May 12, 1934 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 6
AKŞAM Iki sanatkâr kardeşle bir hasbıhal “3 saat,, ve “Lüküs hayat, operetleri sahiplerine kaç para kazandırdı? Reşit kardeşlerin Taksimde yaptırdıkları «Lüküs hayat» apartımanının iç yüzü! «Lüküs Hayata, «Üç saatp ope- retleri son iki sene içinde Türki yede en büyük tiyatro hadisesi oldu. Bilhassa «Lüküs hayat» üs- tüste günlerce oynandı, en bü- yük şaheserlerin bir hafta gi le tulunabildikleri Darülbedayi sahnesinde Lüküs hayat aylarca hüküm sürdü, alkışlandı. Lüküs hayattaki şarkılar, seyyar satıcı- te müvezzilerinden İstanbulun ağzın- da dolaştı, durdu. Bu arada tiyatro meraklılarının nazarı dikkati bu iki eserin harririne ve bestekârına çeviril. Reşit kardeşler... Bestekâr Cemal Raşit, muharrir Ekrem Resit Onların bu iki operetten müt- hiş bir para kazandıkları diller. de dolasmağa başladı. Hattâ ge- gen gün işittim. Iki kardeş Tak- simde «Lüküs hayat» isminde bir de apartıman yaptırıyorlarmı; Reşit kardeşlerin Ada revüsü ismile bir eser hazırladıklarını ha- ber almı yatro sa ım, Hem kendilerile ti- ti hakkında görüşmek, bu müthiş kazanç meselesini sor. | mak, biraz da hayatlarından bah- (5 setmek için kalktım, onların Şiş- lide Ahmet bey sokağındaki ev. lerine gittim. Beni fevkalâde bir nezaketle karşıladılar, Lüküs ha- şi Muammer de ora- şarkılar işi ları tebrik etmek oldu: | — Uğurlu kademli olsun efen- dim... Taksimdeki Lüküs hayat apartımanı. Hayretle duraladılar — Hangi apartman... — Operetlerden kazandığınız para ile apartıman yaptırmışsı- Ikisi birden gülmeğe başladılar Ekrem Reşit bey: — Operetlerden aldığımız pa- Fa ile değil apartman yaptırmak, elbise bile yaptıramadık Cemal Reşit bey ilâve eti — Biz değil efendim. Deniz kızı Eftalya hanım Taksimde apar- men yaptırıyor... Ondan galat olacak... ; Ekrem Reşit bey: — Efendim Üç saat 40 kere oy- 'nandı, Lüküs hayat 68 kere. Daha öz oynandığı halde Uç saat bize iki bin lira temin et miştir. Lüküs hayat 33 bin lira hasılat getirdiği halde bizim eli- mize 1800 lira geçmişti Bunun da sebebi şu, Eskiden Operetler icin telif hakkı olarak hasılatın yüzde Gn iki buçuğu ve- riliyordu. Nitekim Üç saat için bu.hesap üzerine para aldık, Fa- kat sonra belediye encümeni bir r vermiş, Operetlerin getirdi. beş bin lira hasılat kı telif yüzde 12 buçuk veri cekmiş. Eser beş bin liradan on bin liraya kadar hasılat yaparsa telif hakkı yüzde ona iniyor. On bin liradan on beş Selif hakkı yüz iyor. On beş bin liradan fazla has Jat olursa yüzde 6 telif hakkı yorsunuz. Yani eser ne kadar faz- la hasılat yaparsa müellifler o kadar 87 para alıyorlar, Bu gidişle ope” Ekrem Reşlt bey yeni bi aktör Muammer beye şarkı öğ zet 100 bin liradan fazla hasılât yaparsa müellifin varını yoğunu, satıp üstelik para vermesi lâzım. Bu gayet garip bir mesele. Eser ne kadar çok hasılat yaparsa mü- ellifin 0 derece fazla para alma sı lözim değil midir? ünkü 10-15 bin lp bütün masrafı çi gibidir. Dekor, kostüm masrafları tekmil çıkmış olur. — Bizde opereti niçin sanat te- Jâkki etmiyorlar? Dünyanın her tarafında operet sanat olarak tanınmıştır. Buradaki telâkkisi gariptir. Bu da| anlamamazlıktan ileri geliyor. En) anlıyanlardan çoğu Lüküs hay: ta, Üç saate revü dediler, Bunlari revü değildirler. Revüde yekpare bir mevzu olmaz. Revü ayrı ayri İ iskeçlerden ibarettir. Bunlarda mevzu yardır. Bunun için gerek Üç saat, gerek Lüküs hayat re dan sonra değil operettir, Ada revüsü re- vüdür, Operet zannedildiği gibi ko- layca meydana çıkan bir şey de değildir. Biz iki eserimizin her biri için altışar ay çalıştık. İyi bir operet en aşağı altı ay ister. Be- nim operet yazdığımın yegâne se- bebi Cemal Reşidin muzikinin din- lenilmesi içindir. Yoksa hiç bir sanat iddiam yoktur. Cemal Reşit bey gülümsedi: — Benim de operet besteledi. imin yegâne sebebi Ekrem Reşi- din eserinin seyredilmesi içindir. Ekrem Reşit bey: Sonra meden operet böyle aşağı bir iş görülüyor. Daha bir müddet evvel opera komik «La revu buf» diye bir revü oynadı. | vatın hepsinden daha Biraz da hayatlarından bahset- tik, Ekrem Reşit bey Cemal Re- it beyden dört yaş Büyük, iki si de bekâr, Evlenmeğe de niyet leri yok, Fakat etraflarında on- ları evlendirmeğe çalışan arka- daşları çok, Muammer: e — Ekrem bey fena halde asa- bidir. Bilbassa eserlerinin pro- valarında... Beni kaç kere dö vecekti, diyor. Bu prova onun si- nirlerini, altüst eder, Ekrem Reşit bey uzun müddet Pariste kalmış, orada fransızca olarak Barberousse, Dösorientöe isminde iki de roman neşretmiş- iki kardes nezaket na yeni revünün en rını okudular. Hakikaten fevka- Iâde... Hele bir balon şarkısı vari «Kamer balon, güneş | balon, dünya balon» «Aşk sözleri hepsi balon» «Gençlik balon, servet balon» «Uçtu, uçtu, balon uçtu» Diye başlıyor, enfes... Bu iki sanatkâr kardeş ne kadar teşvik edilse, ne kadar himaye edilse azdır, Cemal Reşit be; — Bazılari şarkıların. evvelâ bestesini yapiyorlar. Sonra ona şarkı uyduruyorlar. Bu dünyanin hiç bir tarafında olmıyan gülünç bir sistemdir. Bestekâr ilhamını kelimelerden, hatâ hecelerden Kalkarken Ekrem Reşi — Rica ederim yazm... Bize bazilari züppe, Avrupalı derler. Şunu ilâve edeyim ki biz'bu ze- Türk ve yerli insanlarız. Hikmet Feridan Askeri bahisler 72 Mayis 1934 Japon hava kuvvetleri Askeri muharririmizden: Geçen yazıda Japon ordusunun makineleşmesinden bahsetmiştik. Bu yazımızda da hava kuvvetlerini sözden geçireceğiz: Japonyada hava kıtalarındaki en büyük birlik alaydır. Halen on bir alay mevcuttur, bunlardan üç tanesi hali teşekküldedir. Alayla- Tın teşekkülâtı muhtelittir. Yalnız 1 avcı tayyare alayı ile 1 bomba, duman alayı tamamen avcı ve bom- bardıman tayyarelerinden mürek- keptirler. Diğer 9 alay keşif, bom- bardıman ve avcı birliklerinden terekküp eder. “Alaylar eskiden ikişer taburlu idi, son teşkilâtta üçer taburlu ol- muşlardır. Tabürlar tabiye birlik- leri addolunurlar ve 23 bölükten terekküp ederler, 2 taburlu alay- da 100 zabit, 330 küçük zabit, tak- Tiben 900 nefer, 60-80 tayyare, 6 binek otomobili, 1,52 tonluk 20 ük kamyonu, 10 motosiklet, 2 cer makinesi, 2 ışıldak otomobili, iz istasyonu, 2 sıhhiye oto- mobili, 2 sahra fotoğraf lâbora- tuvarı otomobili, 2 güvercin istas- in deposu bulunur. Bir fen bölüğü teşkili dolayısile otomobille nakliye büyümüştür. Alay taburlara ve hattâ bö lüklere kabili taksimdir. Av tayyareleri: Nakadsima 91 tipindekiler tek satıhk, 450 beygir- lik Jupiter VI, VEL motörlüdürler, Karada sürüt saatte 260 kilomet- redir. 9800 metreye kadar yükse- lebilmekte ve 5000 metreyâ 7,8 da- kika zarfında çıkmaktadır. Uçuş müddeti 3,5 saat, 2 Vikers i ğine maliktir. makin. beygirlik BMW motö Karada sürat 315 kilometre, çikişi irtifan 10,000 metre, 5000 metreye çıkış müddeti 8-9 dakika, uçuş müddeti 2,5 saat, 2 Vilkers maki- neli tüfeğile mücehhez. Keşif tayyareleri: 88 Kavassaki tipindekiler 2 kişilik, 600 beygir- lik BMW-VI motörlü, uçuş müd- 'deti 5-6 saat, yerde sürat 210 ki- lometre, çıkış irtifa 6500 metre- dir. 4 makineli tüfekten ikisi per- yane aralığından ateş eder. 26 Mitsubiesi tipinde olanlar. BMW nin 400-420 beygir takamın- da olan motörlerile teçhiz. edi iştir. 2 kişiliktir, yerde sürat 210 kilometre, uçuş müddeti 5 saat, çıkış irtifa 6000-7000 metre, si- lâhlari yukarıdaki gibidir. Bomba tayyareleri: Hafif bom- Ba ve hücum tayyaresi olan Ka- vassaki 88 tipinde 600 beygirlik BMW-VI motörü vardır, yerde s rat 210 kilometre, uçuş müddeti 56 saat, çıkış irtifa 7000 metre, 4 makineli tüfek, 500-600 kilo- gramlık bomba taşır. Orta bombardıman tayyareleri ayni tipten Z motörlüdür. Sürat 180 kilometre, uçuş müddeti 6 sa- lo bomba taşır. Mitsubissi 93 (yani Yunkers 37), tipinde ayni suretle 2 motör, tak- riben 240 kilometre sürate malik- tir, Çıkış irtafı 7000 metre, uçuş müddeti 5-6 saat, 5 makineli tü- fek ve 1000 kilo bomba Ağır gece bombardıman tavya- releri — Yunkers - 5/38 tipinde dir, 4 motörlü ve beher motörün takati 800 beygirdir. Yerde sürak 214 kilometre, uçuş müddeti 15 saat, çıkış irtifa 3100 metre, 7 makineli tüfek, 1 top, 2500 kilo bomba taşır. mektep tayyaresi olarak kullanılı- yor. Çinde sevkülceyşi keşif hiz- meti tek tayyareler tarafından ve hasmın 250-300 kilometre gerile- rine kadar ve ekseriya geceleyin yapılmaktadır. Keza ağır bombar- dıman tayyareleri de hem bu ke- giflere iştirak etmişler ve hem de bomba atmışlardır. Çinde tabiye keşifleri 23 keşif tayyare: tayyarecilerile karşılaşmak mev. zuu bahis ise 23 av tayyaresi ta- rafından yapılmaktadır. Maama- fih çok defa hem fotoğraf ahzi, hem keşif gibi hizmetler, hem de orta çapta bombalar atmak için 10:20 tayyareden mürekkep müfre- zeler ve bütün bir tabur tarafın- dan harekât yapıldığı da vekidir. En çok kullanılan bombalar 25.50 kilogram ağırlığındadır. Canlı hedeflere karşı yalnız 1 ki- loluk bomba atılır. Bomba hücü- mu 2000 metre irtifadan yapılır ve sonra şiddetli bir makineli tü- fek ve hafif bomba hücumu ya- pılır. Ağır bombalar 500 hattâ 1000 kilograma kadar çıkmaktadır. Tabiye bomba hücumları gün- düz tekmil tabur tarafından, gece- leyin münferit tayyareler tarafin- gece bom- bardımanları münferit tayyareler tarafından yapılır. Hedef tenviri için hususi bombalar yardır. tarafından veya düşman dan, keza sevkülce Avcı tayyareleri kaideten gün- de iki defa, ender olarak üç defa uçarlar. En iyi makineli ateşi 50 metreden yapılır, 200 metrenin üs- tünde maksatsız addolunur. 2000, 3000, metre yüksekliğe kadar ve 20 kilometre tulünde atınılar yapıl mümkün görülüyor. Zaruret si üzerine bindirmek esası kabul edilmi M.Ş. fAçık muhabere — Teklifiniz zmuva fikir, yazıları gönderin! Boluda Feyzi Cumhuriyet mektebinde yemek yiyen fakir çocuklar ve himaye heyeti.
