April 21, 1938 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 5

| Amerikada işsizlikle mücadele Amerika, kendi dahili işlerile fev- kalâda mesgul bulunduğundan, Ame- rika kıtasına doğrudan doğruya taal- lük etmiyen harici meselelere ne hü- kümet, ne de parlâmento ve efkârı umumiye hiç ehemmiyet vermemek- İ tedir, Cümhurreisi Franklen Ruzvelt son beyannamelerinde Amerikanın ortasında ve cenubunda bulunan memleketlere, yani Lâtin Amerika | sına haricin tecavüz ve taarruzdan sakınmasını ihtar etmekle iktifa et- | miştir. Diğer beyannamelerinde Amerikada yüz yirmi beş milyonu kıskıvrak s- kıştırmış olan işsizlik ve iktisadi ge- rileme ve müzayaka ve ticari kesadın önüne geçmek için almak istediği fev- kalâde tedbileri izah etmiştir. Amerikada işsiz kalan ve hükümet ve hayır müesseseleri tarafından aç- lıktan ölmemeleri için yardıma muh- taç kalan amelenin son günlerde ye- künü on üç milyonu bulduğu resmen ilân edilmiştir. Cümhurreisi işsizlere yardım için bir milyar #ki yüz elli miil- yon dolar tahsisat istemiştir. Bu pa- ra yeni bütçe senesinin ilk yedi ayın- da sırf işsizleri istihdama mahsus İş- Ter için sarfolunacaktır. Bundan baş- ka çifçilere yardım için de üç yüz mil- yon dolarlık tahsisat istemiştir. iktisadi hayatı canlandırmak için yeni umuru nafia için de bir milyar dolar istemiştir. Gene ayni maksadla umumi yollar için de yüz milyon ve yeni umumi binalar için üç yüz mil yon ve feyezana mani olacak sedler için 37 milyon ve federal hükümete aid yeni binalaar için de 25 milyon is- temiştir. Yani bir taraftan işsizlere işgal ve diğer taraftan iktisadi hayatı canlan- dırmak üzere Cümhurrelsi üç miyar ön iki milyon dolar istemiş oluyor. Dahası var: Ticareti canlandırmak için ticari müesseselere muayyen mak- sadlara sarfedilmek üzere borç veril- mek için bir buçuk milyar dolar iste- miştir, Bankaların tedavül sermaye- sini arttırmak için de ihtiyat olarak muhafaza edilmekte bulunan bir mil- yar dört yüz milyon dolardan 750 mil- yon doların tedavüle konulmasını is- temiştir. Bu taleplerden çoğu ve ba- husus iktisadi hayatı canlandırmağa mahsus olanları parlâmentoda po- litikacılar ve efkârı umumiye tara- fındari şiddetli muhalefete maruz ka- lacağı muhakkak sayılıyor. Domatesin fiatı artıyorl!.. Domütes ateş pahası olacak... Hani şu domates diyip dudak büktüğümüz kırmızı nesne inci gibi satılacak. Tibre havalisinden geldi bu haber; Parmda' doktor Mori, harb sonu ke- giflerinin en mühimini keşfetmiş di- yorlar, İlk defa olarak, Alman değil, İtal- çok daha nefis kauçuk yapıyormuş! Bu keşif milli araştırma encümeni tarafından incelendi, Domates kau- çuğu, Paradan getirtilen kauçukların ayni olduğu tesbit edildi, İtalya da domates memleketidir. Ne tarafa baksanız domates tarlasıdır. Köylerde domatesten geçilmez. Sözün kısası bir rakam söyliyelim: İtalyada senede $ milyon kental do- mates yetişir. Doktor Mori, bu mik- tar domatesten senede 20.000 kenlak xauçuk imal edebileceğini söylüyor. Bizde domates 120 den başlayıp ni- hayet 20 kuruşa iniyor. İster misiniz Italya 20.000 kental kauçuğu az gö- rüp bizden de domates alsın?.. Varsın aisın; alsın da ben domatesi 50 ku- ruştan yemeğe razi olurum!.. Fransada sinema düşmanlığı 1936 da Fransada 310 katil, 104 hırsızlık, 54 izalelbikir, 213 koca iha- neti 182 kadın ihaneti 182 yalancı şahitlik, 642 dolandırıcılık, 165 sah- tekârlık vakası olmuş ve bu hâdise- lerden sinemacılar istilade ederek filim çekmişler, 350 alle mümessili maarif nezareti- ne baş vurup bu halin önlenmesini istemişlerdir. Yeni yemise isim Jamaik adalarında opamplömusa mandarına ağşılamışlar, pamplömus- tan daha büyük bir yemiş elde etmiş- ler. Bu yemişi İngilizler pek sevmiş, bütün Londra halkı bu yeni yemişi yiyor fakat henüz isim takmamış- lar... Kraliçe Mari de bu yemişi pek |, sevdiğinden her yemek Jlstesinde bu yemişin bulunması şart oldu. Büyük bir gazete kariler arasında anket aç- tı, bu yetmişe güzel bir isim arıyor. Ben sarhoştum; ya doktor?. Bundan birkaç ay evvel seyyar ko- misyonucu bay Filip Fransi üç ay hapse mahküm edildi ve elinden dbeş sene için şoförlük o ehliyetnamesi alındı, Füip Fransi İngilizdir. Mehkümi- yet kararını veren de Londra hâkim- lerinden biridir. Mahkümiyetin sebe- bi de, bay Fransinin sarhoş olduğu halde otomobilini son süratle sürme- sidir... Üç ay hapse mahküm edilen bay Fransi hapishaneye girdiği gün ad- liye nezareline bir istida verdi, Bu iş- tidada bay Fransi mağdur olduğu- nu, yok yere hüküm giydiğini ve kendisini muayene eden doktorun bulut gibi sarhoş olduğunu iddia edi- yor. Bay Frünsi hâdiseyi şöyle anlatı- yor: — İşaret memuru beni çevirdi, Polonyada milli birlik kampı partisinde bir ihtilâf Varşova 20 (AA) — «Mimi birlik kampi» partisinde ihtilâf çıkmıştır. Po- lonya gençlik birliği mensuplarından 40,000 kişi «milli birlik kampının genç- lik şubelerinden çıkmışlardır. «Genç Polonyas teşekkülünün şefi Rutkovski bir beyanname neşrederek bu teşekkülün mareşal Smigiy-Ridz'in milli tesanüd prensibine sadık kaldığı- hı fakat «Milli birlik kampın ile teşriki mesai hususunda serbesçe hareket et- mek hakkını muhafaza ettiğini kaydet- miştir, merkeze gölürdü. Biraz sonra gelen doktor odaya girdi ve bana hitap ede- rek; «Ulan merhaba'» dedi sonra bir tâyyarenin en fazla saatte kaç kilo metre hizla uçabileceğini sordu, ben cevab vermeyince o anlalmağa baş. tadı. Bu füzülü sözleri merkez memu- ru kesmek İsteyince doktor ona da çıkıştı: «Seni de ik! ay hapse mah- küm ettireceğim!» dedi. Nihayet be- ni üç ay hapse mahküm ettiren zap- tı imzaladı sonra: — Haydi gel bakalım, gidip bir iki kadeh daha içelim? dedi eğer yürü- yecek halin yoksa eteklerime yapış ben seni süriklerim!.. Bu istida üzerine yeniden tahkikat açıldı, Doktor merkez memurunu iki ay hapisle tehdid eltiğini söylüyor amma, sarhoş olduğunu inkâr ediyor. Bakalım mahkeme işin içinden nasıl çıkacak? İngiltere Amerikadan tay- yare alıyor Londra 20 (A.A) — Hava Nezare- tine mensup eksperlerden mürekkep bir heyet, şimdiden tam randimanla çalışan İngiliz fabrikaları, imalâtla- rini arttırıncıya kadar derhal tayya- Te satın almak imkânlarını tedkik et- mek üzere bugün Amerikaya hareket etmiştir. Zannedildiğine göre, heyet, Amerika için memnuniyeti mucib bir netice elde edemediği takdirde bu me Seleyi Kanadada tedkik edecektir, Elma istihsalini arttırmak ve kalitesini yükseltmek için esaslı tedbirler alınacak ny ekeni Mütehassıs bir heyet elma mıntakalarında dolaşa- Sie iç larımız arasında | rak tedkikler yapmış ve bir rapor hazırlamıştır. | toptanonsekizku- racını inkişaf et- tirmek için alınacak tedbirleri tesbit etmek maksadile elma istihsal mınta- kalarında tedkikler yapmağa memur edilen mütehassıs heyet tedkiklerini bitirmiş ve hazırladığı raporu İktisad Vekâletine vermiştir. Raporda başlıca elma istihsal mın- takalarımız olan İnebolu, Kastamonu, Çarşamba, Ordu, Hope, Gümüşhane, Amasya, Niğde, Malatya ve Sabanca- nın elma istihsal ve ihrac vaziyetleri aym ayrı tesbit olunmuştur. Elma rekoltemiz ne kadar? Memleketimizin elma rekoltesini hakiki surette tesbite yarıyabilecek istatistikler henüz yapılmamıştır, Alâ- kadar makamlarca yapılan tahminle- Te göre elma rekoltemiz 50 - 100 bin ton arasında tahavvül etmektedir. Bu rekolte başlıca istihsal mıntakala- rımiz arasında, bittabi gene tahmini olarak, şu suretle inkisam etmektedir: Niğde 3, Bor 1, İnebolu 2 - 3, Pa- zar - Rize - Hope 4 - 5, Gümüşhane 3, Amasya 3 - 3,5, Çarşamba 15 - 25, Ordu 1,55 - 2 milyon, Torul 150 bin kilo, Kaç çeşid elma yoliştiriyotua?: Memleketimizde yetişen elmaların cinsleri çok mütenevvidir. Adlarını yetiştikleri mıntakalardan ve kendi hususiyetlerinden âlan cins elmaları- miz yirmi biri bulmaktadır ki şunlar- dır: Kozçukur, Samut, Ferik, Kansız, Gelin, Göbek, Masusa, Kavak, Cilavut, Göçek, Misket, Batum, Şeker, Süt, Gürcü, Batum, Tokad, Amasya, De- mir, Lâz ve Sandık elmaları, Bunlardan Kozçukur, Kansız, Ge- lin, Ferik elmaları İnebolu; Demir elması Pazar, Sürmene, Hope; Göbek, Masusa, Gelin ve Sandık elmaları Gü- müşhane; Kavak, Misket, Cilavut, Göcek elmaları Çarşamba, diğer cins elmalar da Sinob ve Amasya mınta- kalarında yetişmektedir. Bir de Çarşamba mınfakasında hüdayinabit bir halde yetişen ve Pa- radis denilen yabani elma vardır ki; bundan Acık adı verilen bir nevi pek- mez yapılmaktadır. Çarşambalılar bu pekmezin humma hastalıklarında çok nâfi bir deva olduğuna kanidirler. Ağaç miktarı milyonları aşan Paradis elmasından ispirto ve saire imal sure- ti ile mühim istifadeler temini müm- kün görülmektedir, Elma yerinde kaça satılır? Elmaların istihsal yerlerinde toptan satış fiatleri yerlerine, cinslerine, ve istihsal miktarına göre değişmektedir. İktisad Vekâleti mütehassıs heyetinin raporundan aldığımız aşağıdaki râ 'kamlardan bu hususta bir fikir edin- mek mümkündür: Niğde mıntakasında yetişen orta kalitedeki Amasya elmalarının beher kilosunun mahsulün idraki sırasında- ki toptan satış fiati asgari 10, idrak- ten sonraki finti de 20 - 26; İnebolu mıntakasında yetişen Amasya cinsi elmaların kilosu 8 - 9, yerli nevilerin kilosu 4 - 5; Demir elmasının kilosu 4 - 5; Çarşambuda ekstra çeşidler 11 - 17, birinci neviler 8 - 10, ikinci neviler 5 - 7, ıskartalar 2 - 3 kuruş. Görülüyor ki muhtelif mıntakalar- da yetişen ayni cins elmaların satış fiatleri bile biribirinin ayni değildir. Bunu o yerlerin istihlâk pazarlarına olan yakınlık ve uzaklıkları, ambalâj flatlerinin yer yer değişmesi ile izah etmek kabildir. Sonra buflatlerdünya flatlerine göre oldukça yüksektir. Yakın sene- lere kadar milyonlarca kilo elma ih- Tac ettiğimiz Filistin ve Misırda Amö- İktisad Vekâletine verilen raporda çok dikkate şayan malümat ve mühim tavsiyeler vardır ruşa satılmakta- dır, Halbuki mem- taki elmaların toplan satış fiatleri yerlerinde 20 - 25 kuruştur. Bunun tabii neticesi olarak elma ihracatımız durmuş ve elma, memleketimizin ba- zı yerlerinde bile lüks bir meta haline gelmiştir. Bununla beraber memleke- timizin her yeri elma yetiştirmeğe el- verişlidir. Alınan ve alınmakta olan yeni tedbirlerle elmalarımızın bilhassa Komşu püzarlardaki eski üstün yerle- rini tekrar ihraz edeceklerine şüphe edilmemektedir, Memleket elmacılığının inkişafı va» disinde alınan tedbirlerin bir kısmı elmalarımızın kalitesini yükseltmeğe ve istihsalini arttırmağa bir kısmı da dahilde ve haricde istihlâkini temine matuf bulunmaktadır. Elmalarımızın istihsalini arttırmak ve kalitesini yükseltmek için alınan tedbirler arasında, elma hastalıkları- na karşı açılan mücadele ile memle- ketin bazı yerlerinde kurulan elma fi- danlıkları bilhassa zikredilebilir. Bu tedbirler sayesinde elma istihsalâtı- mız, dört, beş sene sonra bir kaç misli artmış olacaktır. Yaş ve kuru meyva ihracatını temin için Ziraat bankasının Omnipol fir- masının İştirakile tesis ettiği Türk meyvağılık şirketi (Tümel), Pazarda kurulması kararlaştırılan elma kuru- mu fabrikasına muktazi tesisatı sipa- riş etmiş bulunuyor. Bu fabrikanın kurulması ile bilhassa aşağı kalitede- ki elmalarımızın kiymetlendirilmesi mümkün olacaktır. Elmacılığımızın inkişafı için alın- ması düşünülen yeni tedbirler arasın- da, elma satış kooperatifleri tesisi, ambalâj usullerinin ıslahı, ihracatın kontrolü, fidanlıkların çoğaltılması gibi esaslı tedbirler vardır, Termometre 27 derece Mevsimsiz kıştan sonra mev- simsiz yaz başladı Üç gün evvel hava kışı andıracak kadar rütubetli ve soğukken dün bir- denbire yazı hatırlatacak kadar ısın- mıştır, Üç gün evvel termometre 6 derece idi. Dün 27 dereceye kadar çık- mıştır. Üç gün evvel her tarafta soba- lar, kaloriferler yakılırken dün açık pencere ile olüruluyordu. Havanın birdenbire ısınmasına 8€- bep lodostur. Dün İstanbulda sıcak- tan başka ağır bir hava vardı. Sokak- larda terlerini silenlere sik sık tesa- düf ediliyordu. Erzurumda kış Erzurum 20 A.A.) — İki gün süren fırtına ve kar yüzünden Kop dağı yolu gene kapanmıştır. Bu dağda açılan 8 metrelik kar tünelleri arasında yeni- den âmele çalışmaktadır, Konservecilerin dilekleri Ticaret odası tarafından teşkil olu- nan muhtelif sanayi zümreleri komi- | telerinden konserveciler komitesi dün tekrar toplanarak konserveciliğin in- kişafı mevzuu üzerindeki çalışmaları- na devam etmiştir, Konserveciler dün Mİlli sanayi birliğine de müracaat ede- rek diğer sanayiciler gibi muamele ver- gisinden şikâyet etmişlerdir, Kuvvei muharrikesi beş beygirden yukarı ve 10 dan fazla amele çalıştıran konserve fabrikaları muamele vergisine tâbidir. Dün sanayi birliğine müracaat eden konserveciler de vergiye tâbi bü- yük imalâthanelerdir. Bunlar küçük fabrikaların rekabetinden kurtularak zarar görmemeleri için muamele ver- gisinin küçük imalâthanelerden de alınmasını istemektedirler. Sanayi birli- ği bu dileği bedkik edecek ve neticeyi Ankaraya bildirecektir, İKTİSADİ MESELELER Odun kömür pahalılığı Bu sene kömür çok pahalıdır. Ma- | halle aralarındaki kömürcü dükkün- larında kömürün kilosu 6 - 7 kuruşa kadar satılmaktadır. Halbuki geçen- ! lerde Bulgaristandan mühim mik- darda kömür gelmişti. Bu yüzden fiatlerin düşmesi lâzım gelirdi. © Yakacak maddelerinden, kömür- den başka odun da pek pahalıdır. Bir çok ailelerin. kışlık odunları bittiği” için perakende Olarak tekrar odun almak mecburiyetinde kalmışlardır. Yanın 220 kuruşa kadar satilan bir çeki odun şimdi 400 - 450 kuruş- tur. Bu iki misli fark nereden doğu- yor? Alâkadariara böyle bir sual 80- rulacak olursa, birbiri arkasına cevab olarak, sıralanacak cümleler şunlar- dır: — Orman katiyatı menedilmiştir. Şehrimizdeki odun stokları bitmiştir. | - Vakıa bütün bunlar uydurma se- bepler değildir. Fakat bu sebeplere münzam olarak fazla kazanç hirs İ nın da mevcud olduğunu hatırdan çıkarmamak lâzımdır. Yapılacak iş, buna bir tedbir bulmaktan ibarettir. Çünkü odun ve kömür flatlerinin yüksekliği fakir halk kütlelerini pek fazla alâkadar eden bir hâdisedir. Bir * kilo kömürü 7 kuruşa yakmak güç bir iştir. H.A İki kadın taşlığı yıkamak yü- zünden kavga etti Galatada bir evde oturan Fatma ve Bandet isimlerinde iki kiracı kadın, taşlıkların yıkanması meselesinden kavga etmişler, Saadet, Fatmayı adam akıllı döğdüğü gibi eline geçirdiği bir sopa ile de başından yaralamıştır. Polis, Saadeti yakalıyarak mahke- meye vermiştir. İmzalarına riayet etmiyenler Amerikanın zecri tedbirler almasından bahsediliyor Vaşington 20 (A.A) — Kaliforniya- nın demokrat mümessili B, Skot, mü- messiller meclisine bir karar sureti tevdi etmiştir, Bu karar suretinde rel- sicumhurun Amerika ile birlikte mu- âhedelere imza koymuş olan millet- lerden hangilerinin bu müâhedeler ahkâmını ihlâl etmiş ve ne gibi husu- “satı ihlâl eylemiş olduklarını meclise bildirmesi taleb edilmektedir. B. Skot, karar suretinin gayesi ta- ahhütlerine riayet etmiyen milletlere karşı ittihaz edilecek iktisadi ve mali zecri tedbirlerin tedkiki olduğunu tasrih etmektedir, B. Skot, evvelce 1937 ilkkânununda bir takrir vererek Japonyaya karşı ik- tisadi ve mali tedbirler alınmasını iş- temişti, Hariciye encümeni, bu tak- riri reddetmiş ve takrir meclise tevdi olurnmamıştı. Bu defa da işin böyle olacağı tah- min edilmektedir, Yeni hâdiseler Tunus 20 (A.A) — Zabıta ve as“ ker kuvvetleri, askeri hastane ek rafında 51 kişiyi tevkif ve mütenevvi esliha müsadere etmişlerdir. Gayri kanuni toplantı yaptıklarından veya Fransa aleyhinde fesadcüyane hay- kırışlarından dolayı da bazı kimss- ler tevkif edilmiştir. Birkaç kişide bir nöbetçiyi taşa tuttuklarından dolayı tevkit olun muşlardır.