28 Aralık 1957 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 19

DÜNYADA OLUP BİTENLER Nato Umulan ve bulunanlar eçen haftanın sonlarına doğru, Duma sabahı, Paristen gelen bir uçak Washington hava alanına indiği zaman, alanı -dolduran gazeteciler a- rasında bir yarışmadır başladı. Fo- toğrafçılar uçaktan inen adamın Tres- mini çekebilmek için birbirlerinin o- muzuna çıktılar, muhabirler birkaç kelimelik bir beyanat koparabilmek için olmadık gayretler sarfettiler. Ne fotoğrafçıların, ne de muhabirlerin U yarışması boşuna değildi. karşılamaya gelenler ellerinde " ya- a NATO aslanı" diye levhalar ta- şımıyorlardı ama koca Birleşik . A- merikadaki bütün gazeteler, ilk say- falarını bu adamın ağzından çıkacak sözlere tahsis etmişlerdi: Makinada beklettıklerı ikinci baskılarını yapa- bilmek için, hava alanına yolladıkla- rı fotoğrafçılardan resim, muhabir- lerden de haber bekliyorlardı. Amerikan — gazetecilerinin Was- hingtonda heyecanla karşıladıkları adam, Başkan Eisenhowerden başkası degıldı EHisenhower, kısa bir müddet önce geçirdiği üçüncü rahatsızlığa rağmen, NATO'nun en yüksek kade- mede yapılan Konsey toplantısında bulunmak üzere Parise gitmişti ve şimdi işte bu toplantıdan dönüyordu. Acaba toplantı faydalı olmuş muy- du? Son zamanlarda Rusyaya kaptı- rılan askeri üstünlüğü tekrar elde edebilmek için gerekli kararlara va- rılmış mıydı? Toplantıda NATO ü yeleri arasında mevcut siyasi görüş ayrılıkları bahis konusu edilmiş ve bunların giderilmesi için müsbet a- dımlar atılmış mıydı? Amerikan ga- zetecileri etrafını sardıkları Başkan- dan ısrarla bu sualleri cevaplandır- masını istiyorlardı. aşkan bunları cevaplandırmak hususunda hiç de aceleci davranmadı. Evet, NA- TO toplantısında genel olarak tat- min edici kararlar alındığı söylenebi- lirdi ama bütün bu sualleri kesin o- larak cevaplandırmak için vakit he- nüz erkendi. Zaman, herşeyi hallede- Beklenilmeyen hava N ATO'nun en yüksek kademede yaptığı toplantının başlıca konu- larından birini askeri meseleler teş- kil etmişti. Rusyanın kıt'alararası balistik füzesini — başarı ile tecrübe etmesinden sonra hür dünya ile Sov- yet bloku arasında açılan mesafeyi kapatmak için Amerika, NATO dev- letlerinin topraklarında orta menzil- li füze üsleri kurmaktan başka çare göremiyordu. Halbuki İngiltere, Türkiye ve Hollanda — hariç, diğer NATO üyeleri toplantı sırasında top- raklarına orta menzilli füze üslerinin kurulması hususunda hiç de istekli görünmemişlerdi. Hattâ — ötedenberi Rusya karşısında en müf- rit davranışlı devlet adamı olmakla AKİS, 28 ARALIK 1957 Ike NATO Toplantısına gelirken Umduğum — bulamadı tanınan Adenauer bile, böyle bir ta- lebi kabul etmeden önce uzun müd- det düşünmek gerektiğini ileri sürü- yordu. Danimarka ve Norveç Başba- kanları da Amerikan talebinin şid- detle aleyhindeydiler. O kadar ki, on- beş devletin Dışişleri Bakanları Kon- seye sunulacak nihait tebliği tesbit General Norstad İki cami arasında;.. etmek üzere toplandıkları vakit, bu konuda söyleyecek pek fazla şey bu- lamıyorlardı. Evet, NATO Konseyi gerekli hallerde Teşkilâtın müdafaa sistemini derhal faaliyete geçirmek üzere bir atom ve hidrojen mermi çekirdekleri stoku yapmak konusun- da prensip kararına varabilmişti a- ma bütün üye devletlerin rında füze üsleri kurulması bahis ko- nusu Olunca fikirler ayrılıyordu Bu bakımdan, nihai tebliğde, "... balis- tik füzelerin yerleştırıleceklerı ma- haller ve bunların Kuzey Atlantik Paktı Teşkilâtı müdafaa plânlarına uygun olarak hangi şartlar dahilin- de kullanılacaktan hususları doğru- dan doğruya ilgili devletlerle varıla- cak anlaşmalar sayesinde tesbit edi- lecektir" demekten başka çare kal- mıyordu. Bu, oldukça muğlâk bir i i. Bu ifadeye bakılırsa, bir memlekette füze üssünün kurulabil- mesi için önce NATO müdafaa plân- larının böyle bir zarureti gerektirme- si, Ondan sonra da ilgili devletle iki- li bir anlaşma ılması gerekiyor- du. Müdafaa plânlarının hazırlanma- sı vazifesi General Norstad'a veril- Batı Almanya ile Norveç ve hükümetleri, General Norstad'ın hazırlayacağı plânların kendi memleketlerinde füze üsleri kurulmasını icap ettiremiyeceği ümi- dini izhar etmişlerdi. Peki, bunun ak- si çıkarsa o zaman ne yapılacaktı" Dahası var, eğer General Norstad'ın plânına giren bir devlet ikili anlaş- maya yanaşmazsa, Konseyde alınmış bir prensip kararı almadığı için, bu devleti topraklarında füze üssü ya- pılmasını kabule kim zorlıyacaktı ? Görüşme ihtiyacı D oğrusu istenilirse, bu toplantı sı- rasında Amerika ile onun yanın- dan ayrılmayan İngiltere ve Türki- ye temsilcileri hariç, diğer devletleri en ziyade düşündüren mesele silâh- lanmadan ziyade — silâhsızlanmaydı. Bu bakımdan, yukardaki sualler Konsey çogunlugunun zihnini fazla meşgul etmemişti. Çoğunluğun bü- tün endişesi, devletler arasındaki si- lâhlanma yarışına son verme çarele- rinin aranmasıydı. NATO devletleri, her çeşit silâhlarda ve ordu mevcut- larında azaltma yapılması, askeri gayelerde kullanılmak üzere girişil- atom ve hidrojen maddeleri is- tihsalâtınm durdurulması, — halen mevcut bulunan atom ve hidrojen si- lâhları stoklarının azaltılması, atom ve hidrojen bombaları denemelerinin durdurulması, ani baskınlar tehlike- sine karşı koruyucu tedbirler' alın- ması yolundaki tekliflerinin Rusya tarafından ısrarla reddedildiğini el- bette unutmamışlardı. Bundan baş- ka, Sovyet Rusyanın Genel Kurulun kuvvetli bir çoğunluğu ile üyelerinin sayısı yirmibeşe çıkarılmış Silâhsız- lanma komisyonunu boykot ettiği de hatırlardaydı. Ancak dünya efkârı her ne bahasına olursa olsun Rusya 19