19 Nisan 1958 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 17

İKTİSADİ VE MALİ SAHADA hayal olmuştu. Memurlar zaten harp yılları ve sonra görülmemiş İktisadi kalkınma dolayısıyla kemer sıkmaya alışmışlardı. Azdaolsayenizamla- ra razı olacaklardı. Bütün korkuları yeni zammın, fiat yükselmeleri dola- yısıyla çok geçmeden hayal haline gelmesiydi. Yeni tasarıda memurları, Sputnik — hızıyla yükselen — fiatlarm şerrinden koruyacak bir hükme rast- lanmıyordu. Sadece Personel Dairesi- nin vazıfelerınden bahsederken, bu te mali durumu t tutarla- rında yapılması icabeden tadiller hak-; kında teklifte" bulunacağı söyleni- yordu. Yâni Personel Dairesi, Maliye Bakanına "Efendim fiatlar yükseldi, maaşları arttırsak iyi olur" diyecekti. ka bir sisteme ihtiyaç vardı. Ücretlerin, imkân nisbetinde otoma- fiat —yükselmelerine baş çare yoktu. adı verilen bu sis- tem, bütün Batı memleketlerinde me- Y ıllardır uzerınde çalışıldıgı soyle- üçü el Kanunu ta- sarısı hemen hemen hıç degıştırılme den tekrar Meclise getirilmiş bulun- maktadır. Tasarı hiç değilse nazari- yatta, batıda denenmiş bir çok İyi fikirlerle doludur. Teknik mahiyette bir personel idaresinin merkezileşti- rilmesi fikri k. timi bu ler layihasının dediği gibi, Personel Dairesi yeni rejimin lit Mevkiini" işgal etmektedir. Bu daire personel meselelerinin rasyo- nelleştirilmesinden başka, temayüller muvacehesinde re olmaktan" korunmak için, siste- min bekçiliğini yapacaktır. Yeni teşekkülün İlk işi, kadrola- rın objektif esaslara dayanarak, tasnifi olacaktır. Şimdiye — kadar, tahsil seviyesine göre kadroyu iş- gal edecek olan adamın şahsiyetini ön plânda tutan Türk sistemi için, bu büyük bir yeniliktir: İşi yapa- sıflara ihtiyaç olduğu hangi dereceye tekabül edeceği tes- vit edilecektir. Bu suretle adama işe adam prensibine geçilmektedir. Bugün Birleşik Dev- letlerde durum budur. Talanı mütehassısa sahip bulunmayan murlar için kabul edilmisti. Hâttâ ba- sı memleketler mem olsun olma- sın bütün ücretliler ıçın “echelle mo- bile" sistemini benimsemişlerdi. Tasa- rının B nde görüşülmesi sıra- sında muhalefetin bu nokta üzerinde İsrar edeceği muhakkaktı. Nitekim Bütçe müzakereleri sırasında C.H.P milletvekillerinden Ferit Melen "ec- lle mobile 'in kabulü zaruretini ile ri sürmüştü. Enflasyonsuz yatırım olmıyacagını iddia eden iktidarın, me- murlara bu üdafaa silâhim tanı- ması adaletin bir icabıydı. Elbette ki bu İŞ mühim mali külfetleri göze al- mayı gerektırmekteydı, Ama devletin kolu ve beyni olan memurların asgari bir hayat sevıyesını lıilmeleri hayati bir meseleydi. da gerekiyorsa bütçenin mali y nı bile değiştirmekten çekinmemeliy- Prensip itibariyle kabul — edilmesi zarurt olan echelle mobille'in sahneye konması oldukça güç bir işti. Evvelâ hayat pahalılığım — doğru bir şekilde tesbit ve ilân eden bir teşekküle lü- zum vardı. Bundan sonra echelle mo- bile'in otomatik olarak işlemesi temin edılmelıydı Maaşları arttırılması, ükümetin takdirine bırakılırsa, sis- temin iyi çalışması İmkânsızdı. Bu bakımdan bizzat memurların temsil- cilerine söz hakkı tanınması isabetli olacaktı. Ama bunun için de memur- lara mesleki — teşekküller — kurmak hakkı tanınmalıydı. Böyle bir şey iktidarın herhalde hoşuna gitmiyecek- ti. Bununla beraber, hayat pahalılı- ğı endeksleri gözönünde tutularak, her bütçe yılı maaş ve ücretleri ha- pahalılıgına göre — ayarlamak Bu yapılmadığı takdirde, dönülecekti Tarlanın sürülmesi ersonel Dairesinin hâlen yapacağı ilk is, memur ve hizmetli kadrola- rının objektif esaslara göre sımflan- dırılmasıydı. Bu çok zor ve uzun za- man istiyen bir işti. Tasnifin iki sene- de tamamlanacağı umuluyordu .Ame- rikanın bu iş için 40 yıl uğraştığı dü- ü hızmetlılerın sınıflandırıl- hazırlanmıştı. 1959 mail yılı başından Yeni Personel Türk idaresinin, bu işi ümit edildi- ği gibi iki senede tamamlayamıya- cağını söylemek kötümser Ur gö- rüş olmayacaktır. Daha hizmete adam — prensibine desi, işe başlama derecesini gl dahıl edilen bir hizmeti, lise tahsi- linden sonra bir yıl teknik öğretim gören bir kimsenin ifa edebileceği kabul edilsin Diğer taraftan onun- cu maddeye göre, bu şahısa ancak on ikinci dereceyle işe başlamak hakkı tanınmaktadır. Acaba Dev- let Personel Dairesi, birbirlerinden farklı bu iki prensibi nazil uzlaştı- rabilecektir Amerikan sistemini kabul etmek istemiyen Avrupa memleketleri, devlet — personelini, yüksek, orta ve alt kademe memur- ları olmak üzere üçe ayılarak ve her sınıf İçin muayyen tahsil sevi- yesini esas alarak bu güçlüğü yen- Bizde birbirinden ayrı üç yoluna gidil- mediğine ve terfilere bir hudut ta- nınmadığına göre, Personel Dairesi hizmetlerin tasnifinde hemen hemen hiç bir hareket serbestisine sahip olmayacaktır. İki uzlaşmaz prensibi uzlaştırmak elbette mümkün değil- dir. Bunun dışında Personel Daire- sinin ve kurumların personel mev- zuundaki sahalarının sarih bir te- kilde tesbit edilmemesinin bazı ka- rışıklıklar doğurabileceği ve objek- tif ölçüler mevcut olmadığına göre, liyakatin terfide eskisine ğı düşünülebilir. diğer bazı kusurlarına personel ıdaresını merkezileştirecek halen i dü- zen verme yolunda atılmış müsbet bir adım olarak karşılamalıdır. Büyük memur kütlesi tabiidir meselesiyle — ilgilenmektedir. a- bul etmek lâzım ki eni maaş miktarları, memurlara harpten ev- velki hayat seviyesini temin edebil- ıçın net 3550 liraya ihtiyacı Yardır Halen bu yüksek memurun elin beş ikramiye dahil, ayda 1160 lira civarında bir * para geçmektedır Yani bu memurun hayat yünde yetmiş nisbetinde tür. Teni tasarıya göre b aşağı yukarı 1600 lira Teni maaş hükümleri tatbik edilin- ceyekadar,fiatlarınısabitkalacağı düşünülse bile, en yüksek dereceye erişen bu memur, 1938 de iki mes- lekdaşının hayat seviyesinin yarısı- aama- baremin en üst kademesindeki memurun ay AKİS, 19 NİSAN 1958