10 Ekim 1960 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 30

Dışardan Haber Atina Atina yalnız Batı Avrupaya değil, Doğu Avrupaya, Balkanlara giden hava yollarının da kavuşak nok- tası olmuş. Rumen Dış Kültür Münasebetleri Enstitü- sünün daveti üzerine Bükreşe giderken, ister istemez Atinada iki akşam kaldım. Çok daha yakın olduğu hal- de, anlaşmamız olmadığı için, İstanbula uğramıyan Karnen uçakları Atinaya haftada iki gün uğruyor, Belgrad ve Sofya üzerinden Bükreşe yolcu alıyorlar. Yunanlı dostlarımız iktisadi münasebetlerde çok daha realist, hele milletlerarası hava trafiğinin sağlıyacağı faydalan kaçırmamakta daha anlayışlı davranıyorlar Atinaya uğrayan her tiyatro düşkünü, yaz kış, gi- dip görecek bir temsil bulabilir. Nitekim, daha Anka- radan çıkarken Atina Festivalinin son temsiline ye- tişebileceğimi biliyordum. Resmi temsilcilerimizden yer- siz endişeler yerine teşvik görmüş olsaydı, Devlet Ti- yatromuz da bu yaz "Kral Oidipus" la bu festivale ka- tılmış olacaktı. Ama lüzumsuz tereddütler işi uzattı ve Yunanlılarla prensip anlaşmasına varıldığı halde festivale katılmamız mümkün olmadı. Katılamadığımız Atina (Festivalinin son temsili Euripides'in "Iphigenla Taurid'de" isimli (trajedisiyle veriliyordu. Temsili görmek için Akropolis eteklerin- deki Herodus Atticus açıkhava tiyatrosuna giderken, bu serin yaz akşamında, birbuçuk aydanberi devam et- miş bir festivalin kapanışına, artık pek fazla galen ol- tahmin ediyordum. Ne kadar yanıldığımı mermer amfiye girince anladım. Herodus odeonunun yarısı dolmuştu, yarısı da az sonra, akın halinde gelen yeni seyircilerle doldu. Atinalılarda tiyatro sevgisi bir gelenek halinde devam ediyor. O koca amfinin mermer sıraları üzerinde gene mekteplisinden ihtiyar rahibine, halk adamından nazırına kadar bütün site toplanmıştı. Euripides'in zamanında olduğu gibi. Verilen "Iphigenia. Taurid'de" temsilinin bir fev- kalâdeliği yoktu. Mihailidis'in rejisinde göze çarpan tek özellik, kadınlar korosunun orkestranın yarım da- iresi içinde çizdiği , muvmanlarda idi. Sicilianos esere tesirli, zengin melodili bir sahne müziği bestelemiş. Ko- ro kusursuz bir kareografiye ayak uydurarak Kuripi- des'in bu durgun, hareketsiz eserine gözleri okşıyan bir canlılık veriyordu. Oyuna gelince: sahnele- rinde, hemen daima olduğu gibi, kadınlar erkeklere her bakımdan üstün. Nitekim, karde sevgisiyle titreyen Artemis , rahibesini duygulu bir oyunla aşatan Anna Sinodiu'nun karşısında Orestes'i canlandıran aktör hay- li sönük kalıyordu. * Mühim olan, temsilin nasıl oynandığı değildi. Bizim için, daha çok, Atina Festivalinin nasıl tertiplendiğini nasıl hazırlandığını, Yunanlı komşularımızın son yıl- larda çok geliştirdikleri turizm hareketi içkide nasıl bir hizmet gördüklerini ve bu festivalden nasıl bir neti- ce alındığını araştırmakta fayda vardı. Atina Komşularımız,, yıldan yıla artan turist akını kar- şısında, şehrin göbeğindeki bu 8500 kişilik antik tiyat- royu onarmakta ve ondan faydalanmakta gecikmemiş- ler. Son yıllarda, her geçişte çalışıldığım rk ina dış ; büyük mer sıralarından parçalanmış, dağılmış olanlar şimdi tamamile yenilenmiş. Orkestra, proskenion baştanbaşa restore edilmiş, dış duvarların yıkılacak hale gelen kı- sımları onarılmış, e e eskiliklerine halel gelme- den... Bir kısmının önünde de hâla iskeleler var. Atina Festivali 1955 denberl devam ediyor, ama ona milletlerarası bir karakter vermek, bâzı yabancı sanat topluluklarının, sanatkârların i n ğ tesiri fikri gerçekleştirmek işini doğrudan doğruya jBnşba- kanlığa bağlı Turizm Ofisi üzerine almış. Yapılacak iş- leri plânlamak, iki sene önce çıkarılmış bir kanunla, sanat adamlarından müteşekkil bir heyete verilmiş, Devlet Bakam Çaeos'un Festivale ait işlerle bizzat ya- kından meşgul olduğunu söylemek, Yunan Hükümeti" nin bu sanat hareketine verdiği ehemmiyeti gösterme- ğe kâfidir. Festivalin bu seneki hazırlıkları altı ay öncesinden başlamış. Turizm Ofisine Başbakanlığın bu iş için ver- diği döner sermaye 5 milyon drahmi, yâni bizim para- mızla 1,5 milyon lira. Festival idaresinden aldığım bil- gilere göre bu seneki umumi hasılat 5 milyon drahmiyi bulmuş. Buna göre açık, 2 milyon drahmiden ibaret, ya- ni 600,000 lira. Yunan Hükümeti 29 Temmuzdan 15 Ey lüle kadar süren milletlerarası mahiyette bir sanat fes- tivall için 600 bin lira zararı seve seve göze alıyor. Çün- kü festivalden verdiği açığı turizmin sağladığı yüz mil- yonlarla dolar fazlasile kapatıyor. * min nasıl tertiplenmiş olduğunu da kısaca göz- den geçirelim. Yunan Milli Tiyatrosu Euripides'in dört trajedisini -"Fenikeli Kadınlar", "Herakles", "He- kabe" ve "Iphigenia Taurid'de"- Aristophanes'in bir komedisini -"Lyslstrata"-, Menandros'un da "Dysko los" unu yeniden sahneye koyup oynamış. Sophokles'in "Kral Oidipus"u da programda ilân edilmiş, ama baş- rolü oynıyan ünlü aktörleri Minotis'in hastalanması üzerine iptal edilmiş. Yunan Milli Operası, Maria Cal- las'ın ve bâzı İtalyan şantörleri ile ünlü orkestra şefi Tullio Serafin'in iştirakini sağlıyarak 1590 kişilik Epi- dauros açıkhava tiyatrosunda Bellini'nin "Norma"sını temsil etmiş. Üç defa verileceği ilân edilen bu gala tem- sillerinden sonuncusu yağmur yağdığı için verilememiş. Atina Milli Orkestrası da dört büyük konser vermiş. Festivale katılan yabancı sanat toplulukları ise şunlar: Stütgart Oda Orkestrası -Şef: Karl Münchin- AKİS, I0 EKİM 1960