22 Mayıs 1964 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 26
YAYINLAR TÜRKİYEDE SOSYALİZM HAREKETLERİ VE SOSYALİST HİLMİ (Münir Süleyman Çapanoğlunun ha- tıra ve araştırmaları, Pınar Yayıne- vi, Sosyal Yayınlar No. 1. Sinan Mat- baası İstanbul 1964. 96 sayfa 3 lira > Münir Süleyman Çapanoğlu, Bi- rinci Dünya Savaşından Oo kalmış bir gazeteci. Gazeteci olarak o gün- lerden bu yana bir çok olayın içinde bulunmuş, çeşitli politik dalgalanış- ları yaşamış, iktidarlar, politikacılar, emniyetler, fırkalar, partiler, savaşlar, rejim değişiklikleri görmüş. o Hafıza- sında yaşayan en kuvvetli- hatıra, 1908 Meşrutiyet İnkılâbı. Gencecik bir in- san olarak yaşadığı bu inkılâbı, di çoktan Bâbıâliden ayrılmış emek- li, nn bir gazeteci olarak şöyle an- latıyor "1908 Meşrutiyet İnkılâbı, Türk U- lusu için bir bayram oldu. Hürriyete kavuşmanın sevinci içinde, ellerimiz- de bayraklar, dudaklarımızda hürri- yet şarkıları, sokakları çınlatıp dur- duk. Artık Türküyenin Batılı Devlet- ler sırasına gireceğine, medeniyet ker- vanına katilacağına inanıyor, mem- lekette adaletin, insan haklarının, e- şitliğin hakim olacağına iman ediyor- duk." İnsan bu satırları okuyunca ister istemez şöyle düşünüyor: Şayet biz de Münir Süleyman ustamız kadar u- zun ömürlü olursak, demek ki kırk yıl sonra buna benzer satırlar kaleme a- lacağız. Mü O Süleyman kitabına, 1908 İn- kılâbından sonra İttihat ve Terakki Fırkasının muhalifi Mizancı Muradın tesadüfen hazır bulunduğu bir kon- feransını anlatarak giriyor. Meşruti- yet ilân edilmiş, alışılmamış hürriyet İnkılap Polikliniği Ziya Gökalp Caddesi İnkılâp Sokak No: 31 Yenişehir HARİCİYE, DAHİLİYE, ASA- HAYATİ KİMYA ve BAKTE- RİYOLOJİ LABORATUVAR ve RÖNTGEN tetkikleri dığını sayın Oo hastalarına arz eder. Muayene saati 15-18 (AKİS — 560) AKİS26 herkesin başını döndürmüş, omemle- ket, bilhassa Anadolu dışında bul ufak çapta bir anarşiye sürüklen- miş, muhalefet ve muvafakat birbi- rine girmiş. Mantar gibi cemiyetler ve fırkalar türemektedir. Fedakâranı Millet Cemiyeti bunlardan biridir. Ahrar Fırkası, oFırkai İbad (Demok- rat), İttihadı Muhammedi Fırkası, Mutedil Hürriyetperveran Fırkası, Is- lahatı Esasiyei Osmaniye Fırkası, A- hali Fırkası vs.. Derken 1910 yılında bir de Sosyalist Fırkası kurulur. So- kak kavgaları, siyasi cinayetler, sui- kastlar, Mecliste dövüşler, o karşılıklı demagoji ve çamur atmalar vs.. İlk sosyalist parti sıkı yönetim al- tında kurulmuş. Münir Süleyman bu kuruluşu şöyle anlatıyor : "Hürriyetin ilânından hemen sonra bizde bir de kurulmuşsa, bunun lişmen politikacılık mak gerekir. Düşünün ki partinin ku- rucusu ve tek kahramanı olan adam, sosyalizmini S'sinden bile habersiz karacahilin biriydi. Münir Süleymanın karacahil dedi- ği bu adam, devrinde İştirakçi Hilmi diye anılan Hüseyin Hilmidir. Yazar, bir ara gazetesinde de çalıştığı İşti- rakçi Hilmiyi (o anlayabildiği kadar o ünün havası 'içinde anlatıyor. (o Bir gece nasıl bir polis tarafından vurul- duğunu, ilk tramvaycılar grevinin na- (AKİS — 558) Kitaplar . SOSYALİZM TARİHİNDE ÜNLÜ DÜŞÜNÜRLER AN- SİKLOPEDİSİ A. Cerrahoğlunun hazırladı- gı ansiklopedinin Kotoku, Bernştayn. o Antisten, Jan Jorez, Laska; Jak Döbüari, Vandervels, Luka ve Ztefio- n'u içine alan üçüncü kita- bi. İstanbul matbaası Nuru- Osmaniye Cad. 90, 64 sayfa 3 lira. ON YILIN MÜCADELESİ Tekin Ererin Türkiyede Par- ti kavgaları adlı kitabının ikinci dildi, .. Beyoğlu, P.K. 264, 512 saza 15 lira : BÜYÜK DİNLER VE MEZ- HEPLER ANSİKLOPEDİSİ Akşam Gazetesi (o Kitapçılık Şirketi Yayınları, ( İstanbul 480 sayfa- 20 lira. DİL ÜZERİNE DÜŞÜNCE- LER VE DÜZELTMELER Ömer Asım Aksoyun dil ü- zerine yazılan, T.D.K. ya- yınları, Ankara, 236 sayfa 5 lira. * DİL VE KÜLTÜR Suat Yakup Baydurun dil ü- zerine yazıları T.D.K. ya- yınları, 148 sayfa 3 İma. :* ÖMER SEYFEDDİN Hikmet Dizdaroğlunun ha- zırladığı biyografi, T.D.K.- yayınları. 63 sayfa 2 lira. * YER VE GÖK İLİMLERİ Yazan Akşehirli Ethem Ge- dik Hoca, Küçük Çekmece Camisi emekli imamının ast- ronomiye dair mizahi eseri, İstanbul Büyük Kervan mat- baası 16 sayfa 150 kuruş. SOSYAL SINIFLAR Pierre Larogue'den çeviren Yaşar Gürbüz, Remzi Kita- bevi Kültür serisi 117 sayfa 250 kuruş sıl yaratıldığını hikâye ediyor. Münir Süleymanın kitabı bir tetkik ve cah- ili kitabı değil, sağlam belgelere de dayanmıyor. a gene de merakla, ilgiyle okunacak ve o günlerden bu yana Türkiyede pek çok şeyin hemen hiç denecek kadar değişmediğini gös- teren bir anekdot olarak yararlanıla- cak bir kitap." İlhami SOYSAL
