24 Temmuz 1965 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 12

DIŞ GEZİLER Kremlinin duvarları ve cicili bicili kilisesi On asrın sesi işitiliyor Topkapıyı hatırlatıyor. 1934'de, yeni rejim Büyük Kremlin Sarayında bir takım tâdil çalışmaları yapmış. Şimdi S.S.C.B. Yüksek Şürası toplantılarını burada aktediyor, Hü- kümet de burada çalışıyor. Devlet Başkanı, yani, resmi adıyla Yüksek Şüra Başkanı yabancıları burada ka- bul ediyor. Elçiler itimatnamelerini burada takdim ediyorlar. Kremlin, Sovyetler Birliği oHükümetinin tören merkezi. Bir gün sonra, eşim Kremlinde Leninin oturduğu ve çalıştığı kısımları gördü. Ben daha önce. Feridun Cemal Erkinle geldiğimde gezmiştim. Karı- mın intiba da benim intibannın aynı oldu: İhtilâlin lideri oObüyük sadelik içinde yaşamış. Derme çatma masa- lar, rahat dahi olmayan koltuklar, ba- sit bir yatak odası. Orta halli, hattâ daha bile aşağı seviyede bir aydının küçük apartman dairesi. Son Çarın kızkardeşinin Sen Petersburgta tam beş bin hizmetçinin çatıştığı bir sa- rayda oturduğu düşünülecek olursa ve bu arşidüşesin seyahatlerini dokuz kişilik maiyetiyle yaptığı hatırlanırsa rus halkının 1917'lerde Leninin fikir- lerine niçin rağbet ettiği daha iyi an- laşılır. Karımın tarafından Kremlinde işgal ettiği odaları gezme- sinden bir kaç gün-sonra Leningradda 12 rus çarlarının sürdükleri hayat hak- kında da bazı fikirler edinecek ve ih- tilâlleri nenin doğurduğunu daha iyi anlayacaktık. Kremlinin duvarlarının 2235 metre. Bunlar 5 ilâ 19 metre yükseklikte ve 3,5 ilâ 6,5 metre kalın- lıkta. Mevcut yirmi kuleden beşinin üzerine 1937'de oyakuttan yıldızlar yerleştirmişler. (Bunlar, Moskovanın âdeta neresinden bakılırsa (bakılsın görünüyorlar. Halk, bilhassa pazar günleri Kremlini geziyor. Bizim dolaş- tığımız o sabah, okul çocukları toplu halde gelmişlerdi. Kremlinin arkasında meşhur Ka- zıl Meydan var. Lenin için yapılmış anıt-kabir orada. Anıt-kabirin üstü. kızıl liderlerin törenleri seyretmek için sıralandıkları balkon. Dünya, Krem- linin hâkimlerinin kendi aralamadaki . hiyerarşiyi onları ancak burada gördü gü zaman öğreniyor. Gerçi Sovyetler Birliğinde üç mevki ve sahipleri hem biliniyor, hem de hiyerarşideki yerle- ri değişmiyor. Il numara, Komünist Partinin Birinci Sekreteri. Yani, şim- di Brejnev. 2 numara, Başbakan. Ya- ni, şimdi Kosigin. 3 numara, Yüksek Şüra Başkanı. Yani, şimdi Mikoyan. Bunların altında (o Prezidyum üyeleri var. Prezidyum üyelerini ( birbirinden ayıran belirli bir fark yok. Ama. me- uzunluğu selâ törenlerde bunlar öyle bir sıra- lanıyorlar ki Prezidyumdaki mevkileri ve itibarları derhal meydana çıkıyor. Bayram günlerinde sokaklara asılan resimlerinde de o sıra takip ediliyor. Önem, üyenin şahsıyla İlgili ve bu ö- nem açıkça belirtiliyor. Amerikan Ka- binesinde en önemli Bakanlık Dışişleri Bakanlığıdır. Onu Milli Savunma Ba- kanlığı takip eder. Ama, Dışişleri Ba- kanı Rusk veya Acheson olmuş. Sa- vunma Bakanı MacNamarra veya Fos- ter adını taşımış, mevkiin önemi de- gişmez. Halbuki Sovyetler Birliğinde bakıyorsunuz, Mikoyandan sonra Sus- lovun resmi asılıyor. Bir süre geçiyor, diyelim Şepilev oSuslovun yerini alı- yor, buna mukabil Suslovun resmi ye- dinci asılıyor. Mevkilerde bir değişme yoktur. Bu sovyet hiyerarşisinde Şepilev yoldaşın Suslov yoldaştan da- ha fazla önem kazandığının ifadesidir. Sonra bir gün, hattâ | numarayı işgal eden yoldaşın bütün resimleri ortadan kaldırılıyor. Artık onun adından, Sov- yetler Birliğinde hiç bahsedilmiyor. Sistem. işte böyle bir sistem. Kremlinin Kızıl Meydana açılan kapısından Leninin anıt-kabrinin ya- nma çıktık. Anıt-kabirin içinde İhti- lâlin yapıcısının tahnit, edilmiş vücudu bir cam mahfaza içinde duruyor. Le- nin siyahlar giyinmiş. Siyah, ince a- yakkabıları var. Belinden aşağısını bir battaniye örtüyor. Siyah ayakkabı- lar bu battaniyenin altından çıkıyor. Leninin anıt-kabirinin tam karşı- sında oMoskovanın büyük (mağazası GUM var. GUM'da yok yok. Traş ta- kımından çocuk külotuna, elektrik malzemesinden havyara ve votkadan maşaya her şey bu muazzam bonmar- şede satılıyor. Ama tabii her şey gene kaba. zevksiz ve işporta malı. GUM'a bir girip çıktık, ondan sonra laz bil değiştirmek için otele döndük. Saat 11'e yaklaşmıştı. Öğle yemeği birde ye- necekti Kirilof yorgun olup olmadığı- mızı sordu. Değildik. Lenin tepesi a- din taşıyan tepedeki büyük Lomono- Üniversitesini gezmeyi teklif et- ük Oraya gittik. Bu. belki de dün- yanın en gösterişli üniversite binası - dır. Lomonosov Üniversitesine bina değil, âbide demek her halde daha doğrudur. Moskova Üniversitesi 1755 'te büyük rus âlimi Lomonosov tarafından ku- rulmuş. Onun için Lomonosov Üniver- sitesi adını taşıyor. 14 fakültesi, 3 bin kadar öğretim üyesi ve 24 bin yerli 24 Temmuz 1965