5 Haziran 1965 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 11

bir sonuç vermemiş ve bazı raporların hazırlanması ile yetinilmiştir. Bu, personel reformu için birinci teşeb- büstür. İkinci teşebbüs, 1943 - 44 yıllarında Saraçoğlunun Başbakanlığı zamanın- da yapılmıştır. Yine Millet Meclisinde Bolu milletvekili oOHasan Şükrü Adal -bugün Personel Dairesi (oBaşkanıdır- başkanlığında bir komisyon kurulmuş ve altı ay çalışmıştır. Mali sıkıntı yü- zünden yine netice alınamamış, teşeb- büs rapor hazırlanması safhasında a kamete uğramıştır. 1949 yılında Şemsettin Günaltay Kabinesi üçüncü bir teşebbüs yapmış, hattâ İçişleri Bakanlığı tarafından bir de tasarı hazırlanmıştır. Ancak bu de- faki çalışma da 1950 seçimlerinin hış- mına uğramış ve tasarı rafa kaldırıl- mıştır. Dördüncü teşebbüs 1956-67 yılları- na rastlamaktadır. Bu tarihte Maliye Bakanlığında uzun çalışmalarla bir re- form tasarısı hazırlanmıştır. Bu tasarı hattâ Meclise de gönderilmiş, fakat 1957'nin fırtınalı siyasi havası içinde gerçekleşememiş ve "kadük" olmuş- r. Türkiye Cumhuriyetinin biçare me- murları, görüldüğü gibi uzun ve uzun yıllar, arada sırada görünen ümit ışı- ğı ile avutularak yaşamağa uğraşmış- lardır. Bu yüzdendir ki, 27 Mayıstan sonraki bu son reform teşebbüsü çok kimseye muhal gibi gelmektedir. Bu karanlık devre zarfında reform çalışmaları teşebbüs halini (ogeçemez- en, insicamsız ve sistemsiz günlük zamlar ve tedbirlerle mevzuat ve dü- zen içinden çıkılmıyacak hale konul- muştur. Bu devrede devlet mekaniz- ması tam anlamı ile teklemiş, işler yürümemiş, münferit iktisadi okalkın- ma çabaları da bu bozuk düzenin için- de boğulup gitmiştir. 1948'den bu yana, Türkiyeye gelen ve ekonomimizi incele yen Neumark, Gruber, Martin - Couch, Chailloux - Dantel gibi dünya çapın- da bilim adamları aşağı yukarı aynı kelimelerle şu tavsiyeyi yapmışlardır: "— Herşeyden önce idari reform yapmanız lâzım!.." 27 Mayısın "günaydın"ı Milli Birlik Komitesi zamanında, bu işi ciddi şekilde ele almak düşün- cesiyle, 160 sayılı kanun çıkarılmış ve Devlet Personel Dairesi kurulmuştur. Böylece, ilk defa olarak devlet meka- nizması, personel meseleleri üzerinde devamlı bir mesai gösterecek bir dai- reye sahip kılınmış olmaktadır. Bu da- ire, kuruluş kanununun kendine yük- lediği vazifeye göre, çeşitli (o statüler- AKİS, 5 HAZİRAN 1965 deki 500 bine yakın devlet personelinin sosyal, hukuki ve mali durumlarını in- celeyecek ve bu hususları karşılayacak, kadroları ve statüleri yeniden düzen- leyecek teklifler hazırlıyarak Hüküme- te sunacaktır. Görüldüğü gibi bu defaki reform çalışması ciddi başlamıştır. İnönü Baş- kanlığındaki Birinci Koalisyon devrin- de bu dairenin başına Hasan Şükrü A- dal getirilmiştir. Bu, başarılı bir ten- siptir. Çünkü Adal, gerçekten, Türki- yede bu işin üstesinden gelebilecek bir kaç yetkiliden biridir. 1908 yılında Linini adasında doğan Adal, 1933'te Mülkiyeyi bitirmiş, ma- iyet memurluğu, kaymakamlık, İçişleri YURTTA OLUP BİTENLER ma hırsım tatmin edebilecek olan fır- sat doğdu. Personel Dairesi Başkanı Adalı yanına çağıran Başbakan İsmet İnönü, Türkiyede yapılması zaruri ida- ri reformun önemli bir safhasını teş- kil edecek olan personel sistemimizin ıslahı hakkındaki Hükümet çalışmala- rına başlamadan evvel, bugünkü mev- zuatın tetkik ve tahlilini ve neticenin kısa zamanda bir rapor halinde ken- disine verilmesini ondan istedi. Bu konulardaki fikrini de açıklıyan Baş- bakan, demokrasinin yaşamasının ve plânlı kalkınmanın gerçekleştirilmesi- nin başlıca şartı olarak kesin ve cid- di bir idari reformu zaruri gördüğünü ifade etti ve Adala şöyle dedi: Personel Dairesi Başkanı Hasan Şükrü Adal Kolları sıvalı bir adam Bakanlığında şube müdürlüğü, Başba- kanlık Hususi Kalem Müdürlüğü yap- tıktan sonra akademik hayata geçmiş ve 1942'de Mülkiyeye İdare Hukuku Profesörü tayin edilmiştir. Adal 1943 te Bolu milletvekili seçilmiş ve bu sı- ralarda, personel reformu için ikinci teşebbüs olarak adlandırdığımız, Mec- lis Komisyonuna Başkanlık oetmiştir. 1950 de politikadan ayrılan Adal, 1961 e kadar gazetecilik yapmıştır. 1931 ile 1958 yılları arasında ise aralıksız ola- rak Siyasi İlimler mecmuasını çıkart- mıştır. Evli ve iki çocuk sahibi olan Adal, yerinde duramayan, daima faal bir kimsedir. 1961'in Ocak ayında, Adalın çalış- "— Hastayı bir hekim gibi ameli- yat masasına yatıracaksınız. (Bugüne kadarki hatalarımız ne kadar ağır o- lursa olsun, hastamız ne kadar ağır durumda bulunursa bulunsun, bir he- kim gibi objektif olarak teşhisinizi ya- pacaksınız. Tedbirlerimizi de aynı ob- jektiflikle alacağız..." Kollar sıvanıyor Personel Dairesindekiler Adalın lider- liğinde derhal işe sarıldılar ve ön- ce durumu tesbit için, bütün devlet dairelerinin özlük işleri, Plânlama Teş kilâtı ve İstatistik Enstitüsü ile işbir- liği kurdular. Bu arada yabancı uz- manların mesaisinden de faydalanıldı ve bir rapor hazırlanarak, Hükümete verildi. Daha sonra reformun prensip- 11