4 Eylül 1954 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 26

bulunmuyorlar mı? Artık gayet iyi anlaşılmış bulunu- i n şülürken de Başvekil Adnan Mende- res yukarıdaki odasından Meclıs salo- nuna inmeli ve profesörlere de, yar- gıçların teminatını sağlamalıydı a- tırlardadır, Büyük Millet Meclisinde üzakeresi & Adliye Vekili kürsüye ç rit görüşü benimsemişti. Başvekil, — müzakereleri takip ettiği yukarıdaki odadan süratle salona inmiş ve bu hareketi önleyebil- mişti. An, biraz evvel inseydi... Atatürk Üniversitesi aarif Vekili Celal Yardımcı, do Mğuda tesis edilecek olan Ataturk Unıversıtesı 1le ılgıh temaslarda lunmak Amerika'y, k Unıversıtesı— nin kurulmasına fıılen başlanılmış 0- lacak.. Yalnız' bir noktaya temas etmek la- zımdır. Bizim gibi memleketlerde feyiz yuvası ml ilim müesseseleri kıt unıversıte misali bur olunurken, evvela ve tarihi versite Türk tipi üniversite olmalı- d Atatürk Üniversitesini bütün fa- külteleri tamam, eksiksiz bir müesse- se olarak kurmaktan ziyade, memle- ket ihtiyacını gözönünde bulundura- rak tesis etmek yerinde olur. Bu iti- barla yenı bir ilim müessesesinin tet- kik zemini gene o müesseseni mu- hiti olmalıdır. Bugün tam bir kalkınma halinde olan memleketimizde ancak teknik e- leman ihtiyacı duyulmaktadır Gecen— beyanata bakılırsa, sinin başlıca gayesi teknik eleman ye- tiştirmek olmalıdır Memlekelımızın diğer bir ihtiyacı da öğretmendir. Yeni müessesenin te- sisinde bunu da ehemmiyetle düşün- mek icap eder. Yoksa Ankara Univer- sitesi gibi, Hungaroloji, Sinoloji, Hin- dolofi Enstitüleri bulunan bir doğu üniversitesi kurmaya kalkarsak — za- rarlı çıkarız. Bu enstitülerde bazen tek bir talebe bile bulunmaz Yabancı profesorler senelerce maaş alır, oku- maya gelecek olan talebeyı beklerler Amerıkan Üniversitelerinde de — bu AKİS. 4 EYLÜL 1954 KÜLTÜR Liseler on bir sene oluyor Liselerin tahsil müddeti 11 seneye indirilecek. Şimdi Amerika'da tetkikler yapmakla meşgul olan Ma- arif Vekılı Celal yardımcı, buradan sırasında, Yeşilköy — hava meydanında kendisi — ile görüşen gazetecilere bu haberi, bir — Vekil katarı şeklinde, müjdeledi. rkasından — bir gazete Maarif ğunu kaydettiği bir nüne atfederek böyle bir kararın he— nüz verılmedıgını çünkü yapılmış olan anketin daha neticelenmediğini bildirdi. Fakat Vekil —ağzından çıkan bir haber yanlış olamazdı. Nitekim, bir iki gün sonra, Maarif Vekaletin- den lise tahsil müddetinin onbir yıla ındırıldıgını resmi teblıge ben- Zeva- hire bakılırsa anlaşılan şudur: Ve- ilan etmiştir. Bunun adar devam etmekte — olan anket birden derlenip - toplanmış, ani bir hamle ile müsbet şekilde sona ermiştir. İ kabul yaşının yediden İlkokula altıya 1ndırılmesı ıle bırl kte bü ka- rkiye'de liselerin deti ve rogramları geçirdikleri değişiklikler le sıralanabilir: Seksenbeş yıl evvel kurulan — ve teşkilat ve programları başka türlü olan Galatasaray lisesi hariç olmak üzere, Türkiye'de ilk lise teşkilatı, ikinci Meşrutiyet devrinde, 1910da, zamanın Maarif Nazın Emrullah E- fendi —tarafından vücuda getirildi. Sultani adı verilmiş olan bu lise- lerin tahsil müddeti 12 yıldı. Birkaç yıl sonra Nazır Şükrü Bey zamanında, umumi maarif ısla- hatı sırasında, Sultaniler şöyle teş- kilatlandırıldı : İlk kısım 5 yıl*I. devre 4 y11+—II devre 3 yıl—12 yıl. bakımından . devrenin ilk sınıfından (yani 10uncu yıldan) itibaren — tedrisan Edebiyat şubelerine bö- lünüyordu. Yeni teşkil edilen kız li- selerinin programları farklı idi; tah- sil müddetleri de 10 yıldı İstiklal zaferinden sonra, Türkiye Büyük Millet Meclisi, Maarif Vekili Ismaı] Safa Bey zamanında, Cumhu- ilanından üç dört ay evvel, Maarif Heyeti İlmiye si kararı ile Sultanilere Lise adı veril- di Cumhuriyet devrinin başlarında i zama- nında toplanan İlmi Oo Za- mana kadar 6 sene olan ilk mektep Hüi S & kısaca şöy— Avni BAŞMAN tahsil müddetini 5 seneye, İliselerin I. devresini 3 seneye indirmek ka- rarını verdi. Bu suretle lise tahsili müddeti 11 sene oldu. Umumi ilk mekteplerin tahsil müddeti 5 sene olunca lıselerın beş senelık ilk kısım- nin tahsil müddeti 11 yıla çıkarıldı. Programları erkek liselerinin prog- ramları ile, küçük bir farkla — bir- leştirildi. eni yazının kabulünden sonra, iki yıllık tecrübeden sonra bu ikinci yabancı dil kaldırıldı. Aradı yapılan degışıklıkler ara- sında Fen ve iyat bölüm- leri son seneye goturuldu ise tahsili baştan itibaren on- dört sene 12 yıl, yirmidört sene 11 yıl olarak - devam ettikten sonra, 1948de, Milli Eğitim Bakanı Tahsin Banguoğlu zamanında, toplanan Maarif Şürası nın ekseriyet kararı ile tekrar 12 seneye çıkarıldı. Fa- ve Edebiyat bölümleri seneye bırakıldı. B - gene son e, Fen ve Ede- sınıfta Liselerin bu şekild bıyat şubeleri son ci senenin nasıl kullanılacağı düşü- nüldükten sonra, nihayet 1951lde, liseler tam oniki —senelik tedrisata başladılar. Ve şimdi tekrar 11 senelik olu- yorlar. iselerin derdi keşki yalnız tahsil Lmüddetinden ibaret olsaydı. Lise tahsilinin asıl ruhu ve istikameti, isenin dahi asağıda ve daha yuka- rıdaki tahsil ile münasebetleri, ders müfredatı, — tedris ve disiplin sıstemı imtihanlar... Bütün etüd ısteyen ve halledilmelerini bek- leyen problemlerdir. Fakat hepsinin üstünde asıl bü- yük dava var: Maarit, Terbiye, Eği- ıım, hasılı dünkü bugünkü, yarın- millt kültür davası. üyük halline Maarif sahasında tek basına parça parça düzeltmeler veya tadil ve ıslahlarla değil, ancak bir bü- tün halinde ele alınıp, müstakil du— şünceli fikir adamlarının fiili dımları da temin edilmek suretıyle 27