3 Ocak 1959 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 19

İKTİSADİ Avrupa Konvertibiliteye doğru ecen haftanın sonuna dogru z frankının 2 17,5 nisbe- tinde devaluasyonuyla bırlıkte Av— rupa paralarının serbestçe diğer dö- vizlere çevrilebilmesinin ilanı bütün dünyada bir ba uyandır- dı. Hakıkaten 1949 yılındakı devalu— asyon dalgalarından, beri, ilk defa bu çapta bir para ayarlanmasına şa- hit olunmakta Konversıbılıte Avrupa paraları teşebbüsü, — -yani nın diğer dövizlerle serbestçe — değiştirilebilmesi — fikri- tahminler hilafına rupanın, ama ufak Avrupanın hasta adamı sayı- lan Fransadan geldi. Fransa, İngil- tereyi bu teşebbüse katılmaya da- vet etti. İngiltere, " Conumonwealth uyelerının ısrarı karşısında böyle bir şeyi Ççoktan beri düşünüyordu Almanya esasen 1955'den beri İngil- terenin Konvertibilitte yolunda bir adım atmasını — bekliyordu. Avrupa büyüklerinin bu kararı Lüksemburg, Hollanda, veç, Danimarka, Norveç gibi memle- ketler tarafından müsbet karşılandı. İsviçrenin bunlara katılmakta gecikmiyeceği tahmın edilmektedir. Gerıye sadece — Avrupanın az gelış— miş memleketleri kalmak adır Zengin Avrupalıların aldıkları bu karar tam bir konveı'tıbılıte degıl— dir. Yani her isteyen Mer an- kasının kapısına baş vurup cebınde— ki, parayı istediği parayla degıştıre— mıy cektir. Bu hak, her mleket tarafından o memlekette 1kamet et- miyen kimselere' tanınmıştır. Meselâ Bonn'da oturan bir Alman, cebmde ki marklar mukabilinde ' Merkez Bankasından alamıyacaktır Fakat Pariste yerleşmiş bir Alm ve diğer ecnebiler sahip oldukları Alm. parasını istedikleri gibi kul- lanabılecekl er le halen Avrupada mevcut dolara çevrilme- mkün olan ve olmayan paralar tefrıkı ortadan kalkmaktadır 'Konvertibilite ticesi, Türkiye — ticaretini Avrupaya yoneltmek ımkanını veren ve kredi temin eden Avrupa Tedıye bırlıgının feshı olacaktır. Avrupa Tediyı ğinin yerini 1955'de ımzalanan Av— rupa Para Anlaşması alacaktır. Bu anlaşma, üyelere temin edilen oto- matik kredi imkânını kaldırmakta- dır. Üyeler aydan aya tasfiye edilen borçların tamamıyla dolar olarak Ödemek zorundadırlar. Ancak ihti- yaç halinde bulunan memleketlere bazı şartlar altında iki sene vadeli krediler açılabilecektir. Türkiye bakımından borçların yüzde yüz dolarla ödenmesi ilk ba- kışta büyük güçlükler doğurmaya- cak gibi görünmektedir. Zira Türki- ye kotasını çoktan tüketmiş,ödenek- tefrikinin ilk ne-. , VE MALİ lerini dolarla yapmak zorunda kal- mıştır. Yalnız son dış yardım anlaş— masında Tür kıyeye yardım edeci ler arasında, Avrupa Ödeme Bırlıgı de vardır. Bu birlık kotasını arttıra- rak Türkiyeye 25 milyon dolar tuta- rında kredi açmayı taahhüt etmişti., ödeme Birliği fesholununca bu 25 milyonluk kredinin akıbeti ne ola- caktır? Diğer taraftan, fesih üzerine Türkiyehin Birlikte evvelce temin ettiği kredilerin ödenmesi lâzımdır, Bu ödeme nasıl yapılacaktır? Meç- huldür. Hemen veya bir iki yıl içinde ödenmesi gereken 500 milyona yakın borcun tecilini henüz yen memleketimizin, karşılaşması muhtemeldır Meselenin daha da kötü rafı, konvertibilite kararını zengin Avrupa memleketle- rinin aralarında bir " bü" mak ıçınde almış olmalarıdır. Fakir Av- rupa üyelerinin, onları himaye eden hükümler kalmazsa, —gerek kredi SAHADA verdi: Perşembe günü toplanan Ba- kanlar Kurulu yılbaşı arifesinde bir "tatlı tedbirler listesi" hazırlamıştı. Listede bazı ilâçların ithalatının 2.80 lik dolardan yapılacagı 35 ku- Tuş İîyatlı halk tıpı bır sıgara çıkar- tılacağı ve Milli. a Kanunu- nun kaldırılacagı gıbı haberler yer almaktadır. Şiddet tedbirlerinden ve zamlar- dan gayri lâf konuşulmadığı şu gün- lerde bu ufak yılbaşı hediyesi, çoban armağanı kabilinden de olsa iyi kar- şılandı. Maamafif bazı ilâç fiyatları- nın ucuzlatılması hariç, — haberlerin' yeni bir tarafı yoktur. Halk tipi si- gara fikri - tabii ki yüksek fiyatlı sigaraların satışını baltalamamasına dikkat edilecektir.- tekel maddeleri- ne yapılan zamdan sonra piyasaya Vatandaşın gururla değil, babında mutlaka bır şeyler yapması Ateş pahasına satılan sigaralar Tek sigara beş kuruş! Vaat yerine geldi: imkânları, gerek ihracat bakımın- dan guçluklere uğramasından kor- kulmaktadır Avrupalıların kararına karşı ilk Alarm işareti Japonyadan gelmıştır İktisadi hayatında dış ticaretin mü- him bir rol oynadığı Japonya, kon- vertibilite dolayısıyla ihracatın azal- masından kork ir. Ama gelin de bir de bizim Zafe- re bakın. Memleketimiz bakımından menfi tesirler doğurabilecek bir ka- râr karsısında Muhalefeti cehaletle suçlandıran ve "ucuz istihbaratlı" basım tezyif eden Zafer, büyük bir gaflet ıçınde sevinç çıglıkları atmak- a, para ve istikrar hakkında bir sü- rü ipe sapa gelmez lâf söylemekte- dir. Ucuzluk sonuna doğru eçen haftanın iyi bir haber Anadolu Ajansı G lâzım geldiğini anladı. Bunun üzeri- ne, vatan eşeğini — kaybettirip sonra kuyruğunu buldurmak siyase- tine sadık kalınarak halk tipi siga- ra fikri ortaya atı Zamlardan sonra sigarayı bırak- mak zorunda kalan birçok vatandaş hâlen sabırsızlıkla yenı sigarayı bek- lemektedir. Sütten ağzı yanan daha ihtiyatlı vatandaşlar dereyı görme- den paçayı sıvamamakta, "hele bir sigara çıksın da ondan sonra konu- uruz" .demektedirler. İhtiyatlı kim- seleri en çok düşündüren, 35 kuruş- luk sigaranın kalitesidir. Milli Korunma Kanununun kaldı- rılacağı haberine gelince; bu yeni istikrar siyasetinin tabu bir netice- sidir. Nitekim son dış yardım anlaş- masının şartlarından- biri de bu ka- nunun kaldırılmasıdır.. Maamafih İktidar, kanunu kaldırma bir hayli tereddüt etmiş, yazın bazı gıda maddelerini serbest bıraktıktan sonra fiyatların yükseldiğini gorun— ce, jandarma yasaklarının bir işe ya-