8 Ocak 1962 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 24

DÜNYADA OLUP BİTENLER tekizi ikaz ettiği saman, Angola Halk Birliği hareketinin lideri (ov sonradan kendisini "Angola kurtuluş ordusu başkumandanı" ilân eden Ro- berto Holden, bir Fransız gazetecisi- ne, o bahar hâdiselerin nasıl başladı- ğını anlatmıştı. Daha altı ay evveline kadar sulhsever yoldan muhtariyete kavuşmak tezin bu mutedil liderin anlattıkları © l şudur: "Sao Satvadora birkaç kilometre mesafede Primevera adını taşıyan bir çiftlik vardır. Bu çiftlikte, mecbu- ri çalışmaya tâbi tutulan zenciler 14 Mart günü çiftlik sahibine müraca- at ederek ücretlerinin ve hayat şart- larının biraz daha insani bir şekle sokulmasını istediler. Çiftlik sahibi M. Reis cevap olarak tüfeğini kap- tığı gibi zencilerden birkaçım öldür- dü ve bir kısmını da yaraladı, İşçiler de, tahmin edileceği vechile, elleri- - ne geçirdikleri sopalarla, kazma v küreklerle patronlarım hakladılar. © “Primevera çiftliğinde olup biten- r duyulunca bütün civar lântas- ele Portekizliler, her önleri- e gelen zenciyi vurup (öldürmeye başladılar. Buna karşı isçiler de gu- ruplandılar ve Portekizlilere ait ne buldularsa yakıp yıkmaya başladı- lar. "Az zaman sonra ise Portekiz Ha - va Kuvvetleri karıştı. Köyler ve ka- sabalar insafsızca bombalandı." Holden'in anlattıkları burada bit- temektedir. Angola savaşının bu ka- dar feci ölçüler almasının ve artık bir barışın imkânsız hale gelmesinin sebebi, Portekizlilerin sömürgelerin- de kımıldayan milliyetçi hareketi daha yumurtasında iken yok etmek gibi bir gafilâne niyetle çok sert ve fark gözetmeden vurmuş Oolmaları- dır. Ne uğruna? Bugün Portekiz, resmi istatistik- lerde elan iktisaden geri kalmış mem- leketler arasında görünmektedir. Bu muazzam sömürge imparatorluğuna ve memeketin başında bir ekonomi heel profesörünün (bulunmasına rağm u geri kalmış durum, bu fakirlik nedendir? Çünkü, bütün bu muazzam varlıklara sahibi 40-50 ai- leden ibarettir de, ondan!- 400 yıllık hakimiyet prof. Salazar bugün istihfaf ettiği Birleşmiş - Milletler Teşkilâtının Güvenlik Konseyine geçen yaz tem- silcisini gönderdiği z Lâkin 1957'de neşredilen yarı resmi tebliğlerin bu münasebetle hatırlattı- ğına göre Angolada 7 ile 70 yaş arasında 700 bin yerli mecburi iş re- Jimine tâbi tutulmaktadır. Her üç erkekten biri çalışamaz haldedir. Ço- cuk ölümü nisbeti 20 60 dır. 1000 ço- cuktan yalnız 1'i okula gitmektedir. Portekizliler 400 senelik hakimiyet- leri sırasında Angola halkından © 1 nisbetinden daha azını eşit haklara sahip vatandaş kabul etmişlerdir. Yani bu 96 1 zenci de Salazar idaresi altında Portekiz vatandaşı ne gibi haklara lam iie o haklardan fayda- lanacaktır İşte, Dr. Salazarın ancak Porte- kizlilerin sulhu (o sağlıyabileceklerini söylediği yerlerden biri bu haldedir!.. Olur mu? Ekonomi politik profe- sörü dahi olsa, tek bir fâninin 88 yıl boyunca daima ve her şeyde haklı olması mümkün mü? Kongo Boşa giden tokat Katanga Meclisi, geride bıraktığı- mız hafta çarşamba günü gayet karışık ve karanlık şartlar altında ve Başkan Çombenin iştiraki olmadan toplanmıştır. Bu toplantıyı Çombe va- detmişti. Kendisinin Kitonada girdi- ği taahhütleri Meclis tasdik edecek- 1. Geçen 16 Aralıkta Birleşmiş- Mil- letler kuvvetleri Katangada asayişi sağlamak ve ayrılıkcı hareketlere son vermek içi umumi bir harekete geçince, Çombe, etraftaki müstemle- ke idarecilerinden, bu arada Rodez- ya ve Angoladan, hatta eski Fransız Kongosunun Başkanı Rahip Yuludan gördüğü yardım ve Katanga maden- o Cumhuriyeti içinde e- ritilmesini arzu eden ancı menfa- atlerin müzaheretine rağmen, bu de- fa pabucun pahalı olduğunu anlamış ve yine - dördüncü defa - müzakere- ye yanaşmıştır. Bunun üzerine Mavi Miğferlilerin hareketi (durdurulmuş, ateş kesilmiş ve Çombe, Kitonada merkezi Kongo hükümeti başkam A- dula ile müzakereye koyulmuştur. Bu müzakerede Çombe, Katanga- nın merkez hükümet idaresine obağ- lanmasını kabul etmiş ve bir de dek- larasyon imzalamıştır. aman, yine bu sütunlarda işa- ret edildiği gibi, bu, çocukların bile görebileceği bir aldatma idi. Nitekim Çombe daha Elizabethville'e döner dönmez mızıldanmaya başlamış, Kito nada bir yandan Birleşmiş - Millet- lerin, diğer yandan Amerikan temsil- cisinin tazyiki altında kaldığını, bu- na rağmen imzaladığı bildirilen dek- larasyonda ancak konfederasyon e- saslarını kabul ettiğini (söylemiştir. Diğer taraftan Katanga hükümeti- nin diğer üyeleri de Çombenin gir- miş olduğu taahhütlerin hiç birşey ifade etmiyeceğini, bunların ancak Meclis tarafından tasvibinden sonra değerleneceğini ifade etmişlerdir. Gerek Birleşmiş . Milletlerin, ge - rekse "Mavi Miğferlilerin harekâtım desteklediği halde müttefiklerinin 1s - rarı üzerine Adula - Çombe görüş- mesinin hazırlanmasına ve ateşin ke- silmesine razı olan Amerikanın bu vaziyet karşısında gayet müşkül, bat- ta biraz gülünçce bir duruma düş- e şüphesizdir. Yine şüphe yok i Çombe kıstırılmışken bir müphem ümit uğruna harekâtın durdurulma- sı yarıyarıya boşa gitmiş bir tokat te- siri yapmıştır. Şimdi ne olacak ? ombe Meclisi toplamıştır ama top- lantıda kendi bulunmadığı gibi. temsilcilerinin birçoğu da bulunmamıştır. Çombe bir toplantıda maşası Sömürgeci AKİS, 8 OCAK 1962