15 Ağustos 1934 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

61çıktı inci cüzü HAYAT Ansiklopedisi umhurıy Nu 3 6 9 1 Telgraf ve mektup adresi: Cumhuriyet, Istanbul Posta fcutusu: Istanbul No 246 Ç a r Ş a m t a 22366 Tahrır taeyeti: 24298. Idare ve matbaa HAYAT Ansiklopebısi 15 AğUSÎOS 1934 ncı cilt hazırdır. Cftzlerinizi bir an evvel ciltletiniz 6 Telefon: Başmuharrir ve evı kısmile Matbaacılıfc ve Neşrıyat Şlrketl. 24289 24290 Kâğıt ve şişe fabrikalarımızın temelleri dün merasimle atıldı Rıhtım Şirketini satın alıyoruz Tesisat 1 kânunusanide hükumete geçecek Saracoğlu Şükrii Bey müzakerelerin tam bir mutabakatle neticeîcndiğini söylüyor Bir müddettenberi şehrimizde bu • lunmakta olan Adliye Vekili Saracoğlu Şükrii Bey dün sabah tzmir vapurile tzmire gitmiştlr. Vekil Bey hareketinden evvel kendisile görüşen gazetecilere, Istanbul Rıhtun sirketinin hükumet tarafından sa tın alınması isi hakkında şu izahatı vermiştir: « Bir seneyi tecavüz eden müzakereler iyi bir netice verm<ş addclunabflir. Esas ve prensip noktalarmda tamamen mutabakat hasıl olmmtur. Bu noktalar tarafeynce tesbit edi'mistir. Onümüzdeki senenin iik gününden itibaren firketin hususî, umumî bütün hukuk ve emlâki devlete terkedilmiş olacakhr. Yıllık taksit etrafında cere yan eden müzakerelerde en ziyade yer alan fikir taksitm memleket iktısadî sartlarma uygun olmasıdır. Bu nokta Paşabahçe fabrikastmn temel atma merasiminden intibalar: Ismet Paşa Hz. ve Celâl Bey temel tasına ilk harcı turerlerken Sanayileşmen in Manası: Bir hatanın Düzeltilmesi Demektir u birkaç gün zarfında sanayîieşmeye ait programımızın birkaç maddesi Basvekil Hazretl«rinin eli ve tkhsat Vekilimizin huzurile tatbik ve icra sahasma sevkolumıyor. Genis • letilerek tamamen asri bir hale konan Bakırköy bez fabrikası bu yeni şeklüe evvelki gün resmen yeni çalısmasına açıl» dı. tzmitte kâğıt ve Pasabahçede cam ve şise fabrikalarmın temelleri de dün ahldı. îs Bankası tesebbüslerinden «K8 miiris» m Zonguldakta acacaŞı yarım antrasit fabrkasmm temeli bugün kurulacak. Ondan sonra da Başvekil fsmet Pasa Hazretleri ve tktısat Vekili Celâl Beyefendi Zonguldaktan biraz daha ileride çalışan Zingal Orman şirketmin faaliyetini teftiş buynracsklar. Herşeyden evvel bütün bu işlerin Türldye gibi büvük bir memlekete nisbetle devede kulak sayılabilecek mahdut, fakat za rurî faaliyetlerden olduğunu kaydede lim. Medenî olmak iddiasında bulunan ve yaşaması icin hakikaten öyle de olması lâzım gelen bir memlekette asgarî s?nayi hayatı elzemdir, ve vaktile Türkiyede kendi halme göre öyle bir sanayi hayatı kendi ihtiyacma azamî tnikyasla yeten bir şe kîlde vardı. Buhann keşfile sana y*e tatbikmdan evvel sanayi itibaril© Avrupanm diğer herhangi bir memle keti neydise Türkiye de o idi. O zaman Türkiye sanayi noktesından Avrupanm "d:ğer hiçbir memleketinden geri değil*di. Buhann sanayie tatbikı Avrupada el tezgâhlarau silip süpürerek bunlarm yerine fabrikalan ikame ederken biz bu cereyanı takipte rühırf ettik. Fabri kalarm hem çok, hem çok çeşitli, hem nruz seri ımmulâtı bizim sanayü de silip sfipürdü, ve adeta yok etti. O kadar ki bugün eski sanayi hayatumzın pek çok işlerini tamamen unutmus halde bulunuyoruz. Bir hata mahsulü olan bu vaziyetin böylece devam edip gitmesi caiz göriilemezdi. Şimdi yaptığımız berseyden evvel bu batanın tashihidir. Biz de bilhassa iptidaî maddeleri kendhnizde bulunan ufak tefek bazı sanayü memlekette kurmak zaruretini kemalüe takdir etmiş bulunuyoruz. Yapacağımız sanayi vaktile bizde mevcut iken kaybetmış olduklannuza nisbetle de bizzarure pek azdır. Nihayet sanayi işlermm en zarurî olanlarmı tesis sure tfle biz de asgarî bir sanayi hayatı vü cude getirmek yoluna dökülmüş bulu nuyomz. Sanayilesme programmm Türkiyeye nisbetle filen tatbikı kabil saha ve miktan da zaten kolayca bu hududu geçemez. Çunkü sanayün bütun aksa rrara bogünden yarma aynen burada da tatbik etmeğe zaten imkân yoktur. Boyle bir iş bilgi ve meleke dhetlerfle çok zaman istiyen bir iştir. 1 Hâlâ son bakiyeleri tstanbulda ve YUNUS NADİ (Mabadi üçancn sahifede) Ismet Paşa, Izmit ve Paşabahçe fabrikalarmın temeltaşlaKinı Avusturyada yeni bir suikast teşebbüsü koyarken iki mühim nutuk söyledi Başvekil Paşa ve Celâl Bey Iznıitten dönerle ken Herekeye de uğrıyarak tetkikat yaptılar ve akşam üstü Istanbuldan Zonguldağa hareket ettil:r Zonguldakta bugünkü temel atma merasimi Izmit 14 (Hususî) îzmit kâğıt fabrikasmm temel atma merasimi münasebetile bii'ün Izmit bu sabah daha gün doğmadan uyanmıs bulur.uyordu. Her t'raf bayraklarla donanmıştı. Bütün halk, sulanmış ve temizlenmış olan so • kaklara dökülmüstü. Beş senelik iktisadî programda mü him bir mevkii olan kâğıt fabrikasının temel atma merasimine riyaset edecek olan Başvekil Pasa Hz. heyecanla beklenyordu. tzmit üssübahri kjr andaolı^ın • da büyük bir faaliyetr vardı. Pasa Hz. nin ve maiyetlerinin çıkacağı iskele burası olması dolayısile saat 9 da Başvekil Hz. ni istikbal edecek heyet ve şehrin ileri gelenler i üssübahrî kumandanlığı meydamnda toplanmışlardu Meydanda piyade, bahriye ve polis müfrezeleri mevki almışlardı. Saat 9,15 te Ertuğrul yatı göründü ve tam saat 9,50 de kumandanhk önüne deımVledi. tzmit Valisi Seref Bey ve tzmit üssübahrî kumandanı Mehmet AIi Paşa, Başvekil Hz. ni, tktısat Vekili Celâl Beyi ve refakatlerüıdeki zevatı karşılamak üzere motörle yata gittiler. Saat 10 da Başvekil Paşa Hazretleri, lktısat Vekili Celâl Bey, Sümer Bank müdürü Nurullah Esat Bey birçok meb'uslar ve diğer zevat kumandanlık iskelesine çıktı • lar. Bışvekil Paşa Hazretleri kendilerini iskeleden karşılıyan ze • vata ve zabitana iltifat ettiler. Bilâhare resmi selâmı ifa eden askerî müfrezelerin iinünden geçerek halkın coşkun ve candan teza hüratı arasında otomobile binerek bir sene sonra imalâta başlıyacak olan fabrikamn temelatma merasimi için iskeleden hareket ettiler. Bütün Izmit şehri, yollarda kıymetli Başvekil Hazretlerini coşkun te» zahüratla kalpten gelen bir sevgi ile alkışlıyorlardı. Diin tzmire hareket eden Adliye Vekili Saracoğlu Şükrii Bey muharririmizle görüşürken da her iki taraf hüsnü niyet göstermis b'r. Taksitler 40 senelik bir istikraz ma« hiyetinde olacakhr.» 260 zabıta memuru tevkif edildi. Dört polis dün çck fçci şekilde idam olundu Viyana 14(A. A.) Daily Telegraph nruha • birinden: Nazüerin yeni bir suikast te şebbüsü keşfo • lunarak, zabıta memurlarundan 260 kişi fevkif edilmiştir. Viyana 14(A. A.) M. Dol fusun ölümü ile neticelenen hü kumet darbesine iştirak ettikleri anlaşılan 4 zabıta memuru, di • vamharp tara f ından ölüm ce^ag^ran sola doğru Major Fey, Başv ekil Schuschn^ zasına çarptırıl ve Başvekil muavini Prens Starhemberg Dolftu »u. • mışlardır. kastinde öldurülen polislerin cenaze merasiminde Bundan bafka bir polis müfettişi miştir. Hapisane avlusunda elektrik 20 sene ve diğer iki müttehim de tertibatı bulunmadığı cihetle, hü 20 ve 15 sene hapis hükmü giymisküm, meşalelerin ışığmda mfaz olerdir. lunmus ve çok uzun sürmüştür. İdam pek hazin oldu Viyana 14 (A.A.) Royter ajansından: ölüme mahkum edilen 4 zabıts memuru bu gece asılmışlardır. Bunların idamı feci bir manzara arzetHükmün icrasında hazır bulunanlar, pek ziyade müteessir olmuş • lardır. Avlunun methalinde, mah kumlann dost ve arkadaşları ağlaşıyor> yüksek sesle mahkumları ça(Mabadi dördüncü tahifede) Paşabahçede tahilden fabrika mahalline gîdilirken büyük kurtancılara şehrin ebedî minnet ve şükranlarını arzetti. kO eden isÜklâli temin etmeğe çalış ması kadar tabiî bir hareket olamazdı. tnönündeki zaferle siyasî esaretten kurtuluş müjdesini almıştık. Lozandaki muvaffakiyetle de iktısadî esaretten kurtuluş beşaretini aldık. Her sözü gibi dahiyane olan Büyük Gazinin dediği gibi tnönünde milletin makus talihini yenen ve o anda milleti siyasî esaretten kurtaran rouzaffe' ku Sırrı Beyin nutku Yurttaşlanm. : Taayyün etm s hakikattir ki, iktısadî esaret, siyasî esaret kadar bir milleti benliğ'nden mahrum eder. lktı sadî esaretten kurtulmakta ecnebiye muhtaç olmamak, kendi ihtiyacını kendisi temm etmek parasmı mümkün ol ıııııııııııiHinıııııııiMiıiMiiHnıııuııııiniMiıııııııııııııııııııııııııınıiıııııııııımııııııııınıııııııııııııııııııııııııiııiııııııııııııııııııııııııııııııııııuııııııı Balkan konferansı içtimaa davet edildi İstanbuİda toplanacak oîan konferansta Bulgarların talebi üzerine Balkan ittifakı da görüşülecek Sofya «Hususî tnuhabirimiz ' den» Bu sene tstanbulda toplanacak olan beşinci Balkan konfe • ransının reisi Hasan Bey Balkan devletleri heyeti murahhasalarına birer davetiye göndermiş ve konferansın 1 teşrinievvelden 6 teşrinievvele kadar tstanbulda toplanacağmı ve ruznameyi bildirmiştir. Ruzname şudur: Paşaftehçede mektepli bir hantm kız çok beğenilen nutkunu 1 Nizamnamenin tadili ve bir Balkan konsolosluk muahedesinin akti. 2 Balkan ittifakı meselesi (bu mesele Bulgaar heyeti murah • hasasımn talebi üzerine müzakere edilecektir). 3 Iloıî ve kültür sahasında yaktnlaşma (buraya Balkan pedagoji haftalarının teşkili, Balkan konferanslan fikrinin propaganda edil mesi, bir umum Balkan spor teşki Fabrikamn kurulacağı yerde Ismet Pasa Hazretleri şehirden 15 dakikahk bir mesafede olan fabrikamn kurulacağı meydana gelince biraz istirahat ettiler. Bu istirahat esnasında, fabrikanın ne şekilde yapılaçağı hakkında mühemiis Mehmet AIi Beyden plânlar üzerinde mufassal izahat aldılar. tzmit belediye reisi Kemal Bey, sehir namına tsmet Pasa Hazretlerine ve lktısat Vekili Beyef endiye temelatma merasiminde bulunma • larından dolayı t«fekkür etti ve mandana yedi asırdanberi Türk boy nunda lur. ' ^ ^*r> * * J | esaret zinciri şeklinde sanlı olan kapitülâsyonlan kırarak Türkiyeye asOsmanlı imparatorluğunun iktısadî rî bir m;llet ve hükumet mahiyetini kaesaretten kurtulmamasına sebep bun • zandıran rolünde muvaff~k olan bü • lan yapamaması idi. Ve bunun içindir yük devlet adamı olarak Lozanda k'~ ki yurdunun ve benliğmin tam mana şılastık. Lozanın ö'mez kahramanı yapsfle sahibi hâkimi o'mak azmile ve bin tığı yüksek hizmet'erile tnönünün mufedakârlıkla vücut bulan Türkiye Cumzuffer kumandanınm kurtardığı yurdun huriyetinm herşeyden evvel yaşamak, (Mabadi beşinci sahifede) vasjyabümek hakkının menseini tes • duğu kadar menJek^te, bgakjnakla pj, Beşinci Balkan konferansı reisi Hasan Bey lâtının yapıiması gibi meseleler girmektedir). 4 tktısadî yakınlaşmalar (buraya Balkan devletlerinin sanayi programlarının birleştirilmesi, Bal(Lutfen sahifeyi çeviriniı)