2 Mart 1932 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 1

Dünyayı kasup kavu- ran buhran ne za- man ve nasıl bitecek? ÇARŞAMBA 2 MART 1932 7 nci sene, No. 2176 NUSHASI 5 KURUŞTUR Bu mesele üzerinde başka mem- leketlerde ne Dünyayı — sarsan iktısadi buhran nasıl ve > vakit bite- cek? Hiç bir âlim, hiç bir kâ- hin bunu tesbit edemiyor. Çün kü her memlekette vaziyet; ay ni zaviyeden mütalea edilmi- yor. Bunun neticesi olarak buhranım izalesi için ortaya a- tılan çareler de biribirinin zıt- tr oluyor. Son seyahatimde, bilhassa İsviçre'de alâkadarların bunu nasıl düşündüklerini anlamağa çalıştım. İsviçre zengin bir Memlekettir, iîırıcıt yapan bir Mmemlekettir, mali ve ılmndî cephelerden Avrupanın büyük memleketlerile — alâkadar bir Mmemlekettir, nihayet _polıtık_ı noktai nazarından bitaraf bir Mmemlekettir. Iktısadi buhran bu memle- kette de şiddetini hissettiriyor. Eşya fiatları pahalıdır, ıl_ıncıt azalıyor. Muhtelif mevsimler- de İsviçreyi dolduran seyyah- ların sayısı azalmıştır, öted_en i bu sayede geçinen _mül'ıım bir halk tabakasının maişet im- ânı daralıyor. Burada umumt- Yetle hayat pahalıdır. Onun için dünyanın her tarafında ol- duğu gibi bu küçük cümhuri- Yetler ittihadı memleketinde e buhrana çareler aranıyor ve tabit her memlekette olduğu &gibi, yine biribirine zıt fikirler ğe tedbirler ortaya ıtıl:yor. düşünülüyor? Siirt Meb'usu: MAHMUT İsviçrede İngilterenin yap- tığı gibi, altın esasımın terkedi- lip edil i günün dur. Şimdiki halde bankacılar, iktısadi, içtimat müeııeıe!erın başında bulunan en salâhiyet- tar adamlar, altın esasının ter- kedilmesine taraftar değildir- ler. Bir kaç gün evvel Bern kantonları iktısat cemiyetinde iktısadi hakkında bir konferans vermeğe davet edi- len M. Musy altın esasının terkedilip edilmemesi hakında- ki fikrini şöyle anlatmıştır: “Altın esasını terketmek çok tehlikeli bir tecrübedir. Banknotumuzu icabında altın ile değiştirememek tehlikesi; milli serveti yıkabilir. En sağ- lam para, istenildiği zaman al- tına tebdili mümkün olan pa- radır. Bizim mali kudretimiz eskiden beri bu kuvvetli temel üzerine kurulmuştu. Yarın için de ayni temeli muhafaza mec- buriyetindeyiz. — İngiltereyi, Hollandayı bilmem; takat İs viçrede iktısadi vaziyet ve kud Chapei'de Japon bahriye silâhendazları muharebe ediyor — Esir Çinliler süngü arasında götürülüyor Bütün Amerika filosu Okyanus'ta toplandı Çinliler Şanghaydan kaçıyorlaf Japonya ve Çin Cemiyeti akvamın yeni bir sulh teklifini kabul ettiler LONDRA, BAA ton'dan Reuter ajansına bildiriliyor: Bahriye nezareti Amerika fil, retimizi tutan şey, paramızı altın esasına istinat etmesidir. Bu temeli sarsarsak; muhak- kak ki itibarımız da, iktısadi- yatımız da temelinden sarsı- m.’l'ıviçrenin en ulâlıiyenı:rla- rı böyle konuşurken, İngilte- renin en büyük bir bankasınım lisi idare reisi de en salâhi- en bu lekette b hakkında en hâkim, halkın en yettar bir lisanla altın esası hakkında takriben şu sözleri ziyade tuttuğu, bugünkü hükü- .:e:llîı istinat ve müdafaa ç:î:" 1 fikirleri öğrenmeğe iş- tım, En salâhiyettar adamlarla görüştüm. İşte sözlerinin; fi- rlerinin hulâsasını kendi dil- €rinden anlatıyorum: “İhracat mallarımızı - sür- Mekte zorluk çekiyoruz. Mal- arımızın fiatı, umumi — cihan İiatı seviyesine düşürülmedik- $e İsviçrede buhran zail ol- Maz, Mahsulâtımızın maliyet latı yüksektir. Maaşları, yev- Miyeleri, kiraları faiz ve te- Mettüleri azaltmak suretile u- TMumi masarifi indirmek İâzım W. Bu bapta paramızın iştira üdretini azaltmak mı, yoksa Soğaltmak mı — lâzım, onu da öelüror ”y'ı'ı.l.ylktısadî buhranın en mü- him sebeplerinden biri umumi harpten sonra altın . esasının muhafaza edilmesi olgıuş:ur_ 1 altın esasına göre tes- ğ':r:ğ'nekte hiç bir kuvvet yok- tur. Ben bu hakikati altı sene- -den beri haykırırım. Maattees- süf bu sözlerim ancnk_ bugün tesirini gösterdi, noktai naza- Tzım kabul edildi. Vaziyeti şöy- le izah ediyorum: Altın esası- na bağlanmak, mlllîtler için biraz da ruhi ve anane’vi bir meseledir. Ruhiyata, an anata temas eden işlerde radikal ted- birler almak güçtür. ısrar ediliyor; bütün qünyg al- tın terketmedikçe ikti- Beyhude ünenler var. Fakat l etimizde umumi kanaat şu ki, BDarayı düşürmek; halkın kuv- Vetini, itimadını, enerjisini kır sadi buhranın önüne şeçıle- mez. Fransanın tuttuğu yol yanlıştır, Amerikanın ışrarı âsızdır. Yeni devrin icap aaktır. Vakla par kıy- Netini düşürürsek, eşyanın kıy Meti de düşer. Belki ihracat ta İraz artar. Fakat sonu ne o- ür? Bir çok memleketlerde tecrübe edildi. Para düşürülün- Ce eşyanın fiatı da otomatik- Man artıyor. Hele İsviçre gibi alkı tasarrufa alışmış, en mü- tevazı bir vatandaşın da ban- ada küçük bir ekonomisi olan TMemleket için milli paranın kiymetini düşürmek iyi bir sis- tem değildir. Büyük kütleyi San evinden vurmak gibi bir aekettir. Nüfusu malüm o- &n İsviçrede üç milyonu mü- *Caviz tasarruf cüzdanı var- ir. Bu hesapların baliğı dört Milyar tranktan fazladır. İn- Ösyon — meselesi, — paraları ;nahdu! ellerde, muayyen mü- ks—?eselerde toplanan memle- €t için mevzuu bahsolabilir. ; Run için de çok derin hesap ve şartlarına uymalıyız... İm- gı'ltşete, başkalarına tekaddüm etmekle çok iyi yaptı..n Her memlekette ayrı ayrı perdelerden - sesler çıkarken, tatbikattaki netice şu oluyor: Her milletin ayrı bir para sis- temi, ayrı bir iktısadi sistemi vardır. Her millet; milli men- faatine en muvafık sandığı yol- (Devamı 5 inci sahifede) ——..—— Belediyenin Yeni İktisat en büyük kısmının büyük Okyanos' a gönderilmesini emretmiştir . VAŞİNGTON, 1 A.A. — Amiral - Waakin- | dafa elareik Kürük Olyanakı'z İ 1 büyük bir gemi tecemmüü WĞ gelmiş oluyor, Filo- kaç parça - VAŞINGTON, 1 A.A. — Cema- Pratt, bütün Amerikan kr ö rinin büyük Okyanosta Amerika sa- hilleri açıklarında icra edilecek olan muazzam manevralara iştirak etmek ERECE kür Ol a Kü ddi iri Müttehid Büyük Okyanos harp filosu'nun mecmuu, 169 gemi- den ibaret bulunacak ve 12 zırhlı; 17 kruvazör; 33 tahtelbahir; 51 tor E ğ:i;o muhribi; 3 tayyare gemisi ve n sefine'den müteşekkil o- miş ve bu lar es- nasında Amerika'nın Okyanos sahi- Hindeki başlıca limanlarına taarruz vukuunun taklit edileceğini izah et- miştir. Atlas Okyanos'u filosunun hare- ketinden sonra yalnız bir tek mek- tep gemisi kalacaktır. Çünkü bütün hususi keşif gemileri ile mektep ge- ileri filosu da hareket emri almış- tır. Bütün bu gruplar, büyük Okya- nos'a ilk defa olarak gönderilmekte- dir. İki filonun bir araya — gelmesi icesinde 1919 inden beri ilk lacaktır . Londra hayrette LONDRA, 1 A.A. — News Chro- nicle, inin Vaşington muhabi rine göre Amerika filosunun birden- bire büyük Okyanos'ta tahaşşüdüne karar verilmesi memlekette büyük bir hayret uyandırmıştır. Bu tedbir, halkım zihninde bahri bir nümayiş tesiri hâsıl etmiştir. Bu- nu vakitsiz bir hareket telâkki eden birçok mahafilin protestoda buluna- (Devamı 5 inci sahi!ede) Kar Belediyenin f yeni iktısat mü- dürü Asım Sü reyya Bey dün gea den itibaren va ilesine başla- l yakamızı bir türlü a e iaf bırakmıyacak mı? Kar gene başladı... Henüz bundan evvel yağan kar ortadan kalkmadan evvelki akşam saat onda kar yeni- den başladı, Bütün gece yağan kar hızımı alamamış olmalı ki, dün aşağı yukarı fasılasız devam etti. Karla beraber hararet derecesi de dün süratle düşmüştür. Son 24 sâat zarfında hararet deı'?— Ç 'Karadeniz ve Âkdenizde fırtına var Kar dün akşarıa kadar devam et- mekle beraber, irtifar pek fazla bir dereceyi bulmamıştır. Diğer taraftan Yeşilköy rasat mer kezinin verdiği habere nazaran Ka- radenizde batıdan bir fırtına hüküm sürmektedir. Bu fırlınanın — sür'ati dakikata 10 - 12 metreyi bulmak- 'Rir. tadır. Akdenizde de dün poyrazdan | z Gazi Hz. Reisicümhur Hz, dün şe- kirde- atomobille bir tenez- züh icra etmişlerdir. Gazi Hz. bu tenezzühü İstanbul ve Şişli taratlarında yapmış- 'ar akşam saraya avdet bu- yurmuşlardır. Tevfik Rüştü B. Sofya'da Sofya'da hususi mülâkatlar ve tavassutlar olacak | Hariciye vekili yarın Cenevre'den hareket ediyor.. Tevfik Rüştü Bey ANKARA, 1 (Milliyet) — Hariciye vekili Dr. Tevfik Rüş tü Bey, martın üçüncü günü Cenevreden hareket edecektir. Tevfik Rüştü Bey Bulgaristan Başvekili M. Muşanof'un dave Sahip ve Başmuharriri Siirt Meb'usu MAHMUT Umumi Neşriyat ve Yazı Müdürü ETEM İZZET Tütünlerimiz için mahreç aranıyor! Ş Şark tütününe beynelmilel piyasalarda lâyik olduğu reva- cı temin, mahreçleri iyi şekilde istismar edebilmek için şark tü tünü istihsal eden üç Balkan memleketi arasında bir teşriki mesainin faydalı olup olmadığı nı ve alelümüum şark tütünü me selelerini tetkik eden komisyon dün ofiste mühim bir içtima yapmıştır. Öğleden sonra yapı lan ve akşam geç vakte kadar devam eden bu içtimada tütün inhisar idaresi namına yaprak tütün şubesi müdürü Nazmi ve ziraat fen şubesi müdürü Nesip Beylerle Ticaret odası birinci reisi Nemli zade Mithat, kâtip Komisyon dün ilk içtimaını yaptı Müzakereler tamamen hafidir! Ticareti Hariciye Ofisi Müdürü Cemal Bey zade Sabri, ofis müdürü Cemal | meseleler hakkında kat'i bir ke ve tütün raportörü Halük Bey- |(tumiyet muhafaza edilmekte ler bulunmuşlardır. Komisyo- | dir. Hattâ içtimalara zabıt kâtj nun mesaisi ve üzerinde işlenen | bi dahi alınmamaktadır. Komünistlerin İzmire sevkleri muhtemel! Mevkuflar 11 değil. 6 kisidir — Tevkif edilmiş olan komünistlerin bugün Adliyeye teslim edilmeleri muhtemeldir. Bunlar, eğer Adliye lüzum görürse, İz- mire gönderilecek ve orada yakalanan komünistlerle birlikte mu i tevkif ol ların mik- hakeme edileceklerdir. Akşam g darını 11 ularak göstermekte ise de, dünkü nüshamızda haber verdiğimiz gibi, tevkif edilenler müdürü Ali Rıza Bey, Vali Muhittin ve Vali muavini Fazlı Bey- leri ziyaret ederek bir müddet görüşmüştür. 11 değil, 6 kişidir. Dün polis ti üzerine Sofyada bir iki gün kalacaktır. Bulgaristanla ara- mazdaki dostluk pek samimi ol duğu ve iki memleket arasında halledilecek bir mesele bulun- madığı için Tevfik Rüştü Be- yin Sofya mülâkatınım hususi ve döstane bir mahiyette olaca ğı anlaşılmaktadır. Diğer taraf tan bu ziyaretin Balkanlardaki laşma ve mukarenet l sile alâkadar olduğu ve meselâ Yunanistan ile Bulgaristan ara sındaki ihtilâfların — izalesine matuf bulunduğu da söyleni- yor. 150 liklerden biri vefat etti İZMİR, 1 (Milliyet) — Yüz elliliklerden Hacı Hasan Paşa Atinada vefat etmiştir. Tahnit edilmiş cenazesinin buraya ge- tirilmesi için veresesi tarafın- dan müsaade talep edilmiştir. Cümhur Riyaseti umumi kâtibi Tevfik Bey Hariciye Vekili Tevtik Rüştü Bey Perşembe günü Cenevreden hareket edecek- tir. Cenevredeki Türk mu- rahhaslarından Cümhur ri- yin bugünkü vazifesinden ay Birılması muhteme| ise de Kâ- bil sefaretine tayini takarrür etmemiştir. Cümhur riyaseti umumi kâtipliğine kimin ge- Kapalı çarşıya kuşbakışı bir nazar Çarşı içindeher günen aşağı 30,000 kişi var! Yıkılmak tehlikesi karşısında kira paraları ile tamir teklif ediliyor.. 'Tamir için 301 bin çarşının yıkılmak tehlike- Kapalı t sine maruz kaldığından bahsile, Çar- şıda bulunan esnaf tarafından 400 imza ile belediyeye bir müracaat ya- pılarak Çarşının tamiri istenildiği- liraya ihtiyaç var! Beyin bize verdiği izahata göre, Çar şının tamiri için vaki olan ilk teşebe büs 339 senesinde — yapılmış ve bu tarihten sonra da Millet Meclisine ilâve etmiştir. Tahkikatımıza göre, ; Belediye, Çarşının bizzat Çarşıdakiler tarafın- dan tamiri muvafık olacağı fikrinde- dir, Kapalı Çarşı emlâk sahiplerinin Si ti İN YASK Ütirileceği henüz belli değil- için bugünlerde eshabr emlâkâ ayrı yal R SEBEŞİ” ve hükümet erkânma ayni meseleye yaseti umumi kâtibi Tevfik :'y"m'lh":y ?ı?:d'yşmn_bundı_ı: beş | dair temenni balunnlia Bey; Tevfik Rüştü BeydenE| bir keşif yaptırdığını, — tamirat için î:: mı_eçeu ıcnmırteur mı;;n ığn: Mevvel gelecektir. Tevfik Be-Bl| 301 bin liraya ihtiyaç gösterildiğini İ "_h'”.*"”ohuşmmç_" ll ba aai batada belediye kanununun 115 inci maddesine istinaden çökmek tehli- kesine maruz kalan umumi mel meyanında Çarşının da tamiri icap ettiğini ileri sürmüş ve bunun için sekizı Çarşımdaki eınlğl: sahiplerin- den, 2 si şehir meclisii nıkıı,_z sı Ey— kaftan olmak üzere on iki kişilik bir