16 Haziran 1956 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 13

HİTABET Siyasi Nutuklar Meclisten bir gece Geçen haftanın ortasında bir akşam üstü, Türkiye Büyük Millet Mec- lisinin azaları son aylana en güzel nutuklarından birini dinlemek fırsa- tını boldular Kocaeli Mılletvekılı Taran Guneş Hür. P. Meclis Grubu adına Basın Kanunlarında yapılacak tadilâtla alâkalı tasan hakkında gö- rüşüyordu. Turan Güneş ortada iki tasarı bulunduğundan iki konuşma hazırlamıştı. Fakat tasarıların tümü üzerindeki müzakerenin tevhidi yo- lunda bir karar alınınca, bunları ar- ka arkaya okumak zorunda kaldı. Gerçi o akşam Meclisin dınleyıcı sıralan kalabalıktı, çok sayıda let- vekili de muzakerelerı takip edıyor— du. Fakat bütün okuyucularımızın son derece derin bir tetkikin neticesi olan konuşmaları öğrenmek istiye- ceklerinden zerrece şüphe etmiyoruz. Bu bakımdan mevzua tamamiyle hâ- kim olan ve en ince teferruatına ka- dar her şeyi izah eden Taran Güneşin bu konuşmasını aşağıda aynen bula- caksınız. Bılındıgı gibi o gece sabaha kar- şı Türkiye Büyük Millet Meclisinde hükümet tarafından getirilen ve ba- sınla ilgili kanunlarda tadilât yapan tasarılar D.P. ekserıyetının reyiyle kabul edilmiştir Nutuk — başlıyor Muhterem arkadaşlar, Yüksek — Meclisin iki kanun tasarısı- nı beraberce müzakere edeceğini, sayın Adliye Vekili gibi evvelden keş- fetmek imkanına sahip olmadığımız için mütalâalarımızı ayrı ayrı hazır- ladık. Sırasiyle arzediyoruz: Gerek Hükümet lâyihasının, ge- rekse onun ikinci bir nüshası olan ncümen mazbatasının mucip sebep- lerinde 6334 sayılı kanunun, adının ve rolünün, tevsian ve teşdıden ne İ- çın degıştırılmek istendiği bir takım i kelimeler ve mefhumlar yan- yana getırmek suretiyle anlatılmış- tüf Bunlardan, hürriyetin suiistimali- nin onlenmesı şeref, haysiyet Ve ıtı— barın korunması resmi mercilere karşı saygı (hıssının vıka— yesi gibi; âmme ahlâkı, aile nizamı, halkın iaşesi gibi sözlere her satır başında rastlanmakta ve sanki bu memleket bugüne kadar cemiyet za- bıtasından mahrummuş gibi, içtimai ve ferdi, resmi ve hususi sahalarda kıymet hükümlerimiz' ve bunların müeyyideleri yokmuş gibi, bu Devlet Menderes Kabineleriyle yeni kurulu- yormuş ve bu memleketin ahlâkiyatı bir hercümerç içindeymiş gibi, basın bu devletin hak, menfaat ve şeref- lerine tesahüp hissini paylaşmaktan uzak kalas yıkıcı ve mukaddesatsız bir yolun yolcusuymus gibi ve neşır hayatımız her okunuşta insanın reğini oynatan şiddetteki 6334 sayılı kanuna rağmen suçsuz, ahlâklı, if- fetti, masum insanları ve fiilleri toh— metler yalan yanlış haberlerle baskı altında tutuyormuş gibi, insaf ve iz'- an sahiplerinin asla kabul edemiye- cekleri bahanelerle neşir hayatımız ve vatandaş ve siyasi partilerin top- lanma ve fikir hürriyetleri emsali görülmeyen bir baskının, bir maksa- dı mahsusun tehdidi altına konulmak istenmektedir. İngiltere'de Esbabı — mucibe lâyihası, ihtiva etti- ği, hukuka ve Anayasanın temi- natı altında bulunan matbuat hürri- yetine külliyen aykırı bir takım hü- kümleri İsviçre, Fransa, İngiltere gi- bi memleketlerin mevzuatı ve tatbi- katiyle mukayeseye çalışmakta, fa- Turan Guneş kursude Başarılı bir hatip kat bu memleketlerdeki hükümleri zikretmekten katiyen hazer etmekte- dir. Zikredilen memleketlerin mevzu- atım burada teker teker gözden ge- çirmek hakikaten faydalı olacaktır Bunlardan birincisi daha yüz sene evvel İngilterede kabul edıldıgı söy- Lord Campbell Act'dan bahsetmek istiyor. 1992 ta- rihli Defamation — Act kanuniyle beraber mütalâası gereken bu ka- nun, Hükümetin görüşünü ve getir- diği hükümleri desteklemekten ta- mamiyle uzak ve demokratik bir memlekette basından beklenen fay- dalar üzerinde nasıl bir titizlikle du- rulduğunu mükemmel bir şekilde gösteren bir metindir. İngiliz hukukunda Libel bir sah- sa, onu halkın nazarında şerefsiz bir duruma düşürecek hususları yazılı o- larak isnat etmektir. Campbell ka- nunu hakaret sebebiyle takibata baş- lanılabilmesi için birçok şartlar koy- duktan sonra bakınız 6 ncı maddesin- de ne diyor: "Hakareti mutazammın bir ha- ber veyahut isnat davasında mağdu- ra atfedilen ithamların doğruluğu id- diası bunda âmme menfaatı olduğu takdirde kabul edilir. 7 nci maddede gazetecıye yazının kendi rızası veya bılgısı hilafına ga- zeteye girdiğini, yahut u yazın dercedilmesinin kendi dikkatsizlik ve tedbirsizliğinden — ileri gelmediğini dermeyan imkânım bahsetmektedir. Ayrıca gazeteci beraat ettiği tak- dirde mahkeme masraflarım istiye- bilmektedir. Bu hükümlerin kısaca ifade ettiği mâna şudur: İngilterede hakaret da- valarında Menderesin şiddetle kaçın— dığı ispat hakla mevzuunda hususi hayat dahi ispatın dışında bırakılmış değildir. Herhangı bir keyfiyetin a- çıklanmasında âmme menfaati bu- lunması kafidir. âyihanın mesuliyet ve suçluluk. hudutlarım genişlettiği iddia olunan memleketlerden İngilterede bununla da iktifa edilmemiştir. 1962 tarihli Defamation Act maznunu isnat et- tiği fiillerin bütün unsurlarım ispat külfetinden de kurtarmıştır. 5 inci madde ispat edilemiyen — hususların i degıştırmıyecegı hallerde, hallerde beraati derpiş etmiştir. akaret suçları hakkında, bu mevzuu ıncelıyen Kıralıyet Heyetının âzası Prof. aret mevzua- tı siyasi hurrıyetlerın en mühimini İlgilendirmektedir." diyor. Bunun ta- bil 'bir neticesi olarak İngilterede bu dâvalar jürili mahkemeler tarafın- dan görülmektedir. Fransa'da S imdi gene esbabı mucibenin kendi 5 görüsünü desteklemek için ileriye sürdüğü Fransız mevzuatının hükü- metin tabiriyle dıkkate şayan hü- kümlerine bir göz a Bu hükümler hakıkaten dikkate şayandır. Fakat ne çare ki, esbabı mucibeyi tamamiyle reddedici mahi- yettedir Fransız Basın Kanununun 29 un- cu maddesindeki hakaret suçu Ceza Kanunumuzdaki hakaret suçunun un- surlarım ihtiva etmektedir. Daha 1881 tarihli Basın Kanunu bu mev- zuda âmme vazifesi görenlere yapı- lan isnatlar hakkında ispat iddiasını kabul ediyordu. Fransada bu mevzudaki tekamül esbabı mucibenin gösterdiğinin tam aksine olmuştur. 6 Mayıs 1944 tarih- li Ordonans ispat hakkım şahısların hususi hayatları dışında bütün hal- lere ve fertlere teşmil etmiştir. Lâ- yihada, bu mevzuatın önliyemediği bazı mahzurlar ve noksanları berta- raf ettiği iddia edilen içtihatlar da bakınız hangileridir: Fransız mahkemeleri siyasi faali- yetleri; Hükümetin ve idarenin icra- atını daima hususi hayatın dışında