24 Temmuz 1964 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 18

Sanayi Araştırma şartı Meekerimizde kurulacak büyük, kü senyeman almağı öğrenmeye başla- mışlardır. Filhakika böyle araştırma büroları- nın kurulması için henüz memleketin ortamı bile pek müsait değildir. Bir araştırma Oo bürosu kurulması isteği gerek resmi, gerekse yan resmi sek- törde büyük bir hayret ve şaşkınlık uyandırmakta, bu firmaların banka- lar nezdindeki teşebbüsleri de ayni şekilde araştırma bürolarının varağı- na alışılmadığı için bütün iyi niyet- lere rağmen bir, türlü müspet şekilde sonuçlanamamaktadır. Haddizatında İktisadi (o araştırma yapan firmalar da öyle zannedildiği gibi yığınlarla veya hiç olmazsa 10-15 tane bile değildir ve sadece iki üç adetten ibarettir. Bunlardan bir ta- nesi iktisad doktoru Nezih Neyzi ta- rafından bundan bir kaç yıl önce ku- rulan piyasa, etüd ve araştırma -PE- VA- bürosudur. Bir müteşebbis Dr. Neyzi, bu büroyu bir kaç yıl ön- ce kurduğu zaman bazıları tara- fından hayret, bazılarınca da istihza ile karşılanan bir fantezi telâkki edil. misti. Fakat asıl şaşkınlık Ticaret O- dasından geldi. Oda mensupları, bir araştırma bürosunu içine alacak mü- nasip meslek komiteleri (o olmadığım ileri sürerek PEVA'yı reddettiler, so- Şimdi milyarlarca liralık yatırımların piyasa araştırmalarını yapan bu te- sis Emlâk omisyoncular»r ile ayni meslek komitesinde çalışmaktadır. PEVA'nın yaptığı etüdlerden en ö- nemlisi, 600 milyon dolarlık 6 mil- yar lira- bir yatırımla ilgilidir. Bir amerikan firması Türkiyede petrol - kimya sanayii kurmak için teşebbüs- te bulunmuş ve bu işin etüdü tamam- landıktan sonra yapılacak yatırımın hem memleket için faydalı, hem de firma için kârlı olduğu sonucuna va- rılmıştır. Polivinil Klorür - kısaca P.V.C. - diye ifade edilen bu sanayi kolunda 5 bin ton poli etilen. 8 bin ton poli es- AKİS/18 İŞALEMİ ter, 15 bin ton polivinil klorür, 18 bin ton kostik soda, 5 bin ton klor, 67 bin ton amonyak, 20 bin ton sentetik ka- uçuk, 10 bin ton dedosil fosfat, 28 mil- yon adet plastik torba yapmak için metre ile plâstik levha imâl edilecek- Bu istihsâl (miktarlarının o halen memlekete ithal edilmekte ve 40 mil- yon dolarlık döviz harice ödenmek- tedir. Eğer bu sanayi koru kurulacak olursa, 40 milyon dolarlık dövizi ta- sarrufu sağlanacağı gibi, kalan istihsalin ihracı ile de en az memle- kete 40 milyon dolarlık döviz girme- si işten bile olmıyacaktır. 600 milyon dolarlık döviz getirmek suretiyle ya- pılacak yatırımın yılda yüzde 10 he- sabıyla kârı 60 milyon olabilir. Bu kâ- rın hepsi transfer edilecek olsa, ge- ne de yapılacak i ihracata nispetle kârlı olduğumuz meydandadır. Kaldı ki yatırımı yapacak firmalar hiç ol- mazsa 10 yıl müddetle transfer yap- mayı düşünmemektedirler. Zira kuru- lan tesisin tam. randımanla çalışabil- mesi, ancak bir o kadar - yani 600 milyon - daha yatarım yapmakla kaabil olabilecektir. Bu sebeple, on yıl, belki de daha fazla, yatırımdan elde edi- lecek kârların dışarı transferi bahis konusu değildir. Görülüyor ki petrol kimya kolunda kurulacak bu tesis Tür kiyenin ekonomik kalkınmasını sağ- lamak bakımından aramakla bulunur nimetlerden değildir. Onun için yatırım teklifinin ta- bii gerekli araştırmaların kabul o edileceği tahminlere uygun şekilde gelişmedi ve Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı,