8 Nisan 1937 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 2

-— Türkiyede Yenilik - Mücadelesinin — « Tarihi - Hans Kohnun İngilizce eserinden Türkçeye çeviren: Ali Çetinkaya Bayındırlık Bakanı ğ Bu gayeler Hindistana ve Çi- j ne kadar olan bir yolu istil- zam eder. Biz Hindistana kadar yaklaştık. Çine kadar olan yolu- muz henüz açık değildir. Eğer eski zamanlarda olduğu gibi bu yola — hâkim olursak Türk milleti birleş- NĞ miş ve dünyadaki mukaddes vazi- | fesini yapmış olacaktır. * gte genç Türkler bu gibi aki- : I delerin tesiri altında umu- — mi harbe girmişlerdir; Millicinin ülküsü Türk halkının kalblerinde yol aldığı vakit başka yerlerde o- lan ayni içtimai inkişaflarla bera- ber yürümesi zaruri idi. Bu inki- — şaflardan şu üçü bilhassa karak- — teristik olarak tebarüz edebilirdi: Yeni bir dilin doğuşu; dil hak- kında yeni bir tavır ve hareket, kadınm umumi hayata girişi Tür- — kiyede münevver smıfların kalâsik — dil ve an'anevi edebiyat yerine hal- — km anlıyabileceği canlı bir edebi- yat dilinin doğuşunu evvelce bah- setmiştik. Fazla olarak Türk aru- — gu ve vezni de cezri surette değişik — liğe uğramıştı. Hecelerin hesabi su- /— rette basitleşmiş olan ölçü sistemi — Arabi ve Farisi edebiyatının son — derece karışık olan klâsik vezinleri — yyerini aldı. Bütün edebiyata ve il- min her şubesinde kendi fenni tâ- birlerini tesbit etmek üzere hususi - bir ıstılah encümeni vücude geti- — Tildi. O sıralardaki yeni nasyona- — lizmin din hususundâ olan'tavır ve Fj erti Oon gene sonraki kadar bas — Tiz değildir. Bunda ve keza — kadı- -— nın kurtulması işinde, 1910 da de- ğil 1920 senelerine doğru Türki- — yenin dini devleten milli devlete doğru istihale ettiğinin farkma “varılır, 'N kdeniz dinleri olan “Bü- deizm,, “Hristiyanlık,, “İs- mlrk,, kadına daima madun bir ' mevki vermiştir.Dine ait vazifeler — ve makamlar erkeklere hasredil- — miştri. Cenabı Hakkı ve onun yol- - larmı gösteren akideleri tetkik; ve B ütaleayı erkekler ancak kendile- / rine hasretmişlerdir. Yeni halka —mahsus nasyonalizm zaruri olarak — kadmım mevkiini değiştirdi. Irk ve —grkımn tekesürü ve bedeni teşekkül — noktainazarında ve çocukların en “ilk mürebbileri ve anneleri oldu- ndan kadımn hususi itibar ve e- emmiyete lâyıktı. Nasyonalizm, onun telkin ve illam — anlarımda “(dinde olduğu gibi insan ile Allahm ali vicdanisinin birleşmesi olma- p zaten yer yaratılmış ve başlıca kları ve yurtları etrafında top- Janmış olan bütün bir milletin vecd we istiğrakıdır. Bunun için içtinabı kabil olmıyarak kadın milli — fikir e histe dinde olduğundan daha de merkezi bir mevki işgal e- cab undan maada demokrasi hiç değilse milletin mukadde- itını resmen tayine iştirak et- ek hakkma malik olanların dai- esini genişletmiye mütemayildir. it demokrasi ölçüsü bu hakkı ütün şuurlu insanlara terketmek buriyetindedir. Bunun için din- ziyade milliyetçiliği hâkim 0- Tlan ve telâkki idrakine yol göste- 'Ten cemaatlerin kadınlarına yeni ve farklı içtimaf bir mevki verme- gi akıl ve mantığa muvafıktır. — 1908 ve 1914 arasmdaki seneler k arasında henüz hâkim — olan lin nüfuzu ve an'anevi mezhep ve kat alâka ve tâzimlerine karşı ci terbiye ve irfan hareketine asrileşmiye hasrolundu. Münev- ve hür İslâm akidelerine vaız telkin etmek üzere dini mecmu- tesis edildi. Ayda iki defa çı- “İslâm Mecmuası,, adındaki zete İslâmlığı Türk nasyonaliz- ruhiyle tefsir etmiye çalışıyor- kan du. “Onlar diyorlar ki: Türk halkı meselâ Kur'anı Araplar gibi tefsir ve tercüme etmiye müuktedir ola- mazlar ve nazariyelerini Kur'anda mevcut olan “Vel - emrübil - Urf,, —ve kendi örf ve âdetlerinize gö- re hareket ediniz— prensibine is- tinat olunur. ğer bu böyle ise milli örf ve âdet iyilik veya kötülüğün hükmü ve daha doğru bir ifade ile halkım ruhu olurdu. Bununla bera- ber Türk ve Arap halkmın ruhu yalnız, bir olmamakla kalmayıp İslâm dininin tefsir ve tercümeleri de bir olmryacak kadar büyük far- ka maliktirler. Kur'an Türkçeye tercüme olundu. Ve büyük harbin zuhurundan evvel üç tercüme in- tişar etti. Camilerde Cuma ihadeti olan hutbe dahi bazı yerlerde o za- mana kadar Arapça olduğu halde Türkçe okunuyordu ayni zaman- da yüksek mekteplerde, kollejler- 'de meslek dersleri değiştirildi ve modern malümat esasları şimdiye kadar halis dini ve skolâstik olan dersler içine sokuldu.. Daha fazla bir adım olmak üzere şimdiye ka- dar şehislâmlık makamına bağlı o- lan hukuk mahkemeleri Adliye Ne- zaretine verildi. Kadmlar İttihat ve Terakki komitesi içinde 1908 deki gizli suikast zamanmdanberi faal rol oynamaktadırlar, senenin ihtilâlcilik şevk ve harareti uolarak Türk - ka- ÇER SAA ĞNN mıya ve meydana çıkarmıya — sev- ketti. Harem hayatmım 'sıkı tetridi, Türkiyede diğer orta zaman zin- cirlerinin kırılmaları gibi ayni za- manda kırıldı. Fakat bunlar ancak ilk tedbirlerdi. Haremlerde sıkı ni- zamlar henüz devam ediyordu ve onların ihtilâli polisin müdahalesi- ne kadar götürüyordu. Meselâ her hangi bir kadının erkeklerden mü- rekkep bir toplantıda konuşması bir hâdise idi. O kadın söz söyler- ken yüzünü an'anevi peçesile ört - mek mecbüriyetinde idi. (Arkası var) dinl Gayrimübadil İşleri Gayrimübadillerin bir çok dilek - leri hakkında Maliye Vekâletiyle te- maslarda bulunan Gayrimübadiller cemiyeti umumi - kâtibi Şahap, dün Ankaradan şehrimize dönmüştür. Umumi kâtibin yaptığı müracaat - lar, Maliye Vekâleti tarafından çok müsait karşılanmış, fakat kat'i ka - rarlar verilmesi Avrupada bulunan Maliye Vekili Fuat Ağralının dönme- sine bırakılmıştır. t Emlâk Bankasının Faaliyeti Emlâk ve Eytam Bankası 9 uncu yılmı muvaffakıyetle bitirmiştir . 936 da banka, inşaat üzerine 500 küsur bin, gayri menkuller üzerine de 900 küsur bin lira avans vermiştir. Tedi- yatta 87 bin, tahsilâtta 300 bin kü- sur lira bir tezayüt vardır. Akay ve Şirketi Hayriyenin Yeni Tarifeleri Akay ve Şirketi hayriye idareleri yarından itibaren tatbika başlıya. cakları ilkbahar tarifelerini havala. rım fena gitmesi yüzünden 23nisana bırakmışlardır. İlkbahar tarifelerin. de gerek Boğaziçinden ve gerekse adadan son vapur saatleri uzatıl- miştır. AÂyrıca tatil günleri de fazla seferler yapılacaktır, “ Rami Nahiyesi İçin Hazırlık Başladı Raminin bir nahiye haline geti - rilmesi için hazırlıklara başlanılmış- tır. Buranın belediye ihtiyaçları da tesbit ettirilmektedir, Şimdiye kadar Ramide belediyeye ait hiçbir çalışma olmadığı için Raminin ihtiyaçları iki ye ayrılmaktadır. Çok lüzumlu olan - lar 937 bütçesiyle yapılacak, ikinci de recede olanlar 938 yılıma bırakılacak- Çöp Fırını İçin 4 Buçuk Milyon Lâzımmış ! Belediye, çöplerin İstanbuldan yir- mi mil uzağa dökülmesini karalaştır- mıştir. Sayfiye yerlerinin çöpleri de ayni şekilde uzaklara taşınacaktır. Bu suretle çöplerin gerek şehir, gerek sayfiye yerlerindeki plâjlara girerek halkı rahatsız etmesine meydan veril miyecektir. Ancak Ilodos havalarda çöplerin nasıl götürülebileceği hakkın da yeni tetkikler yapmaktadır. Çöp fırınları kaça çıkacak? Belediye Temizlik İş- leri müdürlüğü, çöp İr- rınları etrafındaki incelemelerini bi - tirmiş ve raporunu belediye reisine vermiştir. Bu müdürlüğün kanaatine göre, bir fırın bir buçuk milyon lira- dan aşağıya yapılamazmış. İstanbula üç fırm lâzım olduğuna göre, iş çok muazzam bir şekil alıyor. Fakat, hükümetin emri de fırın yapıl ması merkezindedir. Bu itibarla fırm- lar hakkındaki tetkikler derinleştiri- lecek sonra kısmen belediyeler banka sından ödünç para almarak, kısmen de bedeli taksitle verilmek üzere fi- rınlarm yaptırılması bir ecnebi grü- pa ihale olunacaktır. Bir çocuk Meme emerken boğuldu Kumkapıda küçük bir çocuğun ö- lümiyle biten bir facia olmuştur. Hâ- disenin tafsilâtı şudur: Kumkapıda Arapzade sokağında 15 numaralı evde oturan 26 yaşında Virjin, 6 gün evvel bir kız çocuğu do ğurmuştur. Dün gece ağlıyan çocuğa meme vermek üzere çocuğuhu yatağı na almış, çocuk meme emerken Vir- jin uyuya kalmıştır. Annesinin memesi ağzında kalan yavru teneffüs edemediğinden boğu- kemede Vseikştiir Riraz sonra uyku - dan uyanan anne, çocuğunun yanın- da cansız bir hâlde ygt:tığıpı görmjış ve feryada başlamıştır. Hâdise polise aksetmiş, çocuk morga kaldırılarak tahkikata başlanmıştır. Sayfiye Yerlerinin İmar Plânları İstanbulun belediye sımırları dxşm-' da kalan Maltepe, Kartal, Yakacık gi bi sayfiye yerlerine ait müstakil imar plânınm da Bay Prosta yaptırılması kararlaştırılmıştı. Buraların avan projeleri de İstanbulun umumi avan projesiyle birlikte bitirilecektir, Moda Vapurunda Yangın Çıktı Kasımpasadaki fabrika ve havuzlar da tamir edilmekte olan Akay ida- resinin Moda vapurunda evelki ak- gam bir yangım çıkmıştır. Tamir işleri bitirildiği için vapur. havuzdan çıkarılmış ve rıhtıma bağ- lanmıştır. Akşam üzeri 18,30 sıra- lJarında prova için çalıştırılan ma- kinelerin elektrik kabloları kontax yapmış ve makine dairesinin alet dolabı. tamamen yandıktan sonra itfaiye tarafından Bön- dürülmüstür. Makine kısmındâ bir hasar olmadığı için vapur bugünler- de işlemeğe başlayacaktır. General Haushend'in karısı Memleketimizde Büyük harpte İngiliz ordusunun I- rak cephesi başkumandanı iken esir e dilen General Taushendin karısı Ley- di Taushend şehrimizden geçerek An karaya gitmiştir. - Leydi Taushend, mütarekeye ka- dar esir olarak Büyükadada oturan General Taushendin evini ziyaret et- miştir. Belediye Kooperatifi Avans Dağıtıyor Belediye kooperatifinin ödünç ola- rak aldğı 200 bin lira kooperatife da- hil ortaklara birer ve ikişer maaş nis. betinde avans dağıtılmaktadır. Dün kooperatife o kadar hücum ol muştur ki, kooperatif müdürlüğü ni- hayet kapıya bir polis-koyarak me - murları sıra ile içeriye almıya mec - CA yorsunuz, F ün akşama doğru Köprü üzerinde bir otomo- bil — Kamyon — Tramvay kazası oldu. Bu üç nakil vasıtası biribirleri üzerine bindirerek çarpış- tılar, Fakat, kaza hafif atlatıldı. Yukardaki resimde seyrüseferi 20 dakika kadar ârızaya uğratan bu kaza dolayısile Köprü üzerinde toplanan kalabalığı görü- " stanbul l vardır. kek talebenin nin tamamile lardır. Fakat bütün pılan 936 - 937 DENİZ BANKA GEÇECE MEMURLARDAN HİÇBİRİ AÇIKTA KALMIYACAK V Kanun, melisten çıktıktan sonra derhal kadrolar hazırlanacaktır. Hazirandan itibaren Deniz Banka bağlanacak deniz müesseselerinin mu hasebe ve murakiplikleri Deniz Bank merkez ve şubelerindeki bürolarda ça lışmağa başlıyacaklardır. ikli rnasında hiechir HÜT YePiaN Tnt Deniz Bank için yeniden memur alm- masır mühtemeldir. *” İktisat Vekâleti, Deniz Bankın ku- rulması üzerine evvelce yalnız Deniz yolları , Akay ve fabrika havuzlar i- dareleri için hazırlanan tekaüt kanu- nunda değişiklikler yapacak ve bu ka nunu Deniz Bank te- kaüt kanunu şekline soka caktır. Bunun için yeniden bir teka- üt kanunu projesi hazırlanmaktadır. Bu projenin Deniz Bank kanunu ile beraber meclisten çıkması ihtimali vardır, Bu kanunun tatbiki ile şimdi ye kadar ücretle çalışan bütün me - murlar da bir Hazirandan itibaren maaşa geçeceklerdir. Sinan İçin İhtifal Büyük Türk mimarı Sinan için ya- rm Süleymaniyedeki mezarı başında büyük bir ihtifal yapılacaktır. Eminö- nü halkevi, bu ihtifal için bir prog - ram hazırlamıştır. İhtifale saat 16 da İstiklâl marşı ile başlanacak, muhtelif teşekküller namına Sinanın hayatı ve eserleri hak kmda nutuklar söylenecektir. İhtifal- den önce, lise ve ortamektep talebe- lerine ve orada hazır bulunacak halka büyük mimarm hayatı ve eserleri hak kında izahat verilecek, oradan toplu olarak İihtifal yerine geli.necekti.r. Bütün ilk mekteplerde talebeye Si. nan hakkında izahat verilecektir. Gazi Köprüsünün — İstinat Ayakları Gazi köprüsünün esas projesini ya pan Bay Pijo, köprünün istinat ayak- ları dolayısiyle tatbikat projelerinde yapılması lüzumlu görülen değişiklik- leri kabul etmiştir. Föprünün malze- mesi köprüler müdürü Galip tarafın- dan Almanyada tesellüm edilmiştir. Malzeme yakında buraya gönderile - cektir. Diğer taraftan köprünün te- mel ayaklarınımn kalıpları Almanya - da hazırlanmıya başlamıştır. Belediyenin Beş Yıllık Programı Belediye, 937 den itibaren tatbik etmek üzere beş yıllık bir çalışma programı hazırlamaktadır. Bu prog- ram yakmda şehir meclisine verile- bur kalmıştır. cektir, erilen malümata göre, bütün dehiz müesseselerini idaresine alacak olan Deniz Bank teşkilâtına ait kanun projesi Dev- let Şürasından çıkmış, Başvekâlete gönderilmiştir. Proje, bugün- lerde meclise sevkedilecek ve Haziran başından itibaren Deniz Bank faaliyete geçmiş bulunacaktır. 15.000 yoksul ve fakir çocuk doyurulacak tırma sonunda bu çocuklardan yüzde yirmis” ğu anlaşılmıştır. Bu gibi çocukların db ması işi ile şimdiye kadar bazı hayır cemiyett lerile okullardaki himaye heyetleri uğraşmıI$” oakılabilmektedir. Geri kalan sekiz bin çocuğun d doyurulması için bütün sosyal teşekküllerle Ha!keV* . leri ve Halk partisinin birleşerek bu işi bir elden idâ” SAa re eylemeleri muvafık görülmüş ve “ilkokul çocuklâ" rma yardım birliği” namiyle yeni bir birlik kurul” ması kararlaştırılmıştır, Birlik için bir nizamname hazırlanmıştır. Bugül partide yapılacak bir toplantida bu nizamnatne okü* nacak ve kabul edilecektir. Birliğin bir genel mer “ kez kurumu ve kazalarda da birer birlik rumları bulunacaktır K ileriyle bunlarn komşularından parâ 8-4-937 vilâyeti çevresinde 430 ilkokül Bu okullarda okuyan kız ve ©* miktarı 71435 dir. Yapılan ara$” yoksul ve yardıma muhtaç ol gayretlere rağmen en çok yardım Y* tedris yılmda ancak yedi bin çocuiı idare ku* Birlik, vaziyeti müsait çocuk veli: toplamakla beraber mali müesseselü" rin de müazaheretini temin edecek BU süretle bütçesi 15 bin çocuğu doyurâ* cak şeklide zenginleştirilecektir. Bu iş, Mayıs ve Haziran aylarındâ bir deneme olarak tatbik edilecek, fax kat gelecek tedris yılının başındam iti baren bütün yoksul talebe her gül muntazaman doyurulacaktır. Ayni zamanda giyimsiz ve kitapsl£ çocuklara elbise kitap ve kırtasiye aâl« mak için de birlik tarafından esas€l! tedbirler almacaktrı. Birliğin bütün bu teşebbüsleri fiil İspanyol hepeü> * N B ir İspanyol ticaret he- yeti. şehrimizden ge- çerek Ankaraya gitmiştir. Bir çok îı;s—ucat fabrikalarının mümessili olduklarını bildirer heyet azaları Türkiye ile mal mübadelesi - için temaslarda bulunacaklardır. İspanyol heyetinin memleke- timizde resmi temaslarda bü- lunacağı hakkındaki haberler üzerine, dün görüştüğümüz İspanya Başkonsolosu bize $u izahatı vermiştir: “— Heyetin resmi sıfatı yoktur. Birkaç büyük İspan- yol firması hesabımna bütün Avrupa memleketlerini dolaş- maktadır. Sadece, beynelmi- lel ticaret yapan büyük tica- ret firmalarının mümessilidir. Burada bhir mukavele yapacak değillerdir. Esasen iki mem- leket arasında bir ticaret mu- kavelesi vardır. Fakat, harp dolayısile ticari münasebetler çok ağır yürümektedir. Heye- tin Sovyet Rusyaya gideceği hakkımda hiçbir malümatım yoktur.,, Şazi Tezcan İzmire Gidiyor Bu hafta Ankara Gençlerbirliği klübünün İzmirde yapacağı milli kü- me maçları için futbol federasyonu tarafından Şazi Tezcan hakem olarak tayin edilmiştir. Arkadaşımız bu ak- şam İzmire hareket edecektir. h çıkarabilmesi için bir yıldâ iki yzü bin liraya ihtiyacı olduğu an“ laşılmıştır. Okullardaki himaye heyet leri şimdi bu paranın yüzde kırk be- şini temin ettikleri için birlik genel merkezi yeniden .yüz küsur bin lira - Yeni Könacak” Sis Düdüğü ve Fenerler Çanakkale boğazmım — muhtelif makinelerine konacak fener ve si$ düdüklerinin yerlerini tayin etmek üzere tahlisiye idaresi mühendisle« rinden bir heyet Çanakkaleye gita miştir. Geliboluda da büyük bır fener inşası kararlaşmıştır. Bu tesisat bu sene içinde tamamlanmış olacaktır. BİRKAÇ SATIRLA (W ukuk Dekanlığına Profesör Fu- adın tayin edildiği hakkındaki haberler doğru değildir, v ün deri sanatkârları sanayi birliğinde toplanarak. mesleki ihtiyaçlarını tesbit etmişlerdir. . ırmcılar cemiyeti umumi top “ lantısı yapılmış, eski idare heyeti yeniden seçilmiştir. " J ehrimize gelen Yüksek Tedri- sat Umum Müdürü Cevat, dün Güzel Sanatlar Akademisinde tetkik- ler yapmıştır. *" stanbulda yapılacak asfalt yol ' larda belediye İle birlikte ça- lışmayı teklif eden Fransız grupununt isteği kabul edilmiştir. | EREME | Bugünkü hava: AZ BULUTLU Bugün hava, az | bulutlu olacaktır. Rüz - gâr, şimal istikametinden orta kuvvette ese cektir. Eğe k yağışlı kti Marmara sahillerinde hava bulutludur. Dünkü hava —— Dün, barometre 767 milimetre, hararet en çok 15, en az 4,5 santiğrat _nlınk_îıı- dedilmiştir. Rüzgâr, şima iıtığu_neuâdeı 4 üncü ay Gün: 30 Kasım 152 1355 Hicri 1353 Rumi * Muharrem 26 Mart 26 Güneş: 5,32 — Öğle: 12161 18,40 3,49 tkindi: 15,55 — Akşam: Yatsı: 20,15 — İmsak: saniyede beş metre sürat ava A P bulutlu zecmistir. &