September 8, 1932 Tarihli Servetifunun (Uyanış) Dergisi Sayfa 3

No.1882—4197 SERVETİFÜNUN 279: 3 — İktisadi tecavüz Beş senelik plân ime agir takdirde Sovyet- ler ittihadı cihan pazarlarına hâkim olacaktır. Yalnız bu ittihat ileri tespit etmiye selâhiyet- tardır. Zira yalnız o, gündeliklere narh koymak ve onları riyaseti ticariyesinin icabatına göre bir haddi asgariye tahvil ve tespit vaziyetindedir. Bu suretle kendi öz amele sınıfı sayesinde Amerika ve Avrupu ihracatını (dumping) ile felee uğratabilir. Hemen hepsi, hiç değilse kismen efkârı ammeye istinat eden garp politika sistemlerinin re olarak sovyet sistemi halk kitlelerinin memnuniyet ve muvafakatine kat'iyen baglı değildir. Yeter ki kızıl ordu ve siyasi polis tâlilerinden memnun olsunlar, nüfusun mütebakisi açlıktan ölebilir; rejim müstekar. Bütün diğer yerlerde amele veya köylünün hayat şeraitinin Rusyanın iyi temin ettiği şeraite, pek az bile olsa, yakla ya inkılâbının mevcut olabihnesi için kâfi gelebilir. Bu kuvvet vaziyeti Rusyaya aienil ve &ânayiini esaslı bir surette işleterek, istediği gibi mahsulâtının majiyet fiatını düşürmek, binaenaleyh ihracatını in: kişaf ettirmek, Avrupada olacağı yibi Amerikada da sanayi 'gubelerini ve şok vâsi zirai manla- kaları felce uğratmak, ve keytine göre cihan buhranını vahim bir hale sokmak imkânını veriyor. Bu vadide Avrupa ticaretini kısmen mahveden yirmi ihracatı bir ihbar ve bir başlangıctan başka bir şey değilir. Hububat ihracatı da aynı tarzda aynı een ika edeceği vadediyor En asri iriliği makinaları istimali ve bizim garplı zihniyetimiz için gülünecek miktarda olan gündeliklerle kolaylaşan münkeşif ziraat Sovyetlere hububatı öyle fiatlarla satmağı temin ediyor ki Avrupa için ihracat yapmak gayrı mümkün oluyor. Rusyada gündelikler o kadar düşüktür ki bej senelik plânın istihsal için vadetmekte olduğu &âni inkişaf karşısında müstehlikler kitlesi taşacaktır. Tevazün hasıl oluncıya kadar Sovyetler ittihadı ekseri mal larını lâalettayin fiatlara ihraç edecektir: öyle fiatlar ki herhangi bir Avrupa rekabetini gayrı mümkün kılsın emek oluyor ki İtusya iki suretle cihan inkişa- İını kolaylaştırabilir: her yerde işsizliğin ve hoşnut- suzluğun sebebi olan cihan buhranmı teşdit ve Avrupadan kazanılmış dövizleri propaganda esasatı halinde teşkil etmek suretleri ile. 4 — Askeri istihzarat Beş senelik plân icra edilinee Ruaya, askeri nok- tai nazardan müttehib bir Avrupaya ıuâdi! buluna- cak ve gayri müttehit bir Avrupa muvacehesinde tefevvuku ezici olacaktır. Zira milyonlarca tabaasını Avrupadau daha iyi ve daha çabuk silâhlandıracak vaziyettedir. Sulh zamanında bile, Avrupada esnayı harpte olduğundan daha yüksek bir dereçede, iktisat devletin elindedir. Sovyetler hükümeti otomobil imalâthanelini tayyare imalâthanelerine, traktör fabrikalarını tank fabrika- larına, makina fabrikalarına top ve cephane fabrika- larına, ve mevadı kimyeviye imalâthanelerini boğucu gaz imalâthanelerine tahvile, bizde hususi sanayiin yapamıyaçaği bu şeyleri daha sulh zamanıda hiç bir mahzurla karşılaşmaksızın yapmıya muktedirdir. Yüzbinlerce tayyare ve tanklara malik olmak itiba- rile harici siyasetine bir müsademe kuvveti verebilir Kalemin Ucundan Dünya Bir ay evvel Niste toplanan beynelmilel terbiye kongresinde mühim mevzulara temas edildi. Esasen konferansın umumi mevzuu enteresandı. Değişen dünya karşısında terbiye. Bu mühim mevzu üzerinde 150 millete mensup 1500 murahhas söz söyledi, müzakereler, münâkaşalar oldu, konferanalar verildi. Mevzu, hekikaten büyük ve ağırdır. Dünya nereye gidiyor f. Bilhassa büyük harpten sonra bu istikamet o kadar karıştı ki, bir cihet ta- yin etmek kolay değildir, Cemiyetlerin bütün telâk- kileri, itiyatlarları, içtimai müesseseleri mühini ta- havvüllere uğradı. Bu karmakarışık hayat ortasında bugünün ideal insanı, makul insan tipine olmalıdır?... Mahakkak olan bir şey varsa, bugünkü beşeriyet normal bir haleti ruhiye içinde değildir. O, fena, fakat çazip bir takım faaliyetlere kendini kaptırmış- tır. Kıymet, iyi ve güzelin ölçüleri çok aykırılaşıyor. Bütün bu hercümerç karşısında terbiye müessesi- nin vaziyet ve faaliyet şümulu ne olmalıdır ? İnsan- ları muayyen hatlar üzerinde sevkedecek kudreti haiz bir madde, bugünüu mariz cemiyetlerine zer- kedilebilir mi?.. Maddi ve teknik vaziyeti fevkalâde bir sür'atle genişliyor. Buna mukabil manevi ve harsi cephe bu sürate yetişemektedir. Büyük terbiyecilerin, bilhassa, Prof. Langevin'in dediği gibi, bugünkü cihan iktisadi buhran ve felâketlerinin sebebi manevi ve harsi sahada geriliktir. Maddi ve teknik faaliyeti en fazla ileri götüren, buna mukabil harsti ve manevi cepheyi tamamile ihmal eden Amerikadır. Ve dünya buhranı telâketleri Amerikada. başlamıştır, Bugüri dahi buh- randan en ziyade müteessir olan devlet Amerikadır. Şimdi, dünya iktisat âlimleri, buhranın izalesi çarelerini gene iktisadi sistem ve anlaşmalarda arı- yorlar. Diğer taraftan içlimaiyatçı ve #&biyecilere göre buhranın sebepleri iktisadi değil geliş bir içti- mai muvazenesizlik, teknik bolluğu buna mukabil hars ve maneviyat noksanlığıdır. Onun iğin de içti- maiyatçılar ve terbiyeciler bütün insanları birleşti- recek, zamauıınıza uygun bir hars esasını araşiır- maktadırlar. Bize göre de, bugünkü e sebebi, iktisat- çılann dediği gibi, istihsal fazlalığı değil, kültür poksanlığıdır. al RE, ve ecnebi komünistlerin Amerika veya “Avrupa hü- kümetlerine karşı vaki olacak ihtilâl hareketlerini iltizam edebilir. — Mabadi ver —