8 Ocak 1962 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 21

TEKNİK Elektrik Heyecan çekenler T ye elektrik İşlerinin or- zasyonunu sağlayacak olan Türkiye, Elektrik Kurumu kanun tasarısının tekrar ele alınması, elekt- rik işleriyle uğraşan dairelere geçen haftalarda bir heyecan dalgası getir- di. Aynı heyecanlı günler bundan Uç yıl önce de yaşanmıştı. Şimdi, ilgili bütün dairelerin gelecekteki durum- larını belirtecek olan T. E. K. kanu- nu hükümetçe yeniden ele alınmış- tır. Aslında bu çalışmalar yeni de- ğildir. Geçmişte de bu konuda gay- retler sarfedilmiştir. (Bak: AKİS, Sayı - 280). Bu sefer çalışmalar yarıda o kal- mayacağa benzemektedir. Eski ikti- dar devrindeki çalışmalar politik te- sirlerle ve bizzat Menderesin emriy- le durdurulmuş, o devrin Büyük Mil- let Meclisinde komisyonlardan geçip genel kurula giren Türkiye (oElekt- rik Kurumu kanun tasarısının onbeş maddesi kabul edildikten sonra hü- kümetçe geri alınmıştı. Ondan son- ra gelen hükümetler tasarıyı yeniden getirmeyi bir türlü başaramamışlar- dır Tabii bu arada ihtilâl hükümetleri nin kendilerini geçici saymaları da rol oynamıştır. Zaten iki yıldanberi ye- niden büyük yatırımlara girişilmediği için daireler arasında yetki tartış- malarına pek fırsat da çıkmamıştır. 1962 bütçesiyle yeni yatırımlara girişileceği bilhassa kabinenin prog- ramında belirtilmiştir. Hidroelektrik santralların ve barajların, sulama ve taşkın kontrolü m çok maksatlı projeler arasında uygun ve een çok faydayı sağlayacak şekilde se- çilerek inşaata başlanacağı duyu- lur duyulmaz bütün eski baraj şam piyonları yeniden hummalı bir kulis faaliyetine giriştiler. Çalışmalara Sanayi Bakanlığının teşkil ettiği bir komisyonda başlan- dı. Bu komisyona Bakanlığın kendi daireleri olan Enerji Dairesi, Elekt- rik taleri Etüt Dairesi ve Etibank katılmakta, İmar ve İskan Bakan lığı ile Bayındırlık Bakanlığından da birer uzman heyeti davet edilmiş bulunmaktadır. Çalışmalar önce ge- n müdürler seviyesinde ( başladı Sonra, bizzat bakanlar da toplantı- lara katıldılar. YE Bakanlığı tem silcileri bu defa her türlü yetkiyi el lerine almağa, TEK kanunu ile Tür- kiye çanında yeni bir elektrik "te- kel"i kurmağa azimli görünmekte- Bunu gerçekleştirmek oama- cıyla (o birçok sebepler ileri sürül- AKİS, 8 OCAK 1962 mekte, bin dereden su getirilmekte- İşin aslı A slında mesele sanıldığı kadar ba- sit değildir. Herhalde, bir kanun çıkarı vermekle herşeyin düzeleceğini a safdillik olur. Gerçekten elektrik işlerindeki bu karışıklık, e nunların yetersizliğinden çok, tat- bikatın kanunlara uymamasından, daha doğrusu, ilgili bazı dairelerin kendilerine kanunla yöneltilmiş işleri gerektiği şekilde oyapmamalarından veya yeteri kadar teşkilâtlandırılmış bulunmamalarından ileri gelmekte- dir. Buna karşı, bazı daireler de yet- ki sınırlarının dışındaki bazı işleri yapmağa haklı olduklarım sanmak- tadırlar. Bugün genel olarak, mevcut ka- nunlara göre, elektrik konusunda en yetkili merci ve başvurulacak (o son makam Sanayi Bakanlığı Enerji Dairesidir. Türkiyedeki hertürlü elekt riklendirme plân ve projelerini ora- sı düzenlenmekte, incelemekte, tas- dik etmekte ve yapılan tesislerin kontrolünü, hattâ kabul işlemlerini yapmaktadır. Bu görevler (o Sanayi Bakanlığı kuruluş kanununda açık- ça belirtilmiştir. Bütün bu teferruat- lı ve çok önemli işleri yürütebilmek için birçok mühendis ve fen adamın- dan kurulmuş büyük bir dairenin ça- lışmakta olduğu akla gelirse de, as- lında Enerji Dairesi enerji işlerinde önderlik etmek, ana gelişme prog- ramlarım düzenlemek şöyle dursun, gündelik normal işlerini bile yürüte- cek sayıda personeli olmayan ufak bir teşkilâttan ibarettir. Buna sebep olarak ilgililer daima kuruluş kanu- nundaki kadroların oazlığım göster- mişlerse de, 50-60 kadrolu dairelerin yevmiye ile çalışan 8-10 bin teknik personeli bünyesinde (o barındırdığına dair misâlleri pekçok olan bir mem- lekette bu gibi görüşlerin değeri bu- lunmadığı açık bir gerçektir. Sanayi Bakanlığının diğer Ur dai- resi olan Elektrik İşleri Etüt idare- si hükmi şahsiyeti haiz bir oOGenel Müdürlük şeklinde kurulmuş olmak- la beraber, Bakanlığa bağlı, o aslın- da son söze sahip bulunan Enerji Dai- resinin murakabesindeki bir idaredir. Ancak baştaki idarecilerin çok kere durumu ve yetkilerinin o böylece sınırlandığını unutarak enerji poli- tikasını kendi başlarına oyürütmeğe çabalamaları elektrik işlerindeki mev cut keşmekeşi doğurmaktadır. Sanayi Bakanlığının elektrik işle- riyle uğraşan üçüncü teşekkülü, tat- bikatçı ve işletmeci özelliklerini ta- şıyan bir finansman müessesesi olan Etibanktır. Bu banka şimdiye kadar birçok büyük eserler meydana getir- miştir. Çatalağzı, Tunçbilek, Soma termik santrallarıyla Sarıyar Bara- jJını ve bütün büyük santrallan birleş- tiren enerji nakil şebekesini, o bazı hidroelektrik santrallann makina ve elektrik tesisatını hep Etibank yap- mıştır. Bu sebepten tenkit oklarına en çok hedef olan dairelerden biri de, DSİ'den sonra, Etibank olmuştur. İşte, bir tek Sanayi Bakanlığının bünyesinde elektrik işleri (o böylece Etibankın gösterişli binası Hizmet yolunda 21