3 Eylül 1962 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 27

F E Feza Güzeller dünyasına doğru Bitirdiğimiz hafta pazartesi em Amerikanın Florida bölgesi hillerinde sıra sıra roket rampalarının süslediği Cape Canaveral'da hummalı bir faaliyet göze çarpıyordu. Bunlar, adını güzellik tanrısından alan bir ge- zegene doğru 109 günlük bir yolcu- luğa çıkacak yeni bir feza aracının, MARINER - II'nin, son hazırlıklarıy- dı. Halen Amerikanın elinde bulunan en güçlü roket payesini muhafaza e- den Atlasın burnuna yerleştirilen i- kinci kademe Agena'ya bağlı Mariner — MH yerden fırlatıldıktan sonra | kilometre yükseldi, Cape Canaveral'- den verilen bir işaretle yörüngesine girdi ve Venüs gezegeniyle buluşaca- ğı noktaya doğru büyük bir hızla yo- luna devam etti. Bir süredenberi Amerikalıların Ve- dınlatmaya çalıştıkları biliniyordu. Hattâ bu maksatla geçenlerde fırlat- tıkları Mariner — |, fırlatıcı roket sistemindeki bir arıza yüzünden , yö- rüngesinden şaşmış, kumanda dışı ol- muştu. Bu defa Mariner — Il tam bir başarıyla fırlatıldı. Hernekadar ak- şama doğru araç, rotasından biraz çık- tı ve bu yüzden Venüs'e ancak | mil- yon kilometre yaklaşabileceği hesap- landıysa da, aracın üzerine tesbit edilmiş bulunan özel roketler (o yar- dımıyla bu gibi küçük sapmaların düzeltilmesi Kabil olduğundan hemen düzeltme yapıldı. Çarşamba günü Mariner — Il yoluna başarıyla devam ediyordu. Araç yerden yarım milyon kilometre uzaklaşmıştı. İlk yörüngeye girdiği anda saatte 40 bin kilometreyi bulan hızı dünyanın çekimi sebebiyle gittik- eza aracı 1 daki çekimin sıfır olduğu alanı aştığı andan itibaren tekrar hızlanmağa başlayacaktır. İşte bu noktada Mari- ner'in hareket yönünün değiştirilmesi AKİS, 3 EYLÜL 1962 N gerektiğinden, bu kritik anın tesbiti için ln beyinler faaliyete geç- mişler "Vem" ün gözetleyicisi Miu er— lIl'nin Venüs gezegenine ırlatılmasındaki amaçların başın- da, dünyamızın bu en yakın komşu- su hakkındaki esrar perdesinin ara- lanması gelmektedir. Venüs gezegeni, güneş sisteminin, güneşten itibaren ikinci gelen gezegenidir. Güneşten or- talama uzaklığı 113, dünyadan ise en az uzaklığı 41.0, en çok 256 milyon kilometredir önümüzdeki aylarda dünyamızla Venüs'ün hem uzaklık, m de yörünge düzlemi bakımın dan en uygun bir duruma gireceği ve bunun bir daha seneler sonra tek- rarlanacağı bilinmektedir. Venüsün, yörüngesinde dönüş süresi 225 gün- dür. Aslında elips şeklinde olan bu yö- rüngenin eksenleri birbirinden binde 7 kadar farklıdır. - Dünyanın yörünge- sinde bu oran binde 17 olduğuna göre Venüs, daireye daha yakın bir yu- varlak çevrede dönüyor demektir. Venüsün, ekvatorundaki çapı 12 bin 200 kilometredir. Çapı 12 bin 800 kilometre olan dünyanınkine çok yakındır. Venüsle dünyanın ölçüleri yoğunluk, kütle ve yüzeydeki çekim alanı bakımından da büyük benzerlik- ler göstermektedir, Venüsün bilinen bir uydusu yoktur. Yüzeyi yüksek bulutlarla örtülü olduğu için, yeryü- zündeki teleskoplar yardımıyla yüze- yinin incelenebilmesine ve dolayısıyla gezegenin kendi ekseni etrafında dö- nüşü olup olmadığı ve eğer varsa, sü- resi hakkında bilgi edinilmesine im- kân bulunamamıştır. Hattâ bu mak- satla denenen kızıl - ötesi ışınlarla fotoğraflar (oçekilmesi de, bulutların çok kalın tabakalar teşkil etmesi se- bebiyle, müsbet sonuç vermemiştir. tahminlere ve faraziyelere göre Venüsü çevreleyen bulutlar yo- ğun karbondioksit tabakalarını ihtiva ettiğinden gezegen henüz, dünyanın "Karbonifer" devrindedir. İşte Ve- nüs'ün -gerçekten su buharı bulutu mu yoksa yoğun gazlardan meydana gelen bir tabaka mı olduğu bile bilin- meyen- b örtüsünün altındaki iyi rı, kısmen de olsa, göze yard edecek Matimer lardanbö» ri astronomi bilginlerinin ari bu- lamadıkları gerçekleri aydınlatacak- tır. Mariner — II'ye bu maksatla altı çeşit cihaz yüklenmiştir. Bunlardan il- — yıllarca önce yeryüzünden alınan e Venüs'ün man muhakkak gözüyle bakılan bazı mikro - dalgalı radyo işaretlerinin aslını araştıracak bir alıcı cihazdır. Böylece gezegenin üzerinde insanların veya akıllı diğer varlıkların bulunduğu yolundaki şüp- helerin gerçek olup, olmadığı araş- tırılacaktır. Bir kızıl -ötesi detektörü enüs atmosferinin terkibi hakkında, bir manyetometre gezegenin çevresin- deki manyetik alanların şiddeti (o ve yönleri hakkında bilgi. sağlayacaktır. Cc si taşıyan ei hakkında bilgi sağlayacaktır. Kozmik tozların ve meteor parçacıklarının yo- gunluğu da ayrı bir aletle ölçülecek- tir. Bu arada, Venüs'ün atmosferinde oksijen, karbondioksit ve su buharı ulunup bulunmadığı, ısı derecesinin hangi sınırlar içersinde değiştiği de araştırılacaktır. Olayın teknik önemi Pvelikle Mariner — Il, Venüs'ün yüzeyine, planlaştırıldığı gibi, 16 Aralık günü 16 bin kilometre kadar yakınlaşabilirse | bilim dünyası feza yarışında ileriye doğru yeni adımla- rın atılabilmesi 1 için gerekli bilgilerden bir kısmını sağlamış olacaktır. Hâlen Amerikalıların roketlerle Venüs'e 1 tondan biraz ağır feza araç- larının Gön ilm kabildir. Bu sını- rın Mariner denemelerinde aşılmadığı tahmin edilmektedir. Denemenin diğer bir önemli tarafı, yeryüzünden Venüs'e gönderilecek ilk aracın gezegenin çevresinde dolaşma- sı olacaktır. Gerçekten daha önce iki- si Amerikalılar, biri de Ruslar tara- fından yapılan üç, teşebbüs Mel lıkla o sonuçlanmıştı. Herhangi aracı Venüs çevresinde GÖNİDEye sokabilmek için ona saatte 59 bin kilo- metrelik bir ilk hız vermek gerektir. Ancak Mariner — II'de bu kademeli olarak devreye sokulan roketlerle sağlanmış olduğundan ilk yörünge hı- zı daha az tutulmuştur. Gerek hızla- rın Glee tayini, gerekse gezege 109 gi nra bulunacağı yeri tesbit ederek dünyanın n durumuna aracın fırlatıl- ması bakımından Mariner — II de- nemesi Sovyetlerin başardıkları "Ran- devu Tekniği" kadar önemli bir başa- rı teşkil edecektir.