1 Mayıs 1965 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 15

K İ HİYEROGLİF Turhan Selçukun karikatür albümü, İzlem Yayınları 24. Taşlama Dizisi 1, İstanbul Toker Matbaası 1964, 8 lira. Turhan Selçuk için Çetin Altan, "O kendi alanında yarınki Türkiyenin ilk öncüsüdür. Ve Türkiye her alan- da bir Turhan Selçuk yetiştirdiği gün, beklediğimiz yarınki mutlu Türkiye o- lacaktır" Karikatür sanatının memleketimizdeki en büyük ustası i- çin verilmiş bu hükme katılmamaya imkân yoktur. Gerçekten, Turhan Selçuk veya kısaca, karikatürlerinin altına attığı imzası gibi Turhan, bu- -ünden çok yarının Türkiyesinin, i- çerlemiş, uygarlık ve milli bağımsızlık kazanmış, çısıdır. Dünya karikatüristleri arasın- da adını saygıyla andıran, türk mizah anlayışının çizgiyle en güzel eserlerini yaratan, çok kere sözün desteğini a- ramadan, sütunlar dolusu yazıdan da- ha anlamlı ve yapıcı çizgiler çizen Turhan Selçuk için bugünden yazıla- cak bütün övgüler yarım, noksan ve e olacaktır. Turhan Selçuku kelimelerle de an- latmak e Turhan, ancak bakıla- rak, görülerek ve düşünülerek anlaşı- lan bir yaratıcıdır. Zira çizgileri sa- dece ve sadece akla hitap eder. Gö- ren gözler, onun eserini anlamak için sadece bir yol, bir aracıdır. Böylesine seslenen, n üstün varlığa inanmayan bir yaratıcının o eserlerini kelimelerle anlatmağa kalkışmaksa. bir eleştiriciden çok, bir kitap tanıtıcısı olarak. Turhanın "Hiyerog- lif" adını taşıyan karikatür albümü- v -e yaratıcısı olan Turhanı - şayet ta- nımıyanlar varsa - tanıtmaya çalışa- cağız. fTurhan Selçuk, bir subay çocuğu olarak işe Anadoluyu tanımakla baş- lamıstır. Köy köy, kasaba kasaba, şe- hir şehir katı Anadolu gerçeğini, ba- basının her tâyin olunduğu yerde bir süre okuyarak tanıyan Turhan Sel- çuk liseden sonra diş doktoru olmağa heves e ama hastalık yüzünden süre aylak dolaşmış, sonra bir süra de Edebiyat Fakültesinde sanat ta- rihi okumuştur. İlk karikatürlerini Yeni Istanbulda yayınlamış, ilk ç gilerlyle de alaturka bir Karikatürist olmadığını isbat etmiştir. o Lejandsız karikatürleri ile dikkati çeken Tur- AKİS, 1 MAYIS 1965, TA PL AR han, karikat anlayışını şöyle açık- lamaktadır "Bence Karikatürcü, çizgiyle dü- şünen sanatçıdır. Bu sanata Batıda rafic Humour - bizde Grafik Mizah denebilir-diyorlar. Bugün bu sanat gelişerek bir miş addedilebilir. Nitekim, Steinberg- in birçok çizgileri resim değeri taşır. Klee'nin de birçok çizgilerine karika- tür olarak bakılıyor Batıda. Bu da gösteriyor ki, karikatür yazıyı attık- tan ve bir takım hamleler yaptıktan sonra tam bir sanat hüviyetini kazan- mıştır. Resimle karikatür arasında aslında hemen hiç bir fark yok. An- (Turhanın Hiyeroglifinden) cak karikatürde gir fazlalık var; çiz- gilerin fikir taşıması farkı." Milletlerarası karikatür (o yarışma- larında defalarca birincilik alan, dün- yanın en ünlü karikatür albümlerine giren, halen karikatürleri bir ajans vasıtasıyla çeşitli dünya gazetelerin- de yayınlanan Turhan Selçuk, bugün 43 yaşındadır. Karikatürleri devamlı olarak Milliyet gazetesinde yayınlan- maktadır. Bugüne kadar yarattığı tip- ler, kendinden önce ve sonra gelmiş pek çok karikatüristi etkilemiş, ama mevcut karikatüristlerimizden hiç bi- risi henüz Turhanın düzeyine ulaşa- noktada resimle birleş-, mamıştır. Şimdiye kadar çeşitli kari- katür albümleri (oyayımlamış (olan Turhanın son albümünün adı "Hi- yerogliftir. 118 sayfalık büyük boyda- ki bu albümde, Turhan hakkında şim- diye kadar basında çıkmış çeşitli ya- zılardan seçmelerin dışında üç büyük bölüm yer almaktadır. Bu bölümler- den ilkinde politikacı ele alınmakta- dır. Politikacının maceraları da di- yebileceğimiz, ama Turhanın üslübun- ca altında hiç birşey yazılı olmayan bu karikatürlerde politikacının çeşit çeşit davranışları ele alınmıştır. Melon şap- kası, kocaman göbeği, keçi sakalı, pü- rosu ve koltuk düşkünlüğü ile, ken- dinden başka hiç birşeyi düşünmeyen, “herşey benim için" diyen bir tip. Al- bümün ikinci bölümünün kahramanı yobazdır. o Dört karı alan, göbeklere yazı yazan, her türlü ileri davranışa eli tesbihli kah politikacı, kâh sömürücü olarak gözüken toplum sülükleri... (o Sonra kaburga kemikleri sayılabilen halk ve tekniğe karşı cehaletin savaşı. bölümde ele alman konular ise, uza- yın fethi, fikir özgürlüğüne karşı gi - rişilen saldırılar, kağıttan gemiler, ba- lık adamlar ve karikatürün gerçekten resimleştiği tipler, çıplak erkekler, ka- dınlar. Ademle Havvanın incir yap- rakları ve çeşitli eskizler... e iy daha önce vap zetesinde ınlanmış olan katürleri dir ei toplayan “Hiyerog. if", şöylece vakit geçirmek isteyene de, ciltler dolusu kitap okusa da o- kuma susuzluğu giderilemeyen okuyu- cuya da ses veren, eşi bulunmaz bir kitaptır. Okumaktan ve bakmakt teye, düşünmek isteyenlerin "Hiyerog- lifi mutlaka görmelerini salık veririm. ga- » > İlhami SOYSAL HERKES OKUYOR