22 Eylül 1932 Tarihli Servetifunun (Uyanış) Dergisi Sayfa 12

ilk 268 o o SERVETİFÜNUN No.1884— 199 Almanyada son siyasi vaziyet — 265 inci sayfadan mabaat — mek için yaptığı yeni bir kararnamesini Hinden- burg'un kabul etmediği haberi çıktı, Brüning bu şerait dahilinde kabine reisi olamayacağını söyleyerek kabinesile istifa etti. Hindenburg bir çok sayılı adamlarla bunlar arasında Hitler'le de konuştu. Fa- kat Hitler gösterilen şerait içinde Başvekâleti almadı. Vâsi salâhiyet istiyordu. Bir haftaya yakın devam eden kabine buhranından sonra şimdiki Fon Papen Başvekil geldi. Fon Papen eski bir askerdir. Bir vakitler Türkiye'de ve Amerika'da ateşe olarak bulunmuştu. Kendisinin ta eskilerden merkez yani katolik fırkasına mensup olduğunu yazdılar, Fakat o ilk dakikadan itibaren hiçbir fırkaya intisabı ol- madığını — arkadaşlarının da keza— ilân ederek vazile ve gayesinin milletin selâmeti olduğunu bil- dirdi. Bu kabine azaları gazetelerin yazdıklarna bakılırsa sağcı, yani milliyetçidirler. Papen'nin baş- vekil olması ayni zamanda Lozan konferansı sırala- rıdandır. Kendisi bizzat gitti, yanına maliye ve iktısat nazırlarile bir çok mütehassıs aldı. Almanya'nın para veremiyeceğini söyledi, konferans uzadı hatta papen bir defa da Berlin'e döndü, yine gitti. Nihayet uzla- şabildiler. Almanya bu konferansta muayyen ve mutlak bir yekünu tediyeyi kabui ediyordu. Repa- ration dedikleri tamirat meselesi de artık son çekli “ Çelik Miğferler” rezmigeçitinde baş. vekij von Papen'in Beğ'esi olan Young plânile tarihe karışıyordu. (Bun- 4 ları daha fazla tafsile burası müzait değildir). Asıl mühim cihet kabinenin mecliste iti- <5 met alabilmesi keyfiyeti idi, Papen itimat alamaya- cağını kestirdiği için reigicumhura meclisin feshedil- mesini teklif etti. Hindenburg meclisi feshetti. Bütün nazarlar yeni meclisin toplanmasına çevrildi. Yeni mecliste Nazi'lerin sağda ekseriyet yapabilecekleri göyle- niyordu. Bu sefer propaganda daha vâsi olmuş- tur. Hatta radyo hükümetin emrile her fırkanın &öz söyleyebilmeşine (bilhassa Hitler hareketi) açık bır kıldı. Hitler nutuklarıudan birinde : «yaşadığım müd- detçe almanyanın yeniden ihyası, istikbali ve büyük- lüğü için çalışmadan geri durmayacağım> diyordu. Hükümetin meclisi feghettirdiği sıralarda nazi?» lerle Komunistler arasındaki müiinaferetin yer yer tezahürlerini görüyoruz. Berlind'de darülfünun içinde bile gürültüler çıktı. Komünistlerin öldürdükleri Nazi'ler gittikçe çoğaldı. hatta Berlin'nin şimal ko- münist mahallelerinde bunlar sokaklarda barikatlar yaptılar. Bu vekayiin en mühimmi Hamburg civa rındaki Altona'da çıktı. Gazetelerin katli'am dedik-- leri bir hadise nihayet Pepen hükümetinin ve diğer" sağ taraf fırkalarının hep bir ağızdan reisi cumhura. meselelere nazarı dikkati celbetmek sırası geldiğini göylemelerine sebep oldu. Hindenburg Fon Papen'i fevkalâde devlet komi seri olarak Prusya üzerine naspetti. Komiserin ilk işi Prusya kabinesini azletmek f1) ve Berlin ile ci. varında idarei ürfiye ilân etmek oldu. İdarei ürfiye- kumandanı Jeneral Neudeck Berlin polis müdürün» den tutup bütün büyük polis memurlarını azil ve yerine başkalarını tayin etti. Yaptığı şeylere itiraz edenlerin hapsetti. Papen'de Prusya'ya muvakkat bir kabine reisile azalarını tayin etti. Eski kabinenin solen azaları Hindenburg'un komiser tayin etmesi meselesinin teşkilâtı esasiyeye mugayir olduğundan bahisle Leipzig'teki devlet mahkemesine bir ariza verdiler. Neticede reisicumhur haklı çıktı. O gün bugün o mazırlar duruyorlar. Rayiştağ meclisi pa yi birkaç o Bütün bunlar olurken Almanya'da bilhassa Ber- limde asayişin bir dakika bile muhtel olduğu hatıra getirilmesin. Bunlardan ancak gazetelerle haberdar olunuyordu. Hatta Berlin'de çıkan bir akşam gaze- tesinde okumuştum. Muharrir diyordu ki; «bazı eenebi gazeteleri Berlin'de öteberi olduğundan, şeh- rin siyasi badiselerden ayağa kalktığından bahsedi- yorlar. Allah Allah diyorum, ben bu işin farkımda. değilim de onlar orada nasıl farkındalar 7» Gelelim Reichstag intihabına: İntihabat 31 tem- muz 1932 de oldu. 607 mebustan memlekerin en kuvvetli fırkası olarak Naziler 230 mebusla girdiler ekseriyeti kazanmak için 65 mebus daha isterdi. (1) Çünkü Prusya Diyet mcelisinde yeni intihabatta ekse- riyet olamamış ve eski kabine halâ mevkiinde kalmıştı