13 Mart 1936 Tarihli Son Posta Gazetesi Sayfa 7

A aei A a , gll BÜYÜK HA “âskeri manevraları idare etmek üzere — « a. _vik bir asker olduğu cihetle eliyle ——— ee ea . y —— d imiş gibi, tam isabet ettirmiş olan RP ÇIKMIŞTI ? Temmuz 1914 TT Ç TT A A y aP MO " < Kİ ai TEEEEEN UA TU T B SON POSTA Dünya harbinin hikâyesi ve hakiki sebeplerile menşeleri üzerinde ei Çd Avusturya veliahtinin katli 1914 senesi haziran ayının 29 un - C4 günü gazeteler, bütün dünyaya, r yanardağ infilâkı gibi müthiş — bir. r verdiler: Avusturya - Macaris - tan imparatorluğunun veliahti Arşi - dük Frasuva - Ferdinand bir gün ev - Vel yani 28 haziranda (Bosna - Saray) $ehrinde katledilmişti. Cihan harbinin birinci ve en mühim sebebi addedilen bu müthiş suikast şu Suretle vuku bulmuştu: Avusturya — Veliahti Fransuva - FeI'diı'ıemd Bosnada yapılmakta olan Sosna eyaletine gelmişti. Manevralardan sonra şerefine ter - edilen merasimde bulunmak üzere €yaletin merkezi idaresi olan (Bosna- ay) a gitti. Orada zevcesiyle beraber râkip ol- duğu otomobil halkın arasından ağır ağır geçerken, kalabalık içinden bir a- . fırladı ve veliahtin üzerine bir mba attı. Fransuva - Ferdinand cesur ve çe- mbayı geri fırlattı Bu suretle bom - otomobilin arkasina düşerek patla- di ve geriden gelen otomobildekilerle ı'ialktan bir kaç kişiyi yaraladı. Bom -| Yı atan (Tcha Brinovitch) isminde alı bir Sırp idi. - Bu suikaste rağmen, başta prensin Otomobili olmak üzere, alay yoluna ,d_“âm etti. Hükümet dairesine gelin- “Oradaki ziyafet proğramı aynen tatbik edildi. Ziyafetten sonra veliaht Ve zevcesi yaralılar arasında bulunup lastahaneye kaldırılmış olan jy'av"ı:ı'lc--I Tini ziyaret etmek istediler. Gerek hü- tümet erkânı, gerek Bosna eşrafı ve- .I'_ahti bu fikrinden vaz geçirmek iste - diler, Fakat kendisi de, kendisi gibi Cesur olan zevcesi de kararlarından Vaz geçmediler. Tekrar otomabillerine bindiler, yol Üzerinde bir köşeyi dönerken halk a - Tasından genç bir adam çıktı, elini o- tomobile doğru uzattı, biribiri arkası- Sina iki revolver sesi işitildi, Frasuva ,Fefdinand ile zevcesi göğüslerinden al- Jç 1 yara ile derhal öldüler. - Bu kadar müthiş bir cinayeti ika e- ğ"ken eli zerre kadar titrememiş, so- Suk kanlılığını muhafaza etmiş ve her iki kurşunu da, sanki bir talim yerin- OU genç adam, henüz bir İise talebesi (cavrilo Princip) idi. Harbi umuminin hakiki sebepleri Harbi umuminin hakiki sebebi, işte in en büyük suikastlerinden biri “lan bu cinayettir. Fakat Fransız veya İngiliz müver - Tihleri bu suikastin hakiki bir sebep (bir darbe indirmek fırsatını bir Yazan: Süleyman Sıtkı çıkarmağa vesile arayan Almanya ve Avusturya tarafından bir fırsat ittihaz! olunduğunu iddia ederler. Ayvusturyanın, Balkanlar harbinden sonra çok büyümüş olan Sırbistana gözetle - mekte bulunduğunu muhtemel adde- dilebilir. Fakat şurası da muhakkaktır, ki Bosna - Saray cinayeti ika edilmesey- di, ÂAvusturyanın Siırbistan üzerine saldırmak için makul bir sebep bol - masına imkân yoktu. Şu halde Fransız muharrir ve müverrihlerinin bütün iddia ve mugalâtalarına rağmen harbi umümiye münhasıran Bosna - Saray suikastinin yegâne sebep teşkil ettiği, tarihin bitaraf hükmü, kabul etmeğe Bosnasaray suikastini canlandıran bir resim mecburdur. Umumi harbin asıl menşe'leri Umumi harbin, doğrudan doğruya sebebi, dediğimiz gibi, Bosna - Saray cinayeti olmakla beraber, bunun asıl menşe'ini, daha evvelki başka mühim bir vak'ada aramak — lâzımdır. Bu'dursun, bilâkis Bulgaristanın Trakya- vak'a ise 1912 Balkanlar harbidir. Bu meş'um ve betbaht harpte, Os - manlı devleti mağlüp olarak Rumeli imparatorluğunu kaybetmemiş bulun- saydı, Avrupada umumi bir harp çık- mak mukadder ise, her halde 1914 ten çok sonra ve büsbütün başka sebep - lerden zühur edebilirdi. Bizim Rumeliyi terketmemiz üze -! Balkanlar - üzerinde rine, Sırbistan, Bulgaristan ve Yuna- nistan, iki, iki buçuk misli büyüdü - ler. Asırlardanberi Türkün azametli ve çok efendice hâkimiyeti altında yaşa yan bu milletler, bu kadar kazan CI teskil etmediğini bunun, zaten' harp —an Avusturya veliahti ile zevcesiniri öldürüldükleri sokak başı ||lerini kaybetmek, sonra da imparator- |bakları tetkik Bilhassa, Sırplılar, daha o zaman - dan büyük Sırbistan hülyasını besle - meğe başladılar. Bu hülyaya vasıl ol - mak için de ÂAvusturyanın - (Bosna - Hersek) ve sair İslavlarla meskün a - razisine göz diktiler. Nitekim Bosna - Saray cinayetin - den sonra yapılmış olan tahkikat, bu cinayeti Bosnalı Sırpların yapmış ol - sına rağmen, suikastin doğrudan doğ- ruya Sırbistanda hazırlanmış olduğu- nu ispat etmiştir, Mâamafih Sırbistanın böyle lüzu - mundan fazla büyümesinden ve niha- yet ÂAvusturya topraklarına göz di- kecek kadar cür'eti arttırmış bulun - masından dolayı asıl kabahat — gene Avusturyanındır. Çünkü Avusturya - Macaristan im- paratorluğu, Balkanlar harbinin bize karşı o kadar kahpece ilânına, biraz durbinlik gösterseydi, mâni olabilir- di. Halbuki o zamanki Avusturya ri - cali, bu durendişliği göstermek - şöyle da yıldırım gibi seri muvaffakıyetle - rinden memnun bile olmuşlar, Bulgar kralı Ferdinandın Avusturya politi -| kası takip etmesinden dolayı, Bulga - ristanın büyümesini ÂAvusturya men - faatine muvalık görmüşlerdi. gier Londrada iki casus yakaladılar Biri eski bir zabit, diğeri bir kadın... İkisinin de son derecede şık ve güzel İngiliz hava teşkilâtını tetkik ettikleri meydana çıktı Londradan yazılıyor: Geçen ağustosun — son günlerinde Londra polisine bir beyanname verildi. Bu beyannamenin altında «Avukat ve| muharrir Herman Gros» imzası vardı ve Herman Gros ecnebi tebaasından olduğunu, Oksfordda bazı dersleri ta- kip için Londraya geldiğini polise ih- (l;ar ediyor, ikamet ruhsatiyesi istiyor- u. Londra polis dairesi beyannamenin basit muamelesini yaptı, Herman Gro- it etti ve kendi- Aradan 13 gün geçtikten sonra ec- nebi avukat ve muharrir çok şık, genç ve güzel bir kadınla görüldü, bu kadın- la birlikte bir köşk kiraladı, beş aylık kirayı peşin verdi ve bu beş ay içinde de bu kadınla kiraladığı köşkte kapa- nıp kaldı. Köşk sahibi /Con adlı bir adamdı, beş ay geçince Herman Grostan şu me- alde bir mektup aldı: «Bir ay sonra avdet edeceğim. Köş- kü başkasına kiralamayınız.» Aradan aylar geçti, Hermandan hiç bir haber yoktu, Con bunun üzeri- ne polise müracaat etti. Polis ihtiyati bir tedbir olarak köşkü aradı, bazı ve- #sikalar buldu ve bunun üzerine Her- man Grosun izine düştü. Herman Gros köşkten çıktıktan İüç tane ayrı ikametgâhı — bulunduğu /Maryan Emin adını taşıdığı tesbit e- İngiliz polisleri onun hakkında da ,bir hayli malümat topladılar ve bir gün ikisini de ayrı ayrı evlerinden çıkarlar- ken yakalayıp İngiliz hâkimlerinin hu- bi Londra polisleri metrük köşkte a- rama yaptıkları zaman buldukları ve- sikalardan Herman Grosun umumi harpte tayyare zabitliği yapmış biri ol- 'duğunu tespit etmişlerdi. Bu vesika- ilardan birinde de şu cümleler vardı: «Şen ve şakrak vaziyet takınıyo- İrum. Hülül ettiğim insanlardan teşki- lât için çok faydalı malümat elde ettim. | Teşkilât zabitleri içinde büyük bir şöh- ret kazanmama sebep olacak malüma- 'tı da pek yakında elde etmiş buluna- cağım.» Bu vesikalardan Herman Grosla 'Maryan Ennig'in" ecnebi casus ol (dukları tahmin edilmiş, İngiliz casus teşkilâtı da bunların peşine düşmüş, itahminin doğruluğunu ispat eden bir çok deliller elde etmişlerdi. İ Bunlar mahkemede şahitlik yapa- rak bildiklerini söylemişlerdi. Herman İ(lms kendisine isnad edilen casusluğu kat'iyetle reddetmekte, —«Ben — mu- | ! | sonra memleketine dönmüştü. Ora - harririm, bulunan kâğıtlar bazı hikâye- dan avdetinde İngiliz tayyare ve de- İtrimi yazarken çıkardığım, bozduğum niz kuvvetleri merkezlerinden biri clan “ümleleri ihtiva eden kâğıtlardır. İngi- Harviçe uğradı, orada bir iki gün kaldı, | liz hava kuvvetlerini de bir mecmuaya Londraya döndü, döner — dönmez de | Yazdığım bir yazıda bilmünasebe zik- bankadan külliyetli bir para aldı. Bu 'yetmiştim» demektedir. parayı alırken ikametgâh olarak bir a- tel adresi vermişti, fakat bu adrese hiç | uğramadığı da tespit edildi. İzine düşen poalisler Herman CGro- sun dört muhtelif ikametgâhı bulun- duğunu tespit etmişlerdi. | Genç ve güzel, ayni zamanda çok Güzel Maryana gelince 0 Londra- ya sadece seyahat ve İngiliz ahval ve tabayimi tetkik maksadiyle — geldiğini söylemekte, ikisi de muhtelif evler ki- ralayışlarının sebeplerini bekârlığın ta- bit ihtiyatkârlıklarından biri olduğunu ileri sürerek tevil etmektedirler, Baka- lım İngiliz hâkiminin kararı ne olacak? şik olan kadına gelince bu kadımın da Yeni taarruzlar hangi istikametlere müteveccih (Baş tarafı 3 üncü yüzde) Bundan başka Havas ajansının 12 mart tarihile (Roma) dan verdiği telgraftaki «general Graziyaninin yakında — Somalide yeni bir taarruza geçeceği şayidirn haberi de eldeki deklleri kuvvetlendirmektedir. Ayni telgrafta ügeneral — Graziyaniye bir çok kamyoen gönderildiğinden» bahsedilişi bu cephede yeni bir taarruz. beklenmesi icap edeceğine alâmettir. * Yeni taarruzlar hangi istikametlere tev- cih edilecektir?. Türkün | Avusturyalılar, bu suretle | Rumelinden çıkmasını, kendilerinin hâkimiyetlerini ' arttıracağını — zannetmek — gafletine | düşmüşlerdi. Bunun cezasını ise, ev- velâ (Bosna - Saray) da, çok clıağeı'liı ve kuvvetli bir şahsiyet olan veliaht - parçalanarak, şimdi nihayet Türkiyenin bir vilâyeti menzilesine inmek suretiyle çekmişlerdir. Avusturya veliahti Fransuva Fer - dimandım, bilhassa zevcesiyle beraber feci bir surette katledilmiş olması, bi- dayette bütün milletleri dehşet ve hay- rete düşürdü. Maamafih cinayetin bü- yüklüğüne ve Avusturyanım doğru - Jetmis) olan İtalyau taarruzu Şşimdi daha A) Şimal cephesinde: Şimdiye kadar daima Dessie umumi istikametine ve gar- bindeki mıntakaya tevcih edilmiş — (daha doğrusu Takazze hnehrinin şarkma inhisar şümullü bir manzara alacak gibi vörünü -| yor. Gelen son telgraflar tetkik — edilirse, Takazze nehrinin şimal aksamında hare - kât yapmakta bulhunan ikinci ve dördüncü İtalyan kolordularının şimdi Göondar üze- rine tevcih edileceklerine dair olan haber- den cenuba doğru imtidat eden Takazze nehrinin garbinde ve Tana gölünün 50 kilometre şimalindedir. Binaenaleyh şimdi. harekâtın, Takazzenin garp kısmına ve Tana gölü mıntakasıma da intikal edece - ği anlaşılmaktadır. Bu hususa dair gelmiş olan haberlerin yalan ve düşmamı aldatma- ğa matuf olması ihtimali de hatıra gele - dan doğruya kalpgâhına tevcih — edil- miş olmasına rağmen, gene bu valı'a—i tim büyük bir harbe sebebiyet verece- | ği, Avrupada çokluk hatıra gelmedi | ve suikastten bir kaç gün sonra, vak'a- nın mevzii kalacağı ümidi galip gel meğe başladı. Hele aradan bir iki haf- ta geçtikten sonra Âvusturyanın bin- nisbe sakin ve telâşsız görünmesi ÂAv- rupa devletlerini büsbütün teskin etti. (Yarmı devam edecek) Süleyman Sıtkı ları böyle bir harekete sevkedecek bir va ziyet mevcuttur. Ö vaziyet te, ikinci Ten: bien muharebelerine ait tenkit ve mütalea- | larımızı yazdığımız zaman — söylediğimiz veçhile; Ras Kassa, Seyyum ve İmru kuv- vetlerinden teşekkül eden şimal Habeş or- dusu büyük kısmının Tana gölü miıntaka- sına doğru çekilmek imkânını bulmuş ol - masıdır. Eğer İtalyanlar - © zaman ümit ettikleri veçhile - ikinci Tembien muhars - besinde bu Habeş kuvrvetlerini imha veya lardı, o zaman hiç böyle bir harekete mec- bur kalmazlardı. Halbuki bu hareket şim- di İtalyanlar için bir zaruret halini almış - tır. Çnkü Amba Alaği mıntakasından ce- nuba, Dessie mıntakasına ve keza Tem - bienden cenuba, Sokata - üzerine inmek istiyecek olan İtalyan kuvvetleri garp yan- larını ve geri muvasalalarını Takazze gar- binde bulunacak Hbeş orduüsu büyük kıs- maina vaearmiş ve kaplırmış olurlar. Bina - enaleyh bu Habeş ordusu büyük kısmını ihmal ederek cenuba inmek İtalyanlar için tehlikeli ve sakat bir hareket olur. Bu iti- barla bu husustaki haberleri doğru addet- mek icap eder. Amba Alâgi dağının cenu- bundaki boğazı elde etmiş olan birinci ve üçüncü İtalyan kolordularının da bu taar- #uzun neticesine kadar bu mıntakada ka - larak daha aşağılara inmemeleri iktiza & - der, Halbuki Tana gölü mıntakasına teş - mil edilecek olan harekât çok ağır ve çak güç inkişaf edecektir. Bundan maada İtalyanlar geri muva - salâları için, bermutat, yollar vücüude ge « tirmek mecburiyetindedirler. Binaenaleyh bu harekât yağmur mevsimine kadar bir netice veremez. Bu harekâtın ayrıca bü « yük mahzurları da vardır ki gelecek yazı - Tmnızda bu mevzua tektar avdet edeceğiz. B) Cemap cephesinde: Tayyare bom « bardımanları, bu cephedeki taarruzun şi- mali garbiye doğru yani Sidama (göller) mıntakasına tevcih edileceğine delâlet et yeni bir yolun yapılmakta oluşu; Sassa - baneh üzerinden, (Harra) m merkezi olan Ciciga umumi istikametinde de bir taarruz yapılmak ihtimalini kuvvetle ortaya koy « mizde gözükmüyorsa da cenup ccphemı_ n « den şimali garbiye dağru uzanan oklardan şarktakinin civarından, doğruca — şsimale müteveccih bir ok tasavvur olunabilir). Bu her iki cephede de yapdlacak taar - ruzların versbileceği — neticeleri — gelecek yazımızda tetkik edeceğiz. Celâl Dincer