12 Ocak 1963 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 23

DÜNYADA OLUP BİTENLER Kongo Yaklaşan son Katanga olaylarının ogeçen hafta geçirdiği gelişme, Kongo mesele- sinin sonuna yaklaşıldığı kuvvetlendirdi. o Katanganın müsta- kil bir devlet olarak mevcudiyetini devam ettirmesi ihtimali hemen he- men hiç kalmadı. Fakat Çombenin akıbeti memleketininki kadar açıkça belli olmuş değildir. Birleşmiş Kon- gonun içinde yer alacak olan Ka- tanganın başında kalması da müm- kündür, tamamen yok olması da... Birleşmiş Milletlerin tekliflerine kar- gı takınacağı tavır durumunu tesbit edecektir. Tamamına yakın bir kısmı Birleş- miş Milletler emrindeki kuwvetlerin işgali altında bulunan ülkede geçen hafta içinde önemli bir asker! hare- kât olmadı, Ne Çombe mukabil ta- arruza geçti ne de Birleşmiş Millet- ler işgal sahasını genişletmeye teşeb- büsetti. Fakat diplomatik plandaki temaslar Katanganın sonunu yaklaş- turacak mahiyette oklu. Kongoyu bileştirmek ve Çombeyi bir siyasi kuvvet olmaktan çıkarmak kararın- da olan B.M. Genel Sekreteri U Thant özel olarak yardımcılarından Dr. Ralph Bunche'yi Kongoya gön- derdi. Dr. Bunche Kongoda ve Ka- tangada B. M. in asker! ve siyasi yetkilileriyle temaslar yaparak duru- mu yerinde müşahede edecek ve B. M. bundan sonra yapması gereken teşebbüsün ne olduğunu tesbit ede- cektir. Bir bakıma da Çombenin is- tikbali Dr. Buncbe'nin vereceği kara- ra bağlı olacaktır. Bu konuda alına- cak kararın ya savaşa devam etmek, U Thant Birleştirici ya da Çombeye son bir ültimatom vermek, şıklarından birisiyle ilgili olacağı kuvvetle tahmin edilmekte- dir. Her iki halde de Katanganın iki buçuk yıldır devam ettirdiği ayırıcı politika sona erecektir. Bundan son- ra ortaya çıkacak en önemli, mesele, Katanga hükümetinin iştiraki olmak- sızın birleşmenin nasıl gerçekleştir- ece; ni er Dr. Bunche'nin tetkikleri onu beye son bir ültimatom ve- rilmesi gerektiğine ikna ederse, muh- temelen, ültimatomun ana hatları şunlardan ibaret olacaktır: Çombe 8 bin kişilik birlikle çekildiği önem- li maden merkezilerinden Kolarezi'y açık şehir ilân etmelidir. Maden sa nayii için hayati önemde olan Kol vezi'nin ohidro-elektrik £ tesislerini imha etmeyeceğim taahhüt etmelidir Talkın Birleşmiş Milletler otoritele- rine mukavemet etmesi için yaptığı çağrıları geri almalıdır. Birliklerini daha önceden ilân edilecek olan be- lirli toplanma merkezlerine gönder- meyi kabul etmelidir. .U Thant'm 'Congonun birleştirilmesi hakkındaki ilânını kayıtsız olarak tatbik edeceğini ilân etmeli Böyle bir ültimatomu Çombenir hemen kabul edeceğini zannetmek ba talıdır. Fakat kendisini hemen g çevirebilecek güçteki Birleşmiş Mil , letler kuvvetlerine karşı silahlı bir mücadeleye başvurması da aynı şe- kilde ihtimal dışıdır. Şimdi Çombenin elinde bir tek koz vardır: Batılı dev- letleri (o Birleşmiş Milletler üzerinde tazyik yapmaya mecbur ederek, ha- rekâtın önlenmesini sağlamak. Ba- tılı devletleri kendi safında müdaha- leye sevkedecek önemli o birfırsata da sahiptir. Kolwezi'deki çok kıy- metli maden tesisleri şimdi onun kon- trolü altındadır. Bu tesisler, başta Belçika olmak üzere, büyük Batılı devletlere mensup osermayedarların ortak oldukları Union Miniere fir- masına aittir. -Çombenin tesisleri imha etme * tehdidinin bu devletler üzerindeki etkisinin büyük olacağına şüphe yoktur. Fakat Union Miniere firması, tesislerinin imha edilmesi tehlikesi karşısında eski dostu Çom- beden hemen yüz çevirmiştir. Eğer Birleşmiş Milletler, Katanganın ta- mamı üzerinde kontrol tesis etmek kararını verirse, bunu süratle elde edebilir. £ Fakat Kolwezi'yi gözden çıkararak bu maksada ulaşmak çok akıllıca bir şey olmıyacaktır. B. M.' ve Çombe Bu hareket sırasında Birleşmiş Mil- letler askerleri karşısında Katan- ga birliklerinin gösterdikleri o başarı- sızlık her türlü tahminlerin üstünde olmuştur. Güney Katanganın hemen hemen tamamını işgal etmek için al- tı gün kâfi gelmiştir. Jandarmalar Birleşmiş Milletler askerlerine nadi- ren ateş açmışlar, her iki taraftan da Çok az yaralı ve Ölü verilmiştir. Yüksek maaşlı pilotlarla dolu olan Katanga Hava Kuvvetlerinin hiç bir uçağı havalanmak fırsatını dahi bu- lamamıştır. Katangalılar sadece kop- illeri uçurmakta başarı ogösterebil- mişlerdir. Çombenin Birleşmiş Mil- letler mensupları için tuzaklar ku- rulması, suların o zehirlenmesi hak- andaki emirleri de halk tarafından pek fazla dinlenilmemiştir. e Katan- galıların mücadele azmindeki bu za- VW nereden gelmektedir? o Çombenin hâlâ büyük bir prestije sahip olduğu- na şüphe yoktur. Fakat gene şüphe 'oktur ki, politikası, eskiden sahip olduğu desteği gittikçe kaybetmekte- dir. Kabinesi dahi ikiye bölünmüş du- rumdadır. Birleşmiş Milletler harekâtı baş- ladığı sıralarda Rodezyaya kaçan AKİS/28