26 Aralık 1940 Tarihli Servetifunun (Uyanış) Dergisi Sayfa 22

Milli sanayi Milli sanâyiimiz, bu günküme- deniyetin istinad ettiği demir ve kömür temel sanayiinden kimya sanayiine, harcı âlem istihlâk ve gıda maddeleri sanayiine kadar öğünebilecek bir ehram şeklinde kademe kademe yükselmektedir. Kömür havzamızdaki ocakların tek idare altında devletçe işletil- mesi tahakkuk ettirilmiş bulun- maktadır. Bu tedbir, yalnız ma- denciliğimiz için değil bütün ik- tısadi bünyemiz vesistemimiz için ehemmiyeti haizdir. Filhakika, kö- mür istihealâtımızın fevkalâde şe- rasit içinde dahi artmakta bulun- masına rağmen ne vardığımız İ8- tihsal rakamları, me artış nispeti havzamızın zenginliği ve iç ve dış piyasaların ihtiyac ve talebleri ka,şısında bizi tatmin edecek de- receye varmış değildi, Kömür ocaklarını, yüksek teknik ve bü- yük sermaye ile teçhiz suretile i&- tifade edebilecek hale getirmek mecburiyeti vardı, 1939 da 2,696,000 tondan ibaret bulunan istibsalâtı, aldığımız tedbirler sayesinde 1940 için üç milyon ton civarında ka- bul edebileceğimizi söylersem hav- zada beklediğimiz yeni inkişaflar hâkkında bir iikir verebilirim, zannediyorum. Madenler Diğer taraftan, havzada içtimai tesisler ihdası ve bilhassa işçinin hayat şartlarının ıalahı de, iktısa- di istismarla ayni zamanda yürü: tülmektedir. Linyitlerimizin ve bilhassa garb linyitlerinin istihgsalâtında büyük terakki vardır. Kömür ve linyitlerin istihsal işleri gibi, satış ve tevgi işlerinin de ihtiyaca göre ârızasız ve mun- tazam bir şekilde ifası için bazı tedbirler aldık, daha da alacağız. Bakır madenlerimizde artık ta- mamen fepni bir işletmeden bah- edilebilir. Ergani ve Kuvarsan bakır omadenierimizde istiheslât artmakta ve milli müdafaamızın taleb ettiği yüksek evsafta bakırın eide edilmesi temin edilmiş bulun- maktadır. Dünya sanayii için kıymetli madenlerinden biri olan ve bizim için de ehemmiyetli bir döviz membaı teşkil eden krom istihgali de genişletilmistir. Divriğinin Demirdağı, fabrika- 52 —Servetifunun — 2313 İarımızı besliyecek demiri munta- zaman vermektedir. Türk demir ve çeliği Müden arama işlerimiz her Ba- hada ve her geniş mikyasta dik- kat ve gayretle yürütülmektedir. Raman dağında petrol bulunmuş olması, geçen yılın ümid verici hareketlerinden biridir. Bir taraf- tan bulunan petrol damarı ince- lenmekte, diger taraftan yeni da- marlar araştırılmaktadır. Türk kö. mürü ve Türk demiri gibi, Türk “petrolünün de işletmelerimiz ara- sına girdiği gün, iktısadi bünyemiz yeni bir kuvvet bulacaktır. Sanayileşme hareketimiz, inki- şaf seyrini muhafaza etmektedir. Karabük demir ve çelik fabrika- larının oistihsalâtındaki (inkişaf memnuniyet verici bir şekildedir. Bu fabrikalar, daha şimdiden milli sanayiimizin kendisinden bekledi ği vazifeyi yapmaya başlamıştır. Burasının ayni zamanda Türkiye. nin büyük bir kimya sanayi mer- kezi olması için her şey yapılmak- tadır. Diğer sanayi şubeleri Şeker fabrikalarımızın geçen seneki istihsalâtı yüz bin tona yaklaşmıştır. Bu sene de Ayni İB- tkiamette çalışmaktadır. Umumi Harbin sıkıntılı günlerini yaşayan ve hatırlıyanlar, bunun ne demek olduğunu pek iyi takdir ederler. Şeker fabrikalarinın faaliyetinde car eken Türk köylüsüne düşen hisse, altı Milyon lira kadardır. Pancarın mübayaa fiatı kilo başı- 1938 de otuz para iken 1939 da kırk, 1940 da elli paraya çıkanı ıştır. Hatta 1940 sonbaharında müs tahsilin 50 para üzerinden teslim ettiği ve parasını da aldığı eski pancara yeni bir fiat farkı ödeme- ge de karar verilmiştir. Bu hal Cümburiyet hükümetinin, zirai mah gullerimizi azami derecede kıymet lendirmek ve köylünün refahını temin etmek hususunda gösterdiği hassasiyetin yeni bir misalidir. Müstahsil, önümüzdeki senede pan- car ziraatine ehemmiyet verirse, emeğinin korunacağına emin Öl malıdır. Kâğıd sanayiimiz büyük bir hamle yolundadır. İzmit seliüloz fabrikasının kurulması sonâ ermiş- tir. Bu suretle, şimdiye kadar ha riçten gelen başlıca kâğıd ham maddesini dahilen temin etmek ve gene kurulması bitmeğe yakle- şan ikinci kâğıd fabrikamızı da yakında faaliyete geçirmek müm- kün olacaktır. Binaenaleyh, iki misline çıkacak olan istihsalâtımız harcı $lem kâğıd ve karton ihtiya- cımızı tamamen karşılamıya kâfi gelecektir. Deri sanayiimiz, hem halk, hem ordu ihtiyacımızı karşılamıya ça lışmaktadır. Dokuma sanayii Dokuma sanayiimiz, bütün g1- naj şübelerimiz arasında en çetin imtihanı geçirmektedir. İthelâtın hemed tamamen durması, ihtiya- cımızı kendi iplik ve dokumaları- mızla karşılamak vaziyetini doğur- ve bunda iftihar edilecek neticeler alınmıştışr. Halen bütkn tezgâhlar yerli iplikle çalışmakta, basma, kaput bezi, diğer renkli ve desenli bezler ve yünlü knmaş ihtiyacı- mız dahilden temin olunmakta ve bilhassa ordumuzun ihtiyacı, srf kendi kumaşlarımızla karşılanmak- tadır. Hulâsa, bir tarftan tutunmak, bir taraftan inkişaf etme gayre- tinde ve mücadelesinde olan 8a- nayi ve maden işlerimizin bugün- kü vaziyeti Oümhuriyet devri için hakikaten şerefli bir manzarg âr- zetmektedir. Bu işleri yürütmenin her şeyden evvel, bilgi ve azimle birlikte büyük bir sermaye işi ol- duğu meydandadır. Bu sermayelere vücut vermek şerefi Cümhuriyet devrine nasib olmuştur, Cümhuri- yet Türkiyesi, iktisadi kalkınması- nı kendisinin olmıyan şermayelere bırakmazdı. Bugün vardığımız yer ve aldığımız yol, büyük millt ser- mâayeleri bizzat yaratmak suretile olmuştur. Bu sayededir ki, bize benzer memleketlerde eşi bulunm 1- yan büyük milli sermaye ve kredi teşekküllerine sahib bulunuyorüz ve inşa tesis, işletme plânlarımızı muvaffakiyetle tahakkuk ettirebi- liyoruz. Şurasını da kaydedeyim ki, hususi sanayi işletmelerine ayrıla- bilecek milit sermayeler için, bü- tün imkânlar ve birçok teşebbüs sahaları açıktır. Hususi fabrikalar ve teşebbüslerin kurulması fevka- lâde kolaylaştırılmış ve bu hususta hükümetin muvafakatini almak kayıtları kaldırılmıştır. Bunların inkişafını hassasiyetle düşündüğü- müze işaret etmeği lüzumlu gö- rüyorum.