6 Mayıs 1937 Tarihli Ulus Gazetesi Sayfa 3

Faemer'6.85 - 1937 S İ0 | Blum hükümetinin vaziyeti lum hükümetinin vaziyeti bütün alâkadar milletler- hemiyetli Avrupayı yakından etmektedir. Çünkü Fransa, arası muva i en rüknüdür. Ve bu muvazenedeki ağır- lığı da iç politikasındaki istikrara bağlıdır. Bundan ayrı olarak, Blum hükümeti tarafından yapılan iktısadi ve içtimai inkılâbın mukadderatı dünya kamoyunu alâkadar etmekte - dir. Malümdür ki Blum geçen yazın başında iktıdara geçtikten sonra soS- yalistlik programını tatbik etmeğe başlamıştı. Fransız sermayesinin en sağlam kalesi olan Fransa Bankasını, aşağı yukarı devletleştirdi. Silâh fab- rikalarını devlete maletti. Haftada kiırk saatlik mesai kanunu yaptı. Bü- tün bunlar ve bunlar gibi kapitalist cemiyet yerine sosyalist cemiyet kur- mak yolundaki icraat bir aksülamel uyandırdı. Ve Blum sermayeye iti - mad telkin etmek için ıslahat progra- mında bir “tevakkuf devri,, nin baş- ladığını bildirdi. Bundan sonra da ma- H sahada ancak konsörvatör bir hükü- metin alacağı tedbirleri aldı. Tevak - kuf devri hakkındaki vait ve konsör- vatör tedbirler sermayeye itimad tel- kin etmiş olacaktır ki bu sırada fran- sız hükümetinin yaptığı büyük bir is- tikraz muvaffakiyetli netice verdi. Fakat arkadan gelen clichy gürültü - leri hükümetin vaziyetini sarstı. Sağ- lar, hükümeti sol cenahın tazyiki ve tahakkümü altında hareket etmekle itham ettiler. Sol cenah da sağlara karşı kâfi derecede şiddet gösteril - mediğinden şikâyet ettiler. Her iki tarafı da memnun edemiyen Blum hükümetinin vaziyeti, haftada kırk tlik mesai | tatbikatı yü- zünden büsbütün zorlaştı. İşçi beş gün çalışarak ve iki gün tatil yaparak k'fk saatlik mesaiyi doldurmayı istedi. Patronlar kırk saatlik mesaiyi .ıltı güne taksim etmeğe teşebbüs ettiler. Bu yüzden bazı yerlerde lokavtlar, bazı yerlerde de grevler yapıldı. Ma- lümdur ki hükümetin dayandığı “halk cephesi,, ittihadı radikal sosyalist, sosyalist ve komünist partilerinin kom: binezonudur. Bu üç parti arı A a TA dikal sosyaliştler bakikatte liberal kapitalisttir. Bu zümreler içtimal 18 lahat meselesinde Blum'un fazla ıl'f ri gittiğini söylemeğe bâşıad_'l?" Di- ğer taraftan sosyalist P i a cenahı da bu yolda kâfi ğ ri gidilmediğinden şikâyet © Garibtir ki bu tenkid komünistlerden ziyade Bulm'un kendi pufüd_ olan sosyalist partisinin sol Züm"e“_"den gelmiştir. Anlaşılıyor ki komünistler Moskova'dan aldıkları direktif ile hl' aralık Blum hükümetinin vaziyetini zorlaştırmaktan çekinmektedirlefı Arkasından bir faşist hükümetin gel mesinden korkuyorlar, Blum hüki- metini bu sıralarda en çok sıkıştıran sosyalist partisinin sol cenahı mi'ın_eı- sili Marceau Pivert ile Confederation Gönörale de Travail denilen işçi te$ - kilâtıdır. Bu teşkilat nammıma Jouhaux başvekile, Paris sergi binaları billiş- ten sonra açıkta kalacak ameleye 15 bulmak için büyük mikyasta nafra teşeb- büslerine girişmesini ve bunun için lâ- zımgelen paranın da mecburi isükrl_z ile ve bazı hususi işlerin devletleşti. rilmesi suretiyle tedarik edilmeıiltl tavsiye etmiştir. Halbuki böyle bir $- yaset, hükümetin, “tevakkuf devri,» içinde tasarrufa riayet edileceği hak- kında verdiği vaide tamamiyle muga- yirdir, İşte sağların sağ tarafa, solların da sol tarafa çektikleri bir sıradadır ki fransız parlamentosu açılmıştır. Bu vesile ile hükümetin umumi siya - seti üzerinde müzakere başlıyacaği ve bu müzakere neticesinde de hükü- metin mukadderatı belli olacağı sa * nılıyordu. Fakat parlamento açılalı bir kaç gün olduğu halde halâ umumi politika etrafında beklenen müzake- re yapılmamıştır. Şimdi bu müzake - renin bir hafta kadar tehir edildiği bildirilmektedir. Bu haberlere göre müzakere bu hafta içinde başlamalı- dır. Müzakerenin hararetli olması beklenirse de neticede Blum hüküme- tinin itimad kazanacağı şüphesizdir. Çünkü Blum hükümetinin istifasını takib edecek anarşiden sağlar da sol- DIŞ HABERLER Baslğ cephesinde Askeri hareketler durgunluk geçiriyor Bilbao, 5 (A.A.) — Havas ajansının Bilbao mühabiri Bask cephesinde esir edilen iki italyanla konuşmuştur. Bunlardan Ancelo Delisis isminde olan birincisi, İtalya harb gemilerinin himayesinde olarak hareket eden — bir italyan vapuru ile 90 kişi ile birlikte yola çıkarak 17 şubatta Kadiks'e geldi- ğini söylemiş ve mensub old_uğu tabu- run münhasıran italyanlardan müteşek. kil olduğunu ilâve etmiştir . Lociano Faraon isminde olan öteki esir de İtalya harb gemilerinin refaka- tinde olarak hareket eden Sardegna ismindeki vapur ile bir martta yola çı- karak 5 martta Kadiks'e geldiğini söyle- miş ve şunları ilâve etmiştir : “. . Ben taksi şoförü idim. Buraya im. Burada kalmakla ında benim için Ben ne faşistim. cebren sevkedild İtalyaya dönmek aras hiç bir fark yoktur. Ne de faşist düşmanı.., Âsilere göre Bask cephesinde vaziyet Burgos, 5 (A.A.) — Burgos radyo-. su Bermeo harekâtı hakkında aşağıdaki tafsilâtı vermektedir. : Milliyetperver kıtalar Bermeo mev- zilerini işgal eder etmez, basklar bu iş- galin ehemiyetini idrak ve hav:îm_ın bo- zukluğundan istifade ederek biı'tün kuv- vetleriyle taarruza geçtiler. İki - kızıl tabur da mütearrızlara iltihak ederek civardaki köprüleri attılar. Öteki üç ta- bur bizzat şehre hücum etti. Kıtaları- mız şehir dışındaki mevzilerde ve me- zarlıkta vaziyetlerini tahkim ve bir çok mitralyöz ve sahra toplariyle mücehhez ve sayıca çok faik bulunan duşı.ı.'ıana“ karşı kendisini müdafaa etti. Bütün gün, kıtalarımız aralıksız ve yağmur altın. da muharebe etti. Çok güç anlar oldu. Zira San Miguel tepelerine yerleşmiş olan düşman bataryaları mevzilerimize boyuna ateş ediyordu. Bizim ise yalnız tüfek ve mitralyözümüz vardı. Kızıl- lar keza Bermeo - Guarnika yolunu da kısmen işgal ediyorlardı ki bu hal tak- İspanyada evler bile bir harb siperi hbaline geldi Yeni ingiliz kabinesinde Bilhassa gençler iş başına gelecek Londra, 5 ( A.A. ) — Parlamento mahfilleri, kabinede önce haber verildi. ğinden daha geniş bir mikyasta deği- şiklikler yapılmasını beklemektedir. Bu değişikler, kıralın taç ğiyme mera- siminden sonra hemen yapılacaktır. B. Ramsey Mak Donald, B. Duff, Kuper, B. Rünciman ve hava işleri ba- kanı Lord S-inton çekileceklerdir. Ziraat bakanı B. Morrison ile iş ba- kanı B. Brovn'un ise yerlerini değişti- recekleri söylenmektedir, Yeni kabinede bakanlıkların ne su- retle tevzi edileceğine dair henüz bir güna malümat yoktur. Yalnız B. Nevil Çemberleyn'in başbakanlık makamına geleceği, mumaileyhin yerine Sir Con Simon'un maliye bakanı olacağı bilin- mekte ve hıfzıssıhha bakanı B. Kingsley Vud'un iç işler bakanı olacağı tahmin edilmektedir. Yeni kabinenin başlıca mümeyyiz vasfı, bakanlıklara genç devlet adamla- rının getirilmesi olacaktır. Mısır Montrösü Âsi İspanya'da memnuniyetsizlik Handey, 5 (A.A.) — Havas ajansı- nın muhabiri bildiriyor: San Sebastien'den gelen yolcular, â- si İspanya halkının şaşkın bir vaziyet- te bulunduğunu ve Bilbao yakında düş- mezse memnuniyetsizliklerini göster- meğe hazır bulunduklarını bildirmekte- dirler. İleri hatlarda harb eden meslekten yetişme askerlerle kıralcılar âmme kuv- vetlerinin ve bilhassa polis kuvvetleri- nin kontrolünü elde etmeğe uğraşan fa- lanjist şeflerinin entrikalarını tasvib dirl viye kıtalarımızın g lmesi engel oluyordu. Bütün bunlara rağmen ku- manda heyetimiz © suretle tertibat al- mıştır. ki, kıtalarımız düşmanı kaçma- ğa mecbur etmiştir. Saat 13 de, kuv- vetlerimizin ustalıklı manevraları üze- rine, Guernika yolu açılmış ve saat 14 de de takviye kıtaları yetişmiştir. Gu- ernikadan gelen kol aynı zamanda düş- mana geriden hücum ediyordu. Kuvvet- li mukavemetimizden ve bombardıman. larımızdan esasen sarsılmış olan düş- man kıtaları harb malzemesi birakara.k kaçmağa mecbur olmuştur. Bir çok esir aldık. Halen şehrin iki kıyısı ve sahi- ileride kilometrelerce Jin Bermoeden : a mesafesi askerlerimizin elinde bulun- tadır. mıkSııaımanlm radyosu, Franko kuvvet- terinin Biskaya cephesinde kaçtıklarını ve içlerinde 50 italyan bulunan yüzler- ce esir bıraktıklarını yalanlamıştır. 1k komitesinde Londra, 5 (AA) — Tali adeu.ıi mşi. dahale komitesinde, açık şehırlen:ı bombardıman edilmemesinin ; İspa.nya. daki iki muharib tarafa telkin edilme- si hususunda Lord Plimıı_th şarafından yapılan teklif hakkında hiç bir anlaşma elde edilememî.ştir. Guernika bombardımanı veTaymis Londta, 5 (A.A.) — Taymis gaze'te— sinin Vitoria'daki muhabîrş. Guermk.z yangınının sebeblerini taş:ın etn-îek. İ çin bir anket açılmış olduğunu bıl_dır— mekte ve baskların müukaddes şehnrjı.ie franksist tayyareler tarafından değil, iftirakçı basklar tarafından yangın ç- korkmaktadırlar. Fransa'da ermaye ile sây arasındaki le hâd bir safhaya girmiştir i z bir tarafı tatmin etmeğe çÇa- î;ay: ılı:ilr hükümet memleketin başına felâket getirebilir. Ve bu arada Avı"ıı: pa sulhu da tehlikeye düşer_. Her ) iki tarafı da TAMAMİLE tatmin eufııye- cek bir siyaset takib etmesi belki "rle Blum'un .bu aralık doğru yolda yü - üdüğü üyü lil olarak gös- rüdüğüne en büyük de terilebilir. ŞA Ş. ESMER lar da bugün s ihtilâf öy . Bir çok yerlerde inzibat işlerini ü- zerlerine alan falanjistler yaptıkları tazyik ve suiistimallerle halkın nefre- tini celbetmişlerdir. Bundan maada ha- kiki rayice nisbetle pek aşağı olan res- mi rayic üzerinden bütün yabancı dö- viz ve kıymetlerinin peseta'ya çevrilmek üzere Burgos hükümetine teslimi hak- kındaki kararname büyük bir hoşnud- suzluk uyandırmıştır. Bu kararnameye göre hususi şahıslar pesetaları az mik- darda harcıyabileceklerdir. Neticede kimse döviz vermemiş ve Franko mü- reffeh sınıfa mensub ispanyolların sem- patisini kaybetmiştir. Uurfur karılmış olduğu franksistler tarafından ileri sürülen tezin doğru olduğunu ilâ- ve etmektedir. Bilbaoda emniyet bölgesi ve tahliye işleri Londra, 5 (A.A.) — İngiltere hükü- metinin, Bilbao'daki sivil ahalinin tah- liyesi için Salamanka hükümeti tara- “fından kurulması tavsiye edilen emni- yet bölgesi hakkında general Franko'- dan bazı sualler sormuş olduğunu bil- dirmektedir. Öte cihetten insan? sebebler dolayı- siyle İngiltere ile Fransa'nın deniz yo- liyle çocukların tahliyesine devam ede- ceklerini ve tahliye işlerinde kullanılan vapurların açık denizde ingiliz harb ge- mileri tarafından korunacağını Londra- nın Frankoya bildirmiş olduğu öğrenil- miştir. Sanıldığına göre, İngiltere, sivillerin Fransa'da karaya çıkmasından sonra, ispanyol yapurlarının boş olarak Bilba- oya dönmelerine ve dönerken yiyecek ve silâh ıaşımzmalarma nezaret ede- cektir. ——— Amerikada yeni bir sel felâketi Çarleston, (Missuri), 5 — (A.A.) — Missuri vadisi yeni bir felâketin teh- didi altındadır. Binlerce kişi sedler vücude getirmek için durmadan çalış- maktadırlar. Vadi halkından 3000 kişi, şimdiden evlerini boşaltmışlardır. Mukavele cumartesiye imzalanıyor - Montrö, 5 (A.A.) — Montrö muka- velenamesinin cumartesi günü sabah im- za edilmesine şimdilik karar verilmiş- tir. Bu akşam saat 14.30 da umumi ko- misyonun celsesinden sonra mukavele- name ile nizamname metinleri ikinci okunuşunda kabul edilmesi için umumi heyet Nahas paşanın reisliğinde topla- nacaktır. Bundan sonra reis, yabancı ga- zetecilerinin şerefine bir ziyafet vere- cektir. Yarın akşam konferans merbutatı tasdik edecektir. Evrak cüma günü bas- tırılacaktır. Bununla beraber bu prog- ramın tatbiki yalnız Tunus ve Fas te- bâasından olanları değil, İngiltere im- paratorluğunun bazı - tebaasını da alâ- kadar eden mahmiler” meselesinin hal- line bağlıdır. Bir çok murahhaslar, Londra'daki taç giyme töreniyle Paris sergisinin a- çılış töreninde hazır bulunacaklarından konferansn işleri bu hafta içinde bit- mezse, işlerin belli olmryan bir zamana bırakılması lâzim gelecektir. Bu ihtimal, konferans mahfillerin- de asabi bir hava tevlid etmiştir, Breslav panayırında Türkiye pavyonu Breslav, 5 (A.A.) — Anadolu ajan- sının hususi muhabiri bildiriyor: Balkan ve doğu Ayvrupa devletleri- nin de iştira kettikleri arsrulusal Bres- lav panayırında Berlin ticaret odamız- ca kurulan Türkiye pavyonu bugün tö- renle açıldı. 'Törende Berlin büyük elçimizle ti- caret odası erkânı hazır bulunmuştur. İkiyüz metre murabbamdan büyük ve cidden güzel tanzim edilmiş olan pavyonumuz emsali arasında bilhassa beğenilmiştir. ğ Fransada bir trene bomba atıldı Paris, 5 (A.A.) — Bu sabah, Bordo - Marsilya sürat katarında bir infilâk olmuştur. Bir vagon da ateş almıştır. ÖLISIN TCT Kitabı tehdid eden tehlike karşısında KURUN'da Asım Us, Fransa'da radyo ve sinemaya karşı kitabı koru- mak için muharrir ve kitabcılardan mürekkeb bir birlik kurulmuş olduğu- nu söyliyerek diyor ki: “ Hakikaten kitab sinemaların ve radyoların inkişafı ile birgün orta - dan kalkacak mıdır? Bu takdirde ki- tabcılığın bu suretle tedrici bir su - rette ölüp gitmesine karşı kayıdsız ve hareketsiz mi kalmalıdır? Şüpha yok ki güzel bir filim seyretmek, rad- yoda sanatkârlardan mürekkeb bir heyetin verdiği konseri dinlemek in - san için bir zevktir. Fakat güzel bir filim gösteren sinema ile latif bir konser dinleten radyo hiç bir vakit kültür hayatında faydalı bir kitab yerini tutmaz. İyi bir kitabın kıymeti insanlara yanızlık larında d arka- daşlık etmesi, birkaç saat tatlı vakit geçirmeye hizmet eylemesi değildir, Kitab aynı zamanda okuyanı düşün - dürür, insanı insan eden dimağı ter- biye eder, hayatı ve hâdiseleri gör - mek ve muhakeme etmek kabiliyetini artırır. Bu kabiliyet ise ne sinemada, ne de radyoda kitabta olduğu kadar kuvvetli değildir. Bundan dolayı si « nema ve radyo salgını karşısında ki « tab ve kitabcılığın mevcudiyetini mü- dafaa etmek lâzımdır. Fransada kitab neşriyatının esaslı bir mazisi vardır. Fransızlar asırlar- danberi kitab okumak itiyadını ka « zanmış bir millettir. Böyle olduğu hal: de sinema ile radyonun ve kâğıt ba- halılığı gibi sebeblerin tesirile orada kitab okumak zevkini yaymak ve hiç l hafaza etmek buriyeti hissedilirse türkiye gibi henüz halk ar da ol k zevki teşekkül etme- miş olan yerlerde nasıl çalışmak ikti- za edeceği kolayca anlaşılır. Bu hususta hükümete aid bir ta- kım himaye tedbirleri olabalir, Yeri- ne göre bunlar istenir, Nitekim halk neşriyatının ve mekteb kitablarına mahsus — kâğıdların — bahalılanmasına mani olacak bazı tedbirler alınmıştır. Vilayetlerde okuma odaları açılmış- tır ve açılmaktadır, Fakat Fransada olduğu gibi memlekette okuma zev- kını yaymak için her şeyi hükümetten beklekem de doğru değildir. Muhar- rirlerin, gazetecilerin, kitabcıların da bu yolda el birliğiyle çalışacak ve yapacakları işler vardır. Hem muhar- rirler, hem gazeteciler, kitabçılar ken« dileri tarafından yapılması mümkün ve lâzım olan şeyleri yapmadıkça, yahud bunları yapmak için müşterek surette harekete geçmedikçe bu işte devlete düşen ifel l sından dolayı her hangi bir makamı tenkid ve muahaza etmeleri hak ve insaf kaidesine uymasa gerektir.,, TRABZON - İRAN TRANSİT YOLU CUMHURİYET'te Yunus Nadi, Trabzon - İran transit yolunun türk Ş V| . BER İ P ın yap ve iran Ş da ve iki memleketin ekonomik ha- yatnıda —oynıyacağı — büyük rolden bahsettikten sonra makaleyi şöyle tamamlıyor: “Her umran hareketi yeni bir ba- yındırlığın sebebi ve başlangıcı olur. Transit yolu vücud bulurken gözler şimdi daha büyük bir ehemiyetle Trab li çevrilmektedi. Erabzon - İran tvansit yolunun faali- yeti Trabzon limanının bir an önce inşasını artık önünden kaçılmaz bir zaruret haline koymuş olacaktır. Hülâsa neresinden bakılsa hep gü- zellikler arzeden transit yolunun gerek türk - İran münasebetleri üzerinde çok yaklaştırıcı ve kaynaştırıcı olarak oyna- yacağı müessir rol gerek medeni sa- hada ifa edeceği büyük hizmet bakımlı rından son zamanların büyük işlerinden biri olacağını şimdiden ve iyet- le tebarüz ottirmiş olmayı zevkli bir va- zife bildik.” Üç yolcu hafif surette yaral ştır. Yapılan tahkikatın ilk neticeleri bomba ile yapılan bir suikastı meyda- na çıkarmıştır. Filhakika patlama ma- hallinde patlayıcı maddeyi ihtiva eden bir madeni silindir parçası bulunmuş- tur. Bu yangının çıktığı vagonun bir kompartmanına kanulmuş bulunuyordu. Şimdiye kadar yalnız bir kişi ölmüş- tür. Yaralılar beştir. Suriyede tevkif'er Kudüs, 5 (A.A.) — Dağıtılmış olan Suriye halkcı partisine mensub 89 kişi Berut ve Lübnan da tevkif edilmiştir. Bu tevkiflere bu partinin Lübnan hü- kümeti aleyhinde yapmakta olduğu bü. yük propaganda faaliyeti sebeb olarak gösterilmektedir. .