1 Haziran 1939 Tarihli Yarım Ay Dergisi Sayfa 16

MARDİ Yakın doğunun en eski şehirlerin. den birisi olan Mardin, Milâttan önce üst Mezobotamyada ün salan Komuk medeniyetinin en parlak ve muhteşem devirlerini tatmış ve bu medeniyetin mü- him bir mekte bulunmuşken, 993 hicri yılında Yavuz Selimin Çaldıran dönüşünde Diyarbakır valisi Pı- şıklı Mehmet Osmanlı imparatorluğuna ilha- kından sonra; Artık oğulları za- parçasını temsil eyle- paşa tarafından manındaki başmetinide kaybet- miş ve e arfan bakımsız» lık Mardini bir harabezar ha: line gekipminli Filbakika, Mardinin Cümhu- riyetten evvel taşıdığı manzara sevimsiz bir taş yığınından biç de farklı değildi. Büyük, fakat harap bir köyü andırırdı. Bu köyün ne caddesi vardı, ne so- kağı. Suyu, ağacı ve ışığı olmı- yan bir köy. Bütün yolları pis- lik, sokakları mikrop kaplamıştı. Yol dediği- miz, iki adamın yanyana zor yü: rüyebildikleri bir geçit, adını verdiklerimiz elli gübre, çarşıları meylinde yalçın iniş ve yokuş lar, çarşı ismile andıklarımız da küçüklü, büyüklü mağara ve oyuklardan ibaretti. Eler çeşit eşyayı bir araya toplayan ve meselâ kasapla fiyeci ile zerzevatcının karşı karşıya iş gördüğü bu kırk ambar çarşılar, burun kunduracının, tühas tutmadan geçilemez bir koku neşreder- lerdi. tarihte Mardinde ne yatılacak bir otel vardı, ne de karın doyurulacak bir lokanta. Bir iki hanın altı hayvan- lara, üstü insanlara tahsis edilmişti. En münasebetsiz semtlerde açılmış olan aşçı dükkünları milyonlarca sineğin iç- tima mahalleriydi. Kahvehaneler mağa- lala pek farklı şeyler değildi. Tek edilirdi. Susuzluk dolayısile kasaba adeti bir pislik deryası halini almıştı. Umumi ve hususi binaların helilarındaki muh- 16 Cümhuriyete bir harabezar halinde intikal eylemiş olan Mardin, | hemen her sahada sür'atle terakki ve inkişaf ediyor Yazan : ALİ ENVER TOKSOY teviyat zaman zaman patlak vererek sokağa, battâ caddeye sızar ve o civarı istilâ eden kokunun geçmesi için ya fazla bir yağmur yağması, yabut güne şin pisliği kurutması e Halkın kıyafeti, yem iptidatlik içe büyük memurlar bile şalvar ve entari ile sokağı çıkar, her ailenin iaşesinde en mesi de ayni sinde idi. En mühim mevkii bulgur butardı. Cümhuriyete bu harabi İçer risinde intikal eyleyen tarihi belde, on beş yıldır sarfolunan gayretlerle oldukça güzel bir çehre “iktisap eylemiştir. Fenni ark iliş elektrik fabrikası ku: ralmuş, iki kilometre uzunlu ğunda ve yirmi metre genişli ğinde biranacadde açılarak par ke döşenmiş, bu cadde üzerinde güzel bir çarşı vücüde gelmiş, diğer çarşı ve pazarların ıslah we tanzimine çalışılmış, her yıl bütçeye konan tahsisatla bozuk temizlik işlerine bilhassa ehem:- miyet verilip, saat kulesi ve ayar ii ni si koi yolu e ER il a, la ma ve e ce yerleri üzerinde durulmuştur. Mardin genel görünüşünden bir parça. | nümu