1 Şubat 1933 Tarihli Kadro Dergisi Sayfa 47

v Bu araştırma şu bakımlardan yapılabilir: A — Elektriğin genişlemesine müsait fiat bakımından, B — Memleket saniyii ve vesaiti nakliyesinden muharrik kuvvetleri kâmilen memleket mahrukatına inhisar attirecek kuvvet membar ba- kımından, € — Umumi sanayii kuracak miktar bakımından. A — Elektrik enerjisinin de ucuzlaması tıpkı diğer mamulüâlla oldu- #u gibi onun temerküz ettirilmesile kabildir. Bu tarzda bir taraftan kilovat başına isabet eden tesiş ve işleme masrafı azalır, idare mas- rafı azahr. İstatistiklere nazaran bu azalma bazan 2-3 misline çıkar. Merelâ bir İstatistiğe nazaran Fransa'da olekirik santrallarının son senelerdeki vasali tesis sermayesi şöyledir: 1W0 - Kilosata kadar olan mekianlerde keher kilevat takat için — 2,000 Paank DlC v » h > » » . b ,.80 , rona x y . » » ; » 1600 > Ssoon x x » , x ; a ö 1,400 » 2000 3 > 3 » > , , " 1,200 10000 > > : n x > KDA A buradan görüliyor ki 100 kilovatlıkla 10000 kilovatlık makineler ara- gında yarı yarıya hir kazanç var. Bu sebeple bütün memleketin elektrik ihtiyacını tek bLir merkezdem temin etmek diğer memleketler gibi bizim için de bir gnayedir. Fakat şunu da derhal kaydetmeliyiz, memlehetin sınat mınfakalarından u- zak, nüfasu ve iş kesafeti az olan artır Anadolu'da Birden onlarca miüyonluk santrallar tesisine Ldraftar -olamıyacağımız .gibi, werza mal olabilen yerlerde büyük mihyasta istihsalât yaparak bunu çok uzak hatlarla ve yine nüfus ve iş kesafcti az olan maıntakalardan ge“ çirerek diğer istihlâk mımmtakalarına götürmeğe de keza taraftar de- giliz, Bunlar, aşağıda vereceğimiz misallerden anlaşılacağı Üzerc as- tarı yüzünden pahalı olabilecek hal şekilleridir. Biz iktisadi vaziyetimizin ve nüfus kexafetimizin bugünkü sekline na- zaran yegâne çıkar yolu, Muayyen mıntakalardaki MEVZİİ TEMER- KÜZ'lerde görüyoruz. Ancak ondan sonradır ki nüfus ve işin, sa- mnayi kesafetinin, maden, iİnşaat veya sulama işletmelerinin texzayüdü nizbelinde bu mevzil temerküzler gittikçe genişliyerek birbirlerine kol atabilirlar ve tekmil memlekete şamil bir kaç esas merkez vücu- de gelmiş bulunur. Fikrimizi izah için bir kaç misal verclim: $Şimdiye kadar memleketi- mizde vüsi mikyasta elektrik iştihsalâtı için belli başlı iki fikir orta- ya atıldı. Biri 30 milyon tesix sermayeli Sakarya idrolik sanlralı, di- ğeri takriben 10 milyon tesiş sermayeli Ereğli termik santralı, Sa- karya santralı ancak Devlet Demiryolları işletmesinin elektrikle ic“- rası halinde bir mana ifade edebilir. Halbuki nakliyat kesafeti az oaln hatlarda elektrik işletmesinin iktisadi olmadığı taayyün etmiş bir hakikat olduğu gibi geniş kömür madeninc malik bizim memleke- *7