inci yüz yılın ortalarına kader devlet idaresi dört noktada meşgul ol du, ik devlet kendisi için çalışmağa değer olarak i dış emniyeti, iç emniyeti ve parayı tanırdı. beral devlette biraz daha deği sele yağma, bir toprak parça- elde etmek, bir kaprs hatti bir meketipinizi bir cümle diğer memleket Isre karşı muharebeye sebebiyet ve - rirdi, Kız alıp vermek bile en müşkül siyasi vaziyetleri düzeltirdi. Dünyanın her köşca nde, istikbal muhakak cum huriyetindir. Şimdi bile hânedanlar arasında yaşayan iki devlet arasında tesirli iş olarak kız alıp vermeği ka - bul ederler, Halbuki bu üki kişinin evlenmesi uluslar arasmdaki ihtilâf mevzuuna sebep olmamalıdır. Esaslı bir ihtilâf yoksa ilsi devlet siyasetini tanzimde ev lenmeğe uğraşmak mühim bir esas ol- mamalıdır, Atekrlik bakımından ille devlet ti- pinde sikerlik vaziyetini anlamak basit ti. Zorla toplanmış, para ile toplan- miş askerleri muharebeye gönderir - Asekrin talim ve terbiyesi, hazır - lanması olmazdı. Muharebede muvaf- fakıyet için sistemler metodu vaziyeti yoktu, Lâzum olursa bir ande tedarik ederlerdi. Kumanda vaziyei ne böce- rikli otanları, akrabaları ve şahısla - rı tanınmış olanlar getirilirdi. Sara - yın, otağın muhafzası ise iç emniyet © larak kabul edilird. Bu kaygu üzeri- ziyet ise hanedan bulunan devletler- de bile yurttaşlardan yalnız devlet'n. ihtiyacı için vergi alınır ve diğer ta - raftan hânodanın aklına gelen müsa- dere ve zabt gibi şekilde paralar da toplanardı. Devlet vazifeleri bu anlattığım ba- sitl kten çıkarılmış ve liberal devlet ti pinde gene bu şekilde devam edilmiş tir, Her iş devlet işi Halbuki bugün dünyada iş olarak akla gelen herşey devletin iş'dir. Es ki devirde ne maarif, ve yurdun imarı, ne nakil vasıtaları tanzimi, iktısadi iş ler, devlet vazifesi sayılmazdı. Bun - lar bütün devlet» işidir. Bunlardan mai derinlik muzunda bulunuyordu. İşte her işin devlet işi olduğu dev- MİLLİYETP'in yeni adı olacaktır. İlk zamanlar dar olan devlet işleri ne mukabil yeni gen ş işler başlayın- ca bu da mühimleşiyor. Sıyasi fırka» ların faaliyeti göze çarpar bir hale ge- Seyyal bir fırka nedir ? «Devletin ve ulusun hayatında bü- tin işlerin ana ç zgiler üzerinde inan ma ve yürütme şekilleri üzerinde bi - ribirine inananların bu inanma ve yü» rütme kararlarını yürütmek iç ma birliği yapmaları ve bu birliğin kendisidir.,, Sıyasal fırkalar biribirlerine bir i- manma ve bir yayma kararında topla- nmca kararın ana çizgilerini gösterir. Bir mukavele yapılır. Bunlar sıyasal fırkanın programıdır. giriş bundali bütün pışım mami Fırkaya girip çıkma çok mülrim iştir. Bir fırkaya başını bağlamak bu yol da sadakatle yürüyeceğine dair söz ve rilmesidir. Siyasal fırkanm programı bir veya bir kaç insanın bir masa başında otu » Fup devlet in nasıl olacağını mey dana getirilecek bir yazı vaziyeti değil Bu programların ehemmiyeti yek » . Siyasal fırka doğuşlarmda bu şekil. de bir vaziyet varsa fırkanın hayatı uza mınmış, kendi kendine çöküp gitmi çinde yaşantı a karşı geler cek ve tatbik sahasına girebileçek bir &ser olabilmelidir. Bunun en doğru şek- Ni (orka programının siyasıl hayatta bes raber çalışmış biribirlerini e tanrmış ve güvenmiş ve hayalia tecrübelerle piş » miş, müşterek kararlara varmış insanla- rm hayatın içinden ihtiyaçları duyup duyurması ve bunu program olarak Vü- cude getirdikleri eser mühimdir ve kıy metlidir. Bugün Türkiyenin mukarreratına bü kim olan C. H. F. programı bildiğiniz gibi batmış, bayatiyeti kalmamış olan Osmanlı imparatorluğu içinden yücel - miş, doğmuştur. Bunun dış istilâ veni; yetinde şerefli bir şekilde çalışmasını te- etmiş devletin düşkün vaziyetini momi 4. iç çalışmada meydana iu - azznam bir eser getirmiştir. Ve bunu da nihayet yazı ba'inde fırka programı olâ- vak meydana koymuştur. İşte bu geçen işler yeni yapılacak iş- lerin en büyük müğahidi vaziyetindedir. Siyasal fırkada mühim olan unsur ü- zerinde duralım. Fırkada şef! Şet, üstünde ehemmiyetle durulacak bir varlıktır. Şet idareleri, diy ünceleri, yapış kuy- veti noktasından bütün işleri kendinde Şaplar, Heyçczm kendinde toplar, Ordu. sileye kadar şef müfuzü olmaksızm vir dirlik, bir ileriye gidiş olamaz. Şef olmazsa her geçim şartı mükemmel de olsa üç kişilik bir cemiyet bile hayatta muvaffak olamaz. Bir ordu da yine böy» Bu devirde dünya siyasal hayatı o kadar teferrüatlı ve çok güç mücadele. lerle karşı karşıyadır ki fırkasının şere- fini, idaresini, kuvvetini temsil etmek iktidarına malik olan bir şef yoksa, bu- günkü işleri başarabilmesine imlecin yok- tur, Şef anılınca ondan sonra kafasını kullanız#zan bir sürü ağam var zannet - meyiniz. Bir siyasal frkanm şefinin büyük e- bemmiyeti eaeydanda olmakla beraber etrafmdakiler bir sürü tasavvur edile - *mez. Maamafih buna böyle inananlar vardır. Avrupada böyle iddia edilen tip- ler vardır. Böyle telâkkiye bizim mem. leketimizde yer vermeğe imkân yoktur. Sürüleşmiş insanları parmağı ile idars etmiş olmak şerefli bir vaziyet değildir. Asıl heyecan'ı bir kütleye kafaların. daki heyecanları bir raya götirmek ve bunları idare etmektir. Şefin kıymeti ve ehemmiyeti de bu zaman meydana çıkar. Bir şelin yanm- daki adamların her biri ayzı kıymete 0- lursa şef te kıymetli adamlar tarafından kıymeti takdir edilmiş olduğunu görerek şeref ve onöru daha yüksek vaziyete gi- ver, Ne mutludur o millete ki bu dünya- Bin çetrelil, karmakarışık hayatı içinde kendi ulusal işlerini idare etmok vaziye- tinde bulunduğu ve şef diye arkasından gittiği adam ber şeyi kendisinde topla- #wş bir haslete maliktir. Ne mutlu ona. Eğer böyle yüksek bir şefe malik we Tus yolesa onlara acımak lâzrmdır. Yeryüzünün son devirdeki gidişi 19 uncu üsrın bilgi, fen ve hayatta yükseliş bakımından insanlar heyetini nasıl yükselttiğini görmüştük. Karanlıktan çıkan devletler 19 um- cu asrın sonuna kadar hızla mesafe aldılar. 20 inci asrm başladığı zaman. larda büyük savaş oldu. Dünya kan- İk sahneler geçirdi. Insanlar yeniden hız aldı. Içinde bulunduğumuz devirde dün- yanın medeni gidişi çok yükselmiş bir | hal arzediyor. Bu seneler içinde fen vasıtalarının ağırlık kaldırma kıymeti yüzlerce ton yekününa baliğ oluyor. Geçen asırda yüz kilo kaldırmak mev- zuu bahisken şimdi fen vasıtaları ile bir düğme ile yüzlerce, binlerce ton bir aradan bir araya geçiyor. MİLLİYET CUMA 4 IKINCIKANUN, 1935 Roma görüşmeleri (Başı 1 inci sahifede) buraya gelecek olan Fransız dışarı iş- leri bakanı Bay Laval sıyasal komuş- malarına cumartea. günü başlayacak ve önce Venedik sarayında, Chigi sara- yında Bay Suvichi ziyaret edecektir. O gün akşam Bay Mussolini Venedik saraymda bir ziyafet veercetkir. Pa - zar günü sabahleyin yapılacak görüş melerden sonra Roma valisi, Fransız misafirleri kabul edecektir. Gece Fran sız sefiri kont Chambrun bir ziyafet verecek bu ziyafeti bir kabul resmi takip edecektir. Pazartesi günü Vatikana resmi zi- yaret yapılacaktır. Akşamr Oporada bir gala müsameresi verilecektir. Bay Laval — günü Romadan Pa- Seyahat başlangıç PARIS, 3 (ALA.) — Fransız Mit. bustı Bay Laval'in Romayı ziyareti kararmı çoşkunlukla karşılamakta ve buna büyük ümitler bağlamaktadır. Ancak (Eko döparis) güzetesi bazı ihtirazlar koyuyor ve diyor ki: «Bize öyle geliyor k çetin konuş- malardan sonra iki hükümet meseleyi bal değil, tehir eden bir formül üze- rinde anlaşmışlardır. Bay Laval'in s0- yahati bir başlangıçtır ve herşey yo niden yapılacaktır.,, Londrada memnuniyet LONDRA, 3, (A. A.) — Bay Lava- lin Roma seyahati burada derin bir memnuniyet uyandırmıştır. Çalışma beraberliği genişletilecek PARIS, 3 (A.A.) — havas Ajansı bildiriyor: Avusturya isi klâlinin te - minat altına almması hakında Fransa ile İtalyanın yaptığı anlaşma bir pro- tokol şeklini alacaktır. Ve Fransız - İtalyan çalışma beraberliği tedricen geniş'et İerek Avrupa kıtasındaki di. ğer devletlere de teşmil olunacaktır. Bu protelkol iki ay içinde meriyete gi recektir. Müstemlekelere gelince, Tu- nusta oturan İtalyanların vaziyetiyle Somalidek; Fransız imtiyazları da daha bazı tasrihatta bulu icap ediyor. İngiliz dış işlerinin tebliği LONDRA, 3 (A.A.) — 22-12.934 tarihinde, Pariste Bay Flandin ve La- le Avrupa vaziyeti hakkındaki görüşmeleri vesilesiyle, Sir John Say- mon, bu görüşmelere yakında Londra dn da devam olunacağı ümidini izhar etmiştir. Fransız Nazırlarmın hemen müteakiben Londrayı ziyaret etmele- ri ümit edilmişse de, valetin darlığı hasebile bu ziyaret n, uluslar kurumu konseyinin 11-1 tarihli toplantısın - dan tonra, en kısa bir zaman içerisin- de vukuu İararlaştırılmıştır. ÇAĞIRIŞLAR Eoyoğlu. Halkevinde fran- sızca ! ursları Halkevinden: Evimizin Beyoğlu kıs- her gün Tepebaşmda Meşrutiyet caddesim? de Beyoğlu kasını iç işleri çevirenine başvurarak kayıtlarını yaptırmaları ilân olunur. A'tınordu kongresi Altmordu İdmanyurdu Rek Ekseriyet olmadığından aktedilemiyen Yurt kongresinin 11 kânunusani 1035 saat 15 te toplanacağı e21- İçki düşr a 'arının çayı Her yl olduzu gibi bu yıl da Yeşil Hilâl ve Türkiye içki aleyhtarı g“neler kurumu Üyelerine tile beraber eğlenecli bir kurun geçirt- mek için bayramın üçüncü 8 kânnusn- ni salı günü 16,5 da Tokatliyan salon - larında bir çay verecektir. Evvelce Ayın 9 unda yapılması ka- rarlaştırı'an bu çay bayramm pazar gü- mü başlaması dolayısile ayın 8 ine çev- rilmiştir. Yeşil Hilâl ve Türkiye içki aleyhim- ni Gençler kurumu genel yazarlığından; Sayın üyelerimizin kendilerinin. si ve konuklarının davetiyelerini almak i- çin cemiyetimizin Ankara caddesi No. leri ve konukla - 15 teki odasına gelmelerini dileriz. Eni zaya doğru güden vaziyeti aklımın al muyacağı şekilde görüyor. Sürat, hız, müthiş bir surette ilerli- yor. Bir tayyareci Manş denizini sa - vaştan beş sene evvel geçmişti. Bu za- man bütün dünya buna hayret etmişti. Bugün hava sürati saatle S0 — 1000 oldu. Kara süratleri 200 ü bul - du. Deniz süratleri 100 kilometreyi bul du. Politik görüşlerin içinde geçirdiği ilim teknik hayata müvazi gitmelidir. Bundan sonraki hayatın aldığı hız ma- kineleşme ve hacimleşme her şeyin müt- hiş surette sürat kesbetmesi , politi kada da tesir yapan bir şeydir. Timar devrinde insanların devlet te- lâkksi ne kadar başka idi. Bu isi Petrol hayata girdi. Bunun hayatta yaptığı yol patlayıcı motörlerin imali ni meydana çıkardı. Sikletie zayif mu- kavemette ağır madenler ortaya çıktı. Elektrik en geniş surette hay tatbik edilecek — devire girdi. Bütün bu azamet politika hayatının değişmesi üzerinde tesir yapmaktadır. , Cumartesi derse devam © edilecek- | | TURHAL ŞEKER FABRİKASI | 1.2 inci Kânun. 935 Tarihinden İtibaren ! FİATLAR: KRİSTAL ,, SATIŞA BAŞLIYOR Fabrikada Teslim K Ü P ŞEKERİ 40 37 Kuruştur. | “© En Aşağı Sipariş 1000 Kilodur. ' Aires: TURHAL Şeker Fabrikası T.A.Ş. Telgraf Adresi: Fabrka TURHAL TURHAL i MÜNAKASA İLÂNI İstanbul Amerikan Koleci Müdürlüğünder ( Robert Ko'ec « Amerikan Kız Keteci ) Mektebümizin kız ve erkek kısım ları için lâzım olan et, ekmek ve bak- kaliye eşyası münakasa ile ve kapalı zarf usulile satın alınacaktır. Teklifle- çin 20 ikincikâmin 1935 ten evvel verilmesi lâzımdır. Tstiyenler şartname suretini mektep adresinden alabilirler, (6569 Akay işletmeti i .üdürlüğünden: Şeker bayramına tesadüf eden ikincikânunun 5, 7 ve 8 in- ci pazar, pazartesi, salı günleri Kadıköy Slağdarpağa - Ada- lar - Anadolu hattında cuma tarifesi tatbik edilecektir. (55) p Fakültesi Dekanlığından: Tıp Pal idrar yolları hastalıkları seriryatında bir a- sistanlık boştur. İsteklilerin Fakülte Dekanlığına TE Sadık 20 gündenberi o kaybolmuştur. Ne baki bilenler hütfen Bakırköy aıabiye ve akliye hastanesi 20 nci pav- yon hemşirelerinden valdesi B. Fatma» ya haber vermeleri. 131 Dr. Hafız Cemal Dahiliye mütehassısı Cumadan başka günlerde saat (2,30 dan 6 ya) kadar İstanbul Divanyolu No. 118. Muayenehane ve ev telefonu: 22398, © Kışlık telefonm 22519. 9560 Hukuk Fakültesi Dekanlığından: Fakültemiz Medeni Hukuk Ordinaryüs Schwarz, 9-1-935 tarihine tesadüf eden çarşamba günü e 17 de Universite konferans salonunda açılış dersini yerecek- Profesö tir. Giriş serbesttir. “(40) ne sramyor 0, | Matbuat Balosu ğinde bahçıvan 18 yaşlarında Ali oğlu (Basım Kurumu) Basım sene 3İ ikincikânunda Maksim sa- Tonlarında verilecektir. Matbuat balosunun ne derece mükem- mel olduğunu söylemeğe yoktur. Birçok kimseler yalnız bu baloyu beklemektedirler. Ha- zırlıklara başlanılmıştır. Balo yal. nız cemiyet azalarile davetlileri- ne mahsustur. 10316 Yu Bay Refikin nerede olduğunu bilen- lerin İsmitte hafia odacısı Bekire bil dirmeleri insaniyet © namma rica olu” | Deniz yolları İŞLETMESİ Karaköy Köprübaşı Tel. 42362 — Sirkeci Mükürdarzad: | Han. Tel, 22740 KARABIGA YOLU ANTALYA vapuru 5 ikinci- kânun CUMARTESİ günü saat 20 de Tophaneden kalkacak. Gidişte Tekirdağ, Marmara, Er: dek, Karabizaya. Dönüşte ilâ veten Mürefteye uğrayacak Mar maraya uğramıyacaktır. G0 , BARTIN YOLU ANAFARTA vapuru 5 ikinci- kânun 935 CUMARTESİ saat 19 da Sirkeciden kalkacak. Gidiş ve dönüşte Akçakoca, Ereğli, Zonguldak, Filyos, Bartın, Amas ra ve Cideye ve yalnız gidişte i- lâveten Kurucaşileye de uğraya- caktır. (50) ZAYI — 339 senesinde (İstanbul Sultanisinden aldığım £ tasdiknamemi kaybettim, Yenisini alacağımdan eskisi» nin hükmü yoktur, Eski İstanbul sul- tanisi sekizinci sınıf sabık talebelerin- den Ibrahim Rıdvan. 720 - 243 (6608) DOKTOR Rusçuklu HakkıÜze! Galatasarayda Kanzlik cezahanesi karşısında Sahne sokağında 3 mama 95.3 Göz Hekimi Dr. S. Şükrü Ertan Birinci sınıf mütehassıs