15 Ağustos 1934 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 4
li e esme aaağrakaaknlazraan niz Almanya niçin sun'i pamuk yapmıya çalışıyor Bütün iktisat âlemini alâkadar eden mühim bir mesele etrafında Almanya Başvekili ve Millet| tadır. Neşredilen “Dokuma emir- Reisi Hitlerin son günlerde bir İn-| namesi,, pamuk, yün, keten, kene- giliz gazetesine beyanat vermiş,| Vir ve saire kullanan fabrikalarda bu beyanatında - Almanyanm en| iş saatlerini yüzde otuz nispetinde mühim iktisadi meselesi ham madl azaltmıştır. Bu emirnamenin neş- deler ihtiyaemı temin etmek öldu-| rini dokuma sanayiinde ham mad gunu, Alman fen adamlarmın buj delerin kifayetsizliği mecburt kıl. âhtiyacı temin etmek için mutlaka) mıştır. Buna rağmen ham madde âki sene zarfında pamuk ve yün| noksanınm nasıl izale olunabile- gibi maddelerin sunilerini vücude! ceği kestirilemez. o Mamulâtmm getireceklerini söylemiştir. Hitle.| fiatlarmı arttırmaktan menedilen rin bu beyanatı Avrupa matbüatı.| ve bu suretle kârlarmdan mah- rum kalan fabrikacrlar, işçilere n fevkalâde" meşgul” etmektedir. Onun için meşhur Fransı muharrir lerinden “(Flip Bares) “Almanya- nr neden dolayı suni olarak ham hmatldeler yaratmak mecburiyetin- de kaldığını izah için (Maten) ga- Zelesine bir makale” yazmıştır. Bu Makaleyi tercitme “ediyoruz: 1933 senesinde, iktidar mevki- İns gelir gelmez M. Hitler. işsizli-! İli mağlâp etmek istemiştir. Her “nem mal olursa olsun bu maksan - 'dmda muvaffak olmağa çalışmış- Hitlerin aldığı bütün bu tedbirler memleketin ham mevat ihtiyacımı artırmak neticesini (overmiştir. 1933 senesinde ve 1934 senesi baş langıcında madeni maddeler, kö- mür, pamuk, yün, bakır ve kauçuk oluithelâti hissolunacak derecede art “* ehiştir. Fabit bu ithalâtm döviz ile ,#ediyesi mecburiyeti hâsıl olmuş- fer. Fakat Almanyanın döviz ola» rak elinde bulunan miktar (azal- mıştı, Döviz tedariki için. ihracatı canlandırmak hususunda Hitler hükümetinin aldığı tedbirler müt- hiş bir muvâffakıyetsizliğe uğra- mıştır. 1934. senesinin ilk altı'ayı ın ithalat, miktarı ihracatın miktardan çok daha fazlaya çık mıştır. Hitler hükümeti tehlikeyi « der- hal hissetti. 1934 senesi başlangı- cından itibaren “Almanyanın ha - riçte yaptığı iptidat maddeler a - lımı miktarını azaltmak i için, ted- birler aldı. Fabrikalarm daha yi bir teşkilâta tâbi tutulması; maki- nelerin tebdili ve ham maddeler yerine Almanyada imal edilen sun'i maddelerin (ersatz), kulla - nılması gibi tasarruf tedbirlerine girişildi. Her şey düşünülerek ha- rekete getirildi. Vaktiyle Rathenau tarafmdan istimali teklif edilmiş olan ve bü- ” yük harp esnasında kullanılmış bulunan sun'i ham maddeler ihya olunarak kullanılması Dr. Puppe- ye bırakılmıştır. İthal olunan muhtelif ham maddelerin kontro- lu için Almanyada altı büro tesir olundu. Dr. Puppenin iş arkadaşı Dr, Ludovici bir ağustosta, yüz gün devam etmek üzere bir “ham maddelerin israfı ile mücadele, devresi açtı, Bu mücadele, tabit, birçok fabrikacıları O müteheyyiç etti. Bunlar tarafından sorulan su- allere sanayiin ham maddesiz kalmıyacağı cevabı verildi. Daha şimdiden bazı bellibaşlı fabrikalarda mutat iş saatlerinin tatbikına devam kabil olamamak» yol vermek mecburiyetinde kala- caklardır. İşte bu suretle, Hitlerin başlıca gailesini teşkil edesı işsiz» lik yeniden başgöstermiş olacak * tır. Vahim bir müzayeka arazı gösteren sanayi yalnız dokuma sa nayii değildir, Birçok sanayi mü - esseseleri ve bilhassa deri sanayii, sanayiin istikbalinin bam madde- ler tevziatma tâbi bulunduğunu söylemişlerdir. Almanyada ham maddelerin noksanr, dahilde fiatlerin yüksel. mesini musip olacak mıdır? Al manya maden piyasalarınm vazi- yeti bu zannı takviye etmektedir. Çinko müstesna olmak üzere ha- riçte maden fiatları zayif iken bu fiatlar Almanyada yükselmekte- dir. Müstamel'madenler fiatları da yükselmektedir. Halbuki, &s- ki dokumalar gibi bunların da it hali menedilmiş bulunmaktadır. Büütn bu haller, Almanya için olduğu gibi, ecnebi memleketler için de sevindirici haller değildir. İyi düşünenler Almanyanm nasıl kuvvetli bir mah madde satn alr- cısr olduğunu, dünya bubranmn az çok Almanya buhranma tabi bulunduğunu bilir ve Almanya - nm beynelmilel ticaret harekâtı- na, iirmek istemesini ve girebil - mesini tercih ederler. İşte, başta Fransa olmak üzere devletler bu düşünce ile harp borçlar, ticaret borçlarınm ve Almanyanm hususi borçlarmm ettiği siyasetle bunlardan elde et- mişlerdir. Fakat Almanya takip ettiği seyasetle bumlardan elde et- tiği faydaları imha - değil « midir?, Alâmetlerinden bahsettiğimiz bu' buhran, Almanları gittikçe derin bir surette müteessir etmek- tedir. Her sınıf halkta, her smıf hübubatın tasarrufu hususunda bir cereyan görülmektedir. Ay- ni maddelerin ayni evsafı haiz 0- larak ve ayni fiatla tedarik edile- memesinden korkulmaktadır. U- mumi harpte muharip devletler - den her birinin lezzetini tattığı vesika sisteminin avdetinden en - dişe ediliyor. İşte bu suretle, M. Hitlerin bahs ettiği suni maddelere erişmekte - yiz; zira Hitler yalnız bir tak- yit, yani, ferdin iştira kabiliye- tinin azalması ile iktifa edemez. Ona zaferini ve yahut imiziğe karşı ihraz ettiğini iddia ee galebenin zavahirini el lâzımdır. İşte bunun için İl yada işin devamını temin etmek maksadiyle, ham maddelerin ta - sarrufudan başka, ham maddeler | yaratmak mecburiyeti vardır. Bu İğ, li asLalNui hava filosu parlak bir surette tesit etmek için hazırlıklarına devam etmektedir. mandanlığınca tanzim olunmakta- dır. Tayyare Cemiyeti program mucibince bu merasime bir tayya- re timsaliyle iştirak edecek, bu timsalin etrafında küçük hanımlar tarafmdan tebriknameler ve tay - yare modelleri atılacaktır. Bay- ram günü tayyare cemiyetinin za- rif rozetleri dağıtılacak o ve gece muhtelif mahallerde Tayyare Ce - miyeti menfaatine (müsamereler vi . Istanbul hava filosu İstanbul halkın kıymetli te- berruatiyle bu sene satm — alman üç tayyaremize (Beykoz), (Kar- tal) ve (Kadıköy) isimleri takıla» caktır. Bumaksatla Tayyare bay- ramı günü Yeşilköy Tayyare mey- danmda büyük merasim yapılacak ve merasimin nihayetinde tayyare- lerimiz uçarak — İstanbul halkma tebriknameler atacaklardır. Şim - diye kadar İstanbul namma alın- mışolari on iki tayyare ile beraber İstaribu! hava filosu bu sene on beş tayyareye baliğ olmuştur. Hat kımızın Tayyare Cemiyetine gös- termekte olduğu kıymetli yardım urultay merkez büro dün toplandı “Tarama dergisi Türkçeden Osmi ıcaya endeksi,, neşre başlandı TD. PP ve kurultay merkez bürosu dün üç celse yapmıştır. Birinci celse saat on beşte umumi kâtip İbrahim Necmi Be- yin reisliği altnda Ahmet Cevat, Be- sim Atalay, Hâmit Zübeyr, Hasan Ali Naim Nazım ve Profesör Dr; Sa- salâhattin mehmet, Akil, ismail) cemalettin, ekrem, hikmet, tevi hilemi, hasan aptullah, 'nezike| vehbi, münip, kâzm, zehra, remsİ, sülemyan mustafa, mezâf fer oğlu, suat halil, nevvare #İ ğuz, selmin, âdil, gani, nudiy* yin, emine saffet, recai beyler” nmlar, 3 — Bu dördüncü liste ile © listelerde adları yazılı zatlar bf saat 10 dan 12 ye ve 14 ten kadar Dolmabahçede, Milli S# Vekili Abidin Bey, üçüncü celseye de B. M. M. reisi Kâzim Paşa Hz, re « islik etmişlerdir. Eskişehir Mebusu Yusuf Ziya Bey de bu celselerde bu- Heyet bugün de saat 15 te topla- Tarama dergisi T.D, T.C: Umumi Kâtipliğinden: Türk Dili tetkik cemiyetinin çıkmak- ta olduğu Osmanlıcadan Türkçeye arama dergisi (Z) harfinin sonunu teşkil eden sekizinci fasikül ile tamam > Türkçeden Os - manlıcaya indeksi 9 üncu fasikül ile başlamış, 10 ve İl inci fasiküller de çıkmıştır. Bu fasiküller de evvelkiler gibi al. ve alâka sayesinde İstanbul hava | dağıtılmaktadır. 12 inci fasikül de filosuna gelecek sene daha birkaç pek yakında . tayyare ilâve edileceği kuvvet- Türk dili bülteni le ümit edilmektedir. 1 — İli gün eveel çıkan (Türk n Dili) bülteninin beşinci sayismdan , 2 — Bu sayıda Cemiyetin teşkilâ. Haydarpaşa .. lisesi va Karl ml hazırlaimyor: (| lar clk me Bu sene Haydarpaşada eski Tıp | Mebusu Naim Hazım Beyin “Arap fakültesi binasmda açılacak olan yemler Dörken See nel Senel . : er . yeni an hazırlıklarma başlan- geri ÜL BY köln. mıştır. evcut smrfların çoğun - evvelkiler gibi 30 : da yeniden bazı tadilât yapılmış- | yar. e gem tır. Fakültenin eski kalorifer te » 4 — Abonelere Devlet Matbaası sisatı da yenilenmiştir. tarafından , Disenin bütün hazırlıkları yeni; | O 5 — Abonelerden ellerine değme- deiğ Si . | miş sayılar bulunanlar Umümü kâtip- senesi başma kadar tamam * | ize molümat verebilir lanmış olacaktır. 6 — Satış merkezi Türk kitapçı » Maarif müsteşarı lık Limited Şirketidir. Maarif müsteşarı Rızvan Nafiz 7 — Bültenin yedinci sayısı da iki Bey dün akşam Ankaraya gitmiş. | sün sonra çıkacaktır. tir. Kurultay azasının adları Profesör Frank 1 — 18 - Ağnstos - 1934 Cumar- Üniversiteye yeni gelen Profe - sör Frank dün teşrih enstitüsünü gezmiş ve rektör Cemil Beyle gö- Dil Kurubtağyi ve muallimler Maarif Vekâleti, Maarif mü - dürlüğüne gönderdiği bir tamim « de, Dil Kurultayına iştirak edecek bütün muallimlerin mekteplerin - deki vazifelerinden mezun adde - çliğecektiğ. sy a da, "ğa, Ruyitüşdu Kusi dee | Alman dehâsm- dan acıklı bir lisan ile bahsede- Bu bapta bazı Alman mahfel- lerinin fikirleri ne olduğunu gö- receğiz.,, ğ mış Cumhuriyet bayramında An kara yeni sergi evinde açılacak! sanayi sergisine İştirak etmek Seri bir vazifedir. Şimdidi & yerini ayırt, Milli İktisat ve Tasarruf, Cemiyeti k ziya, dr. hilmi, ali enver, sadettin, dr. galip ata, sami paşa 7a- de sözai, necdet rüştü, doktor saim a- Ji, şair emin bülent, doktor rifat ca- fer, Hasan fehmi beyler ve hanımlar, mülâzım doğan, töül günü saat 14 te Dolmabahçe sa « raymda toplanacak ikinci Türk Dili Kurultayına âza olarak iştirak etmek üzere müracaat edenlerin dördüncü Tistesi şudur: Dr. operatör memduh necdet, mu- harrem Feyzi, muhittin baha, dr. mu- hittin celâl, dr. muhittin hayri, mual. lim mustafa, mithat çemal, muzaffer kâzım, n. semin, naci, nihat sırrı, nakip zade giritli ali hay- dar, necip asım, nevşet necip, orhan riza, orhan seyfi, osman ferit, ömer naci, refik ahmet, refik, Teşat nuri, r&- şit akif, saadet zihni, sabahat, sadul- Jah âli, gaime vesim, sait, ekilerek, naciye nejat, iye betin, şefik, şev» Il, tahir nejat, tahsin, zeki cemal, zeliha os*3an, ziya, ziya muzafler, mülâzım talât hüsnü, hüseyin, “mecdi 2 — Kurultaya daimi dinleyici © larak iştirak etmek üzere müracaat &- denlerin dördüncü listesi şudur: Dr. yüzbaşı suphi, hatice, fahri, saime, hüsamettin uat, İsmail hakkr ömer cemal, mus. tafa oğuz, akif, raife, refet, kemal, dr. > İl düriyle;” İstanbulda mü müdürlüğü dairesinde açılan g ye dağıtma merkezine mürf kartlarını alabilirler. 4 — Aza ve dinleyicilerin Bstesi yarın neşredilecektir. Anlaşma oldu Rıhtım şirketi bulunan adliye vekili Sat Şükrü Bey dün sabah İzmirt| miştir. Burada kaldığı müdd işler üzerinde tetkikat tanbul müdejumumisi Kı Te Komuşmuştur. Ayni saman ükümeli tım şirketini satın alma iş ; #Jâkadar olan vekil bey şirk) devami etmiş ve arada müh” laşmalar temin edilmiştir. Bu hususta, şirketle i aşan bir zamandan beri yordu. Müzakerelere önce da başlanmış, şirket müdi Knaş, Ankaraya giderek ma esasları , etrafımda Adliye Vekili Bey, dü giderken, Perapalasta *' p ziyaret eden gazeteciler© dair beyanatta bul N le Vekili Bey de” 4 '— Bir seneyi aşan bir i danberi rıhtem şirketiyle degelen müzakereler, ce vermiş osayrlabilir. prensip noktalarında mutabakatı efkâr Hasil Bu noktalar tarafeynce © miştir. “Önümüzdeki #€ gününden itibaren, si , süst, umumi, büün hu ve emlâki devlete devr€ Tnacaktır. “Yelirk taksit rakari cereyan eden müzak€ ziyade, bu taksitin, “ iktisadi şartlara uygu gözetilmiştir. “Bu husus, her İKİ ya nü niyetiyle halli “Yillik taksit, kırk istikraz mahiyetinde ©
