11 Haziran 1962 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 26

DÜNYADA OLUP BİTENLER Demirperde Moskova toplantısı Bitirdiğimiz (o hafta içinde, çarşamba günü Moskovada "Comecon" - Komünist Memleketler İktisadi İşbir- liği Teşkilâtı - toplantısı yapıldu Altı memleketin katıldığı bu konfe- ransaAsyalı komünistler de, âdetleri veçhile, müşahit gönderdiler. İki gün süren toplantılar tam bir gizlilik i- çinde geçti. Hattâ Soyvet Basını da- hi, "Toplanıldı d ağılındı" mealinde birkaç kelimeden başka bir şey ver- medi. Ancak, teyidi güç haberlere gö- re, toplantı başlar başlamaz Sovyet Rusya Başbakanı Krutçef, komünist dünyanın içinde bulunduğu ekonomik durum ve ekonomik gelişmeye engel olan sebebler ve nihayet bu sebeble- ri bertaraf etmek için tasarladığı ted- birler hakkında uzun bir konuşma yaptı. Müzakerelerin tafsilâtı yoktur. A- lunan kararlar da bilinmemektedir. Fakat, bundan evvel beyanların ve olayların aydınlığında, acele toplanan bu "Comecon" konferansının başlıca müzakere konularım kestirmek çok zor değildir: I — Komünist dünyasında baş- gösteren ekonomik buhrana çare a- ramak. —Batı dünyasının, ekonomik birlik yolunda kaydettiği gelişmele- rin komünist memleketlerde uyandı- racağı akislerin zararlı hale gelme- sine mâni olmak, 3 — Bunları yaparken, savunma alanındaki gayretlere ve feza araştır- malarına hale getirmemek... Komünist dünya için ciddi bir du- rumun ve acilen çare bekleyen mese- lelerin mevcudiyeti aşikârdır. "Come- con' toplantısı gerek kadrosu, gerek- se zamanı itibarile bunu isbat etmek- tedir. Evvelâ, toplantıya (katılanlar hükümet ve parti başkanlarıdır. De- mek oluyor ki, ekonomik - politik bir toplantı bahis konusudur. oBun- dan başka, toplantının zamanı da dikkate alınmalıdır. Zira geçen Ekim ayında, Sovyet Rusya Komünist Par- tisinin 22. Kongresi münasebetile za- ten bir toplantı yapılmıştı. Böyle tek- rar ve kısa bir zamandan sonra ikin- ci ve önemli bir toplantıya lüzum gö- te olduğunu göstermektedir. o Bun- dan başka, toplantı, Krutçefin iki zi- yareti arasında yer almaktadır. Bul- garistana yaptığı ziyaretle bu ayın sonlarında Romanyaya yapacak oldu- gu ziyaret, Sovyet Rusya Başbakanı- Nikita Krutçef Meseleler ortasında lığı hakkında büyük tasalar vermiş olacaktır. Kıtlık ve sertlik Krutçef Bulgaristanı ziyareti sıra- sında hayli sızlanmalarla (okar- şılaşmıştır. Romanyayı ziyareti Ode benzer şikâyetlere vesile olacaktır. E- sasen kendi memleketinde de huzur- suzluklar eksik değildir. Bütün bunlardan başka, açlık teh- didi ile daima burunburuna bulunan büyük müttefike, Çine yardım gerek- mektedir. Bütün bunları hızlı ve geniş ölçüde bir silâhsızlanma ve bü- yük masrafları mucip o çalışmalarla başbaşa yürütmek bir meseledir. Son aylardaki durum, geçen Ekim ayında Moskovada çizilen uzun vadeli prog- ramın tatbikine imkân bırakmamış- tır. Bu programda değişiklik (o yap- mak, bazı hükümleri daha esnek, da- ha işler hale getirmek lüzumu hasıl olmuştur. 22. Kongrede vâdedilen "salt komünist" hayata erişilmesi, vergilerin kalkması, iş saatlerinin a- zaltılması vesaire hayallerinde rötuş- lar yapmak gerekmektedir ve bunu kitlelere anlatmak mecburiyeti var- dır. Moskova bundan onbeş gün kadar önce Sovyet Rusyanın tamamında yi- yecek maddelerine kabarık bir zam yapınca, Varşovadaki ev kadınları da yiyecek stoku teşkiline (o başlayarak bir kriz yaratmaktan geri kalmamış- komünist memleketlerinde komünist iktisad ilkelerine güven azdır. Bunun da pek haksız olmadığı, Berlin du- varı örüldükten sonra Doğu Alman- yada 'başlayan kıtlık ve sefaletten ya, Batı Almanyadan ticari kredi is- temi bulunmaktadır. Komünist memleketler, bugün ar- tık tatbik etmekte oldukları metod- lardan ciddi surette şüphelenmeye başlamışlardır, öte yandan Kapita- list adı verilen dünyada, büyük sar- sıntılara rağmen ekonomik birliğin, dev hamleleri ile değilse de, emin a- dımlarla merhaleler katetmesi oDe- mirperdenin öte yanından dikkatle takip edilmektedir. Krutçefin Bulga- ristanı ziyareti sarasında Ortak Pa- zara atıp tutması mânâsız değildir. Ortak Pazar Krutçefin ortakları için düşündürücü, hattâ ayırıcı bir teşek- kül olma yolundadır. Sovyet Rusya Başbakanı buna karşı dünya ölçü- Ü konferansı rinin tahakkuku için gereken yollar- dan biri olarak değil, aynı zamanda oyalayıcı bir manevra telâkki o edil- melidir. Ateşin payı "Comecon" toplantısına Arnavutluk çağırılmadı. Bir süredir Tiran ile Moskova arasında sözde ideolojik mücadele bu suretle açığa vurul- makla kalmayıp, aynı zamanda En- ver Hocanın bu sıkıntılı samanda da- ha fazla nazmın çekilmeyeceği de a- çıklanmış oldu. Arnavutluk, olayı şiddetle protesto etti ve "Comecon" anlaşması hükümlerince toplantının gayrimeşru olduğunu ve bu toplan- tıda alınacak kararların ne Arnavut- luğu, ne de hatâ diğer üyeleri ilzam "debilecek hukuki değer taşımayaca- ğını bildirdi. Toplantı gayet gizli cereyan etti- $i için, bir süre komünist Çinin mü- cahit gönderip göndermediği de an- laşılamadı. Fakat Çinin Moskova Bü- yükelçisi bir kabul resminde bu mü- şahittik ovazifesini okendisinin yap- makta olduğunu bilvasıta (açıkladı. Demek, artık Çin, ideolojik plânda Arnavutluğu tutmaz ve savunmaz ol- muştu. Cancana, başbaşa bir durum içinde bulunuluyordu. Gerçekten de bir süredir Moskovaya karşı Tirandan yükselen hücum naraları Çin Basının- da akis bulmaz olmuştu. Buna muka- bil Sovyetler, Pekin ile yeni ticaret anlaşmaları imzalıyor ve Yugoslavva