13 Mart 1936 Tarihli Son Posta Gazetesi Sayfa 8

eet CN, n ’SGN "FPOSTA Berlın, Paris ve Balçıka mektupları ransa hudut boyunda OO bin asker to pladı! Bir Belçika nazırı “Bence Lokarno devletleri Almanyaya hareketinin harp sebebi olduğunu bildireceklerdir!,, diyor Son hareket Hitlerin nüfuzunu büsbütün arttırdı Brüksel mi el mektubu Brüksel (Husuıî) — Almanların Lo - karno paktını çiğniyerek Reni işgal etme- leri burada büyük bir heyecan uyandır - mıştır. Umumi harpte bütün toprakları Al- manlar tarafından işgal edilen Belçikalı - lar kendilerini bugün de daimi tehdit al - tında görmektedirler. Bugünkü kabinede devlet nazırı bulunan sabık Hariciye bakanlarından ve - Lokar- no paktını imzalayanlardan Emile Varder- velde bu münasebetle gazetelere — vaziyeti teşrih eden bir makale yazmıştır. Belçika hların düşüncelerini açıkça — gösteren makaleyi size aynen gönderiyorum. Makale şudur: aMartın yedinci cumartesi günü, Brük- selde bulunan Alman elçisi, gelip te baş - vekile, Almanyanın, Lokarno- muakedesi ahkâmına bağlı olmadığını söyleyince, or- talığa bir müddet korkunç bir sükün sin- di. Bu sözlere muhalif olanlar kendi ken - dilerine Almanyanın imzaladığı muahe - delere nasıl itimat edilebilir diye sordular. Almanya, Belçikanın “karşısında 1914 tenberi üçüncü —defadır ki, verdiği sözü tutmuyor, imzaladığı muahedeyi yırtıyor - du. Bu hareket Hitlerin amuahedeler pa- çavradır» zihniyetinden hâlâ silkinemedi- Zini isbat etmektedir. 1935 te Versay mu- ahedesi ahkâmını açıkça çiğnemişti. — İşte bir sene sonra da Lokarnoyu ayaklar al - tına ahıyor. Versay muahedesinin Alman- yaya zorla ve ikrahla imzalattırildığı, ter- ki teslihat vaitlerinin tutulmamış olduğunu kabul edelim. Fakat içinde elyevm bulun- duğumuz vaziyeti nasıl izah — edeceğiz. tarafların — serbestçe 1925 senesin - Lokarno muahedesi imzaladıkları bir misaktır. de güzel bir teşrinievvel akşamında kalp - lerimiz, istikbal hakkında ümitle dolu ol- duğu halde Lokarnonun ufak bir otelinde, bu muahedeye imzalarımızı koymustuk. Briyan, Çemberlayn, ve hattâ Sirez - le devam edecek bir ademi tecavüz anlaş- ması kurulabilir, Fransızlar da ordularıni Ren sahillerinden çekebilirlerdi. Almanya Cemiyeti Akvama girebilir. Ve muüslihane bir surette her şey halletmek imkânı hâsıl olurdu. Geç kalan teklifler Muahedelerin ilelebet paydar olacağına kimse inanmıyordu, fakat Hitler bir emri vaki ile akla sığmıyacak bir hareket ya - pacağiına bu işin müzakeresi safhasına değse idi, acaba Mmuvaffak olamaz mı idi? Reni işgal ettikten sonra yaptığı teklifleri evvelce yapamaz mı isi? 20 sene müddet- le devam edecek bir ademi tecavüz anlaşma sı kurulabilir, Fransızlar da ordularıni Ren bul Paris mektubu . Berli Lunacas mısakının aitındaki imzalar ] Ş ş |için ortada ile sürebileceği bir sebep ite yoktu. Paris, 10 Mart (Hususi) — Bu da- kikada: «Fransa hariçten gelen bir tehlikeye karşı tek bir vücut halinde birleşmiştir.» denilemez. fakat: «Birleşmiye çok yaklaşmıştır.n denilmekte hata yoktur., sanirim. Ren hâdisesinin patlak verdiği ilk gün parlâmento tatildi. Bununla bera- ber akşam gazetelerinin «6» — ncı ta- bıları ile hâdiseden haberdar olan meb'uslardan bir kısmının kütüpha - ne odasında toplanmıya görülüyordu. Dilleri yekdiğerinden ayrıydı, ara- larında derhal «askeri» harekete geçil- mesini isteyenler olduğu gibi her şey- den evvel hükümeti tenkide başlıyan- lar da vardı. O gün çıkan gazeteler de ayni dili tutmuşlardı. Bir taraftan şiddet görülüyor, öte de tevekkül his- sediliyordu. Bugün vaziyet yüzde 75 değişmiş- tir. Tam bir cephe birliğinin teressü - me başladığı görülmektedir: Meb'us- ların dillerinde ve gazetelerin yazıla- rında.. Âdeta herkes başvekilin ağzından çıkan parolaya riayet etmektedir: — Emri vakii kabul etmiyeceğiz! Kabul etmiyeceğiz, güzel, ama ne şekilde, nereye kadar giderek?, — Harp! Kelimesini bu dakikaya kadar işit- miş değilim. Fakat dudakların arasın- |bulunduğunu söylüyorlar. Denilemez, | başladıkları | n mektubu Berlin (Hususi) — Hitlerin Reni işgal işini 80 Kânunusanide yani nas- yonal sosyalizmin iktidar mevkiine geldiği tarihin üçüncü yıldönümünde yapmak istediğini, fakat, erkânıharbi- yesiyle görüştükten sonra vazgeçmiş O zaman Rendeki mes'ul makamlara bu Hüsusa dair emir verilmiş, fakat o gün asker- sız - Sovyet anlaşması, Fransız meclisi tarafından henüz tasdik edilmemiş ol- duğu için Führer'in Lokarnoyu yırtma- sı için bir sebep te yoktu. Bununla beraber o tarihlerde Fran- sız - Sovyet anlaşması, meclis tarafın- dan henüz tasdik edilmemiş olduğu için führer'in —Lokarnoyu yırtması Bundan başka Musolininin Fransa ve İngiltere -ile bozuşması da muhte - meldi. Onu da beklemek ve biraz sab-. retmek lâzımdı. Almanlar — harpten çekınmıyorlar, 'daha doğrusu harbe sürüklenebilecek- lerini hatırlarına getirmiyorlar, «Hit - ler Fransızlara -dostlük elini uzatıp dürdu. Onlar kabul etmediler. Biz ne yapalım» diyorlar. İngilterenin takındığı vaziyetten bütün Berlın ve bilhassa siyasi maha - fil memnunıyet beyan etmekte ve İn - gilterenin durgun hareketini gayet ta- bit telâkki etmektedirler. İsmini ver - mek istemiyen birisi: « — Tabi İngiltere harbetmek iste- mez ve bizi haklı görür» dedi. Ak - h işliyen her insaniın, ruridir. Bu hâreket mantıkidir. Al - manyanin tekrar Cemiyeti Akvama dönmesini, İngiltere büyük bir mem- nuniyetle kabul edecektir. Hitlerin nüfuzu çok artmıştır. Milli kahraman payesine vasıl olmuş gibi - dir. Halk arasında Hitlere telmihan Siegfried efsanesi söylenip duruyor. Rusyanın muhtemel bir harbi herkesi düşündürür gibi oluyor. Daha doğru - su öyle düşünmek istiyorlar. Fransızlar, Almanlar hakkında «bir. (Hitler) — in sözlerini olduğu gibi kabul etmesi za- n **%rl DEeTE 13 1918 Almanyası * Bugünkü Bugün Almanlara * * * Almanya mağlübiyet günle- rini hatırlatan hiç bir şey kalmamıştır | Lokarno ahtnamesine imza koy - muş olanlar dün, Londrada toplandı - lar, ve aralarında konuştular. Konuş - malarının hedefi, Millet — Cemiyeti 'konseyinde güdecekleri siyaseti ka - rarlaştırmak ve ne yapacaklarını ta - yin etmektir. Gerek Lokarno devletlerinin konfe- ransında, gerek Milletler Cemiyeth konseyinde neye karar verilirse veril - sin, muhakkak olan nokta, Almanya - nıin büyük harpte uğradığı mağlübiyet yüzünden yüklendiği yükleri sırtından atmış olduğu — ve Versay muahede - sinin ağır kayıtlarmdan kurtulduğu- dür. : ; Bunu anlamak ve Almgnyânın bü- yük harbin 'sonundan beri attığı adım- ları takip edebilmek — için 1918 den başlıyarak bugüne kadar geçen hâdi- seleri gözden geçirmek gerektir. * Maziye bir bakış | 1918 de Almanya, büyük harbi kay— betmıştı Bunun mânası bütün müstemleke - ti. Sonra yapılan Yong plânındâ” 1930 da senelerin sayisı tesbit edil * | di. Fakat iktısadi buhran gittikçe de rinlesiyordu, Almanyada işsizlik gün “den güne artıp milyonları aşıyor ve ta V mirat bedelini ödemeğe imkân kalmı" yordu. ! 1931 de Amerika cümhurreisinini yaptığı moratoryom harp borçlarının tediyesini geçiktirdi ve 1932 hazira * nında Almanyanın tamirat borcun * | dan arta kalan kısım mezara gömüldü: | Tamirat —meselesinin kalkmasıyk | Versay muahedesinin bir sayfası yır .. tılmıştı. İkinci sayfayı yırtmak Hıtle' ' re kaldı, Almanya, müsavatsızlıktan muzta” | ripti ve Milletler Cemiyetinde, silâh * ları azalttma konferansinda — müsavi muamele görememekten şikâyet edi * yordu. Bu vaziyet karşısında Hitlef Almanyayı Milletler Cemiyetinden vt silâhsızlanma konferansından çekti. Daha sonra hâdiseler sür'atle yürü” Alıhanya 1933 de Lehistan ile oN | |lerinin, Alsaslörennin, Belçika hUdu'asenelık bir ademi tecavüz paktı imza' - du üzerindeki şimalde, cenupta ve şarktaki arazisinin elinden gitmesi, Renin sağ ve sol kıyı- larından ellişer kilometrelik arazisinin askerlikten tecridi, ordu ve donanma- Eupen - Molmadinin; 'ladı. Bu hareket Fransayı hiddetlendir * | Çünkü Lehistan onun müttefiki di. 'idi. Ve bu memleket Almanya ile an* laşarak onun safından çıkmış, Alman" | sının ilgası, mecburi askerlik usulü - yayı çember içine almağa yarayaca nün kaldırılması; fazla asker bülundurmaması, 10.090 tondan fazla zırhlı yapmaması, kara ve ya deniz tayyarelerine mâlik olama- ,Ması, akla sığmıyacak derecede müt - 'hiş bir yekün tutan tamirat bedeli öde- mesi idi. Bu el kurusun ! Mütarekeden sonra Almanyanın |, başvekilliğini yapan Şayderman: a— Bu şeraiti imza edecek el, ku - rusun!» demişti. : Fakat Almanya' 1919 senesinin 28 haziran gününde bu şeraiti imza - layacak eller'buldu. Altı yıl kadar Almanya, milletler a- rasında vurabalıya şeklinde — yaşayan | sığıntı gibi yaşadı ve galiplerin emret- tiği her şeyi yaptı. 1923 son kânununda Almanyanın tamirat bedelini -ödeyememesi Ror. dan kımıldanmaya başladığını hissedi- taraftan harp ateşini yelpazeliyor, di- yadisinin işgaline saik oldu. yorum: ğer taraftan sulhten bahsediyorlar» —— Acaba erkânıharbiyenin ya bu- 'diye şikâyet ediyorlar. Almanlar ise bu şikâyetlere hiç kur Daha sonra Lokarno muahedesi ya-| pıldı ve 1925 senesinin İ1 inci teşri - ninde imzalandı. Almanya ile Fransa- elinde 100.000 den zincir halkalarından bin kırılmıştı. 'Fransa haritiye nazırı Mösyö : Bar” tu 1931 senesinin yaz mevsiminde: faaliyete geçerek Fransanın şarktakî müttefiklerinin memleketlerinde se * yahat etti ve mütekabil emniyet misa* kı için çalıştı. Şark Lokarnosu adıni alan bu misak, Rusya, Baltık devletle* ri, Lehistan, Çekoslovakya ve Alm?"" ya tarafından imza edıfecel:tı Almanya ile Lehistan bu şark Lo karnosuna karşi geldiler. Şark Lokar” nosu bu yüzden yıkıldı. Bunun üzerine M. Laval 1935 se* nesinin 2 Mayıs günü Rusya ile karş* lıklı yardiım misakını imzaladı ve Al * |manya bunu askeri bir ittifak saydı « Geçen hafta Fransa parlamentoüd_ tasdik etti. Faka' bu misakı İhenüz mer'iyet mevkiine girmemiş * | 'tir. Bunun için âyandan da geçmesln’ lüzum vardır. Fakat Fransız - âyani nin da bugünlerde tasdik muamelesi 'sini tamamlayacakları şüphesiz sayıl maktadır. , gün, yahut da hiç bir zaman! düşün - cesi galebe mi etti? Dün gece geç vakit Fransanın kis- İ9r: mi seferberliğe başladığı hakkında bir! sahillerinden çekebilirlerdi. Almanya Ce- miyeti Akvama girebilir. Ve muüslihane bir sürette her şey halletmek imkânı hâsıl o - hurdu. Fransa - Sovyet Rusya paktını dö” ğguran âmillerin biri de Almanyanııı geçen sene mecburi askerlik usulün lak asmadan sadece şu cevabı veriyor- Imı'ı imzasından altı hafta sonra İngil - tere de bu muahedeyi imzaladı . Bu muahede ile Almanya Milletler — Ne yapalım ektiklerini biçiyor -] vuşım — 3 İngilizlerin rolü Almanların bir gün gelip te Lokarna muahedesini hiçe sayacaklarını söyleyen - lere biz şu cevabı vermiştik: Bu muahe - hedede esaslı mesele, Almanyanın Fransa ve Belçika tetcavüz etmiyeceğine dair verdi- ği söz değildir. Asıl mesele, sulhü İngiltere- nin zaman altına almış olmasıdır. İtalya fikrini henüz belli etmedi. Fakat, her za - mandan daha fazla, bugün Fransa ile be - raberdir.... Sonra daha duman üzerinde tüten bir tecrübe de zecri tedbirlerin kabili İcra olduğunu isbat etmiştir. Hak ve ada - lete karşı ayaklanan, karşısında kendisin - den 50 kat kuvvetli bir cephe görürse el- bette ki sinmeğe mecburdur. Bugünkü em- ti vaki çok fecidir. Kanaatimce iki türlü netice tevlit edebilir. Birisi, bu derece bü- yük bir cür'etin yapılamıyacağını anlatmak, ve bunun bir harp sebebi olduğunu bildir- mek, saniyen, Almanya müstesna, Lokar- noyu imzalıyanların sarsılmayan kanaat - leri müvacehesinde mütekabilen — verilen sözlerin, hükümsüz kalmıyacağını isbat et- mek, ve onu tanımak istemiyenlere, ken - disini zorla tanıtmak.» rivayet çıktı,, çok geçmeden mübalâ- ıııııııııııııııııııııııııııııı Ccmıyctınc girdi. Fransa ve Belçika galı olduğu anlaşıldı. Sadece iki -sını - olan zabitleri ve küçük zabitleri de hu- le hududu İngiltere ve İtalya tarafın- fin çağrıldığı söylendi. isusi bir surette yetiştirmiştir. Fakat dan garanti edilmişti. Almanya, - Az sonra bunun da yanlış olduğu bütün bu kuvveti gece, gündüz yer al- muahede ile Ren mıntakasının asker- iddia edildi. Erkânıharbiyenin resmen söylediği şudur: — Hayır, hiç bir sınıf silâh altına çağrılmamış, sadece hudut boyunun tında, çelik duvarlar arasında yaşat - ılılıten tecridini kendi isteğiyle kabul mak gayri sıhhidir. Onun için az geri- etmişti. de muazzam . kışlalar yaptırtmıştır. İs- tihkâm muhafızlarının bir kısmi ng - Ştrezmanın sıyası, A!mınyşmn taahhütlerini yapması idi. Bunun ne - muhafızları tam mevcutlarına iblâğ ve betçi halinde istihkâmın içinde yaşar'fticeıi olarak Almanya Milletler Cemi- kışlalarından istihkâmlarına nakledil- mişlerdir. Fransız gazetecileri hâdiseyi de- larken öteki parçası gerideki - kışlada Idınlcnmektedır Tıpki denizaltı gemi- feransının masaisine iştirak - etti 'leri mürettebatının, gemilerle birlik - yetine girdi ve silâhları azaltma kon - ve tamirat bedelinin ilk kısmını munta - rinleştirmeye lüzum görmediler. Bel- te gezen posta vapurlarında yaşaması ,3man ödedi. ki milli menfaate zıt telâkki ettiler. Fakat — erkânıharbiyenin — söylediği | cümlenin yabancı gazeteciler için ifa- de ettiği mâna bir kaç türlü değildi. Mesele şudur: — Fransanın tam 10 yil önce Ma - ginonun israrı ile milyarlar harcaya - rak bütün hududunu cenuptan şimale kadar çelik istihkâmlarla kaplamış, fa- sılasız, inkıtasız bir hat halinde dret - notların taretlerine benzetmiştir. Bu elektrikli istihkâm hattını kullanacak ' 'gibi bir şey! İşte şimdi, daima tam mevcutlu o - 'lan bu kıt'alar harp halinde imiş gibi! yerlerine yerleştirilmişler ve - kışlalar da muallim efrat ile doldurulmuşlar - dır. Fransanın hazarda ordu mevcudu dört yüz bini geçmez. Fakat- bugün hudut boyunda yarım milyon . vardır ve bu miktarı 48 saat içinde bir mil - yona vardırılabilir, dersem hata et - Sedat meml Bunun neticesi olarak 1919 da Re- ni işgal eden muttefıkler bu sahadan çıktılar. ' Strezmandan sonra ! Ştrezman 1929 senesinin 3 birinci teşrininde öldü. Fakat ayni yıl Ameri- kada borsanın uğradığı yıkıntı iktısa - di buhranın başladığını gösterdis Almanyanın ödeyeceği tamirat be- delini Daves plânı yıllıklara ayırmış, fakat yılların sayısını tayin etmemiş- bu . kabul etmesidir. Almanya bu suretle büyük bir askeri devlet olmuştu. — Diğer taraftan general . Göring 'in Berlin üzerinde yaptığı bir tayyare u çuşu, Almanyanın kuvvetli bir havâ filosu sahibi olduğunu gosterıyord“' Almanya daha sonra İngiltere ile bir deniz anlaşması yaptı ve böylec? deniz kuvvetini de yeniden diriltm imkânını elde etti. . Almanyaya büyük harpteki magm' biyetini hatırlatacak tek bir şey kal * mıştı: O da Rendeki gayri askeri taka idi! ü Almanya buraya yürümekle ve bııı: rasını işgal etmekle, büyük harbin A manyaya yüklediği son yükü de sıf tından atmış oldu. y Kala kala müstemlekeler mesele si kaldı. Ve Almanya Milletler Ce? yetine döner dönmez bu meseleyi ! ri atacaktır. K” Fakat müstemlekeleri geri alm ! apılan işlerin en gücüdür. yap Ş gu *k J, Fp vi ;