19 Nisan 1958 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 28

TİYATRO A. B. D. Broadway'de (Columbus — - Nisan) Broadway, 1957-58 tiyatro mevsimi ında sahneye koyduğu —eser lerle faalıyetıne devam ediyor. Yal- ruz mevsim sonu yaklaştığı şu gün- lerde, kulis arkalarındaki sanat he- yecanının da bir hayli durgunluğa uğradığım sezmek mümkün. Zira, Broadway sahnelerinde başlıca rol- leri oynayan sanatkârlardan — çoğu, yalnız bu mevsim değil, geçen mev- sim de aynı eserlerde aynı karşısına çıkmış bulunuyor- Bu arada, temsil edilen eser ler hem aynı kalmakla beraber, bu eserlerin başrollerinde zaman zaman bazı mühim değişiklere de rastla- mak mümkün. Meselâ bu yıl, gerek Broadway sahnelerinde, — gerekse A. B. D. nin diğer eyaletlerinde bazı tiyatro topluluklarınca msil edi- lerek büyük bir alaka toplamış olan "Auntie Mame" isimli — komedisinin baş rolünü önce Rossalind Russel üzerine almışken daha sonra aynı rol Constance Bennette tarafından temsil edilmiş ve geçen ayın sonları na doğru da aynı rolü temsil etmek üzere Greer Garson Broadway'de ça- lışmalarına başlamıştı. Şimdi Ame- rıkalıların sevgılısı bu rol, lı ve hâlâ genç Greer fından temsıl edilmektedir. Fakat bu rolde Greer Garson artık kızıl saç- li değil. O kızıl saçlar şimdi hayli sarı ve oldukça da kısa, kıvırcık. Ge- çenlerde bir televızyon programına reer Garson "Aunt ame" deki kıyafet ve makyajıyla gelmıştı ve bu komedide rolü icabı elinden düşür- mediği yarım metre uzunluğundaki ağızlığı da beraberinde idi. Fakat bu ağızlığa hâlâ da pek alışamadığı söz- en kaçmıyordu. Ayrıca Greer Gar- son bu programdaki konuşmasında da şimdi sahnede canlandırdığı rolün ses ve ifade şekline sadık — kalmış, kendisini dinleyenleri şaşkınlığa uğ- ratmak pahasına da olsa tıpkı sah- nedeki gibi kalın, kadından çok erke- ği andıran bir sesle konuşmağı ter- cih etmişti. Dolaşanlar roadway, mevsim — başında sah- nelerine — yerleştirdiği — eserlerle faalıyetıne devam ederken, bazı husu- si tiyatro teşekkülleri de Broadway- den elde edebildikleri eserlerle New York dışında kalan şehirlerde turne- lerine devam etmektedirler. Bu trup- ların temsil ettikleri eserlerin çoğu daha önce Broadway — sahnelerinde tutulmuş, sevilmiş ya san 'at değe- ri artık şüphe götürmeyen, yahut da halkın eğlenmesini, hoşça vakit ge- çirmesini temin eden piyesler. Mese- lâ iki mevsim boyunca Broadway'de temsil edilen, şımdı de şehir şehir seyahate çıkan "Anne Frankın Ha- tıra Defteri" artık san'at değeri ka- bul edilmiş eserlerden biri. — Broad- AKİS, 19 NİSAN 1958 way'deki temsili esnasında olduğu kadar diğer şehirlerdeki temsilinden sonra da Amerikalı kritiklerce aley- hinde yazılmış tek satır mevcut de- ğil. Üstelik Anne rolu bu rolü oy- namağı üzerine alm bulunan en genç, en tecrübesiz tıyatro san'at - karlarına büyük imkânlar vermek- ve hemen hepsine sahnede bü- yuk başarı sağlamakta, istikbalde de büyük ümit ve şöhret kapılan aç- maktadır. Bu yüzden bugün Ame- rika'da Anne rolünü kendısıne kıs- met edecek hayırlı günü dudakların- da dualarla bekleşen pek çok genç tiyatro sanatkârı namzedi var. Yine bu yüzdendir ki eser kısa zamanda bütün dünya sahnelerindi,' bu arada memleketimize kadar intikal etmiş, temsil edildiği her yerde daima mev- Eugene O'Neill Depresyon'lar içinde bir aile simin en sevilen, eserleri — arasında baş köşeyi işgal etmiştir. Sahneye mi, rafa mı? Anne Frank'ın Hatıra defteri, gibi değeri artık kabul edilmiş eser- ler yanında, üzerinde hâlâ bir karara varılamamış, sanat değeri hakkında kritiklerin hâlâ bir türlü — bağdaşa- madıkları piyesler de mevcut. Mese- lâ O'Neill'in "Long Day's Journey İnto Night" 1 bunlardan biri. Bilin- diği gibi eser ilk defa, Eugene O'Ne- il'in ölümünden sonra, geçen — yaz Mılletlerarası Tiyatro 'Festivali mü- nasebetiyle, Amerıkalılarca Paris'- te temsil edilmişti. O zaman, bu hu- suslarda pek 1ht1yatl1 olan Amerikalı tıyatro dırektorlerının Amerikada tecrübeden geçmemiş bir esen Mılletlerarası festivalde hop'diye nasıl temsile cesaret ettikleri pek çok Av- rupalı tiyatro kritiğini, sade kritik- leri değil pek çok da tiyatro me- raklısını şaşırtmıştı. Neticede Pa- risli tiyotro kritikleri, O'Neill'in, ana ve babasının bir takam ruhi buhran- lar ve depresyonlarla dolu olan ha- yatına ait bu — eserini, sırf — biog- rafik bir değer taşıdığı için Ameri- kalılarınbir cı- — memlekette temsilini muvafık gördükleri sunda fîkır birliği etmişlerdi. eser mevsim yine aynı kadro 1le Broadwayde temsil edil- mektedir. Ekserin- Âmerika'daki ilk temsilinden sonra ise pek çok Ameri- kalı tiyatro kritiği, piyesin sahneye konmaktan çok bir kütüphane eseri olma değerim taşıdığım belirtti. Bun- lardan biri, Sam Wilson "Long Day's Journey into Nigh" 1 Broadway'deki kadrosuyla seyrettiği zaman açıkta birşey yazmaktan çe- kinmiş, fakat piyesin okunmak için husu- Ayni mi yazılıp yazılmadıgı bunun bir kütüphane eseri olara kalmasının daha mı isabetli olacağı hususunda derin derin düşünmekten kendini ala- mamıştı. Eser Broadway'de — temsil edile dururken, Jose Ouintero idare- sindeki bir başka tıyatro topluluğu da, piyesi D uzey batı şehırlerınde üçer - beşer gün temsile başladılar. Bu defa piyeste baş ka- dın rolünü Fay Bainter, baş erkek rolunu ise Anevv McMaster oynamak- Sam Wilson pıyesı da bu topluluk ve bu oyunc ular oy- narken seyretti.' New York'ta eser hakkında edindiği ilk "fikir- bu defa silinir gibi olmuş, bilhassa Frederick March yerine sahnede O'Neill'in ba- bası rolünü canlandıran Mc- Master'in çok daha başarılı olduğu, esere bir canlılık, bir seyredilme im- kânı sagladıgı fikrine varmıştı. Ame- rikalı kritik bu fikrini açıkça yazı- yor ve "Long Day's Journey İnto Night" in sadece bir kütüphane ese- ri değil, aynı zamanda bir de sah- ne değeri taşıdığı hükmüne varıyor- du. Hakikatte piyes üzerinde açık bir fikre vasıl olunmuş değildi. Ya- da Amerikalılar, sırf — O'Neill'e' karşı duydukları buyuk sevgi ve hay- ranlık yüzünden olacak, ölümünden sonra temsil edilen bu son eseri üze- rinde maziden gelen bir saygı hıssıy— le daha sert bir hükme akta kaçmıyorlardı. Zıra Amerıkalı olma— yan bir seyirci, yahut da tiyatro ta- rihinde mesuliyeti bulunmayan her- hangi bir Amerikalı O'Neill'in bu eserini, dört saat boyunca bir tiyatro salonunda seyretmenin kendisini sı- kıntıdan kaşıntıya — uğrattığını, bir boş zamanında piyesi evinde, belki de bir yandan televizyon seyrederek, rahat koltuğunda okumağı tercih edeceğini belirtmekten çekinmiyor- du. Uzun- günün geceye seyahati Gerçekten de "Long Day's Jour- ney into Night" Tyrone ailesinin -buna O'Neill ailesinin demek daha doğru olur- bir günün 24 saati içine ailenin fertleri arasında — depresyon halindeki hislerin ve fikirlerin müte- madiyen çarpışması idi. Böylece eser, 29