March 13, 1961 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 24

YASSIADA (DURUŞMALARI Düşükler Halkın kulağı ve gözü (Kapaktaki o filmci) Geçen haftanın sonlarında bir gün Yassıadada, filmlerde ve resim- lerde görmeğe alıştığımız, üstelik ka- rikatüristlerin tipikleştirdikleri reji- sör kıyafetine bürünmüş orta boylu ve tıknazca bir adam, etrafında kü- melenen küçük bir topluluğa: — Mış mışa kaldı mı, muhayyi- le olmıyacak şeyler Icadediyor" de- di. Jokey kepinin altında kalan tepe- si açık ve ensesine doğru sıklaşmağa başlıyan saçları kırlaşmağa yüz tut- ce mes'uliyetli bir görevi sırtlanmış askeri bir teşkilâtın, Foto - Film Mer- kezinin "başkanıydı. e Kabına sığamı- yan bir insanın hareketleri, sempatik çehresi ve tarazlı sesiyle bir öğle ta- tilinde etrafında kumelenenlere Foto - Film Merkezi hakkında izahat veri- yordu. Bugünlerde ikinci Yasmada filmi sinemalarda gösterilmek üzere bulunduğundan tarihi duruşmaları halkımızın, hatta dünyanın ayakları- na götüren bu teşkilât günün konu- sudur. Nusret Eraslan aslında bir Ka- ra muhabere subayıdır. Sol kolunda bir kıdem şeridi taşıyan beş senelik bir binbaşıdır. Fakat resmi üniforma ile tuhaf kaçmasın ve rahat çalışabil- sin diye, Yassıada duruşmalarım ta- bulunmamasına reji- kip edenlerin âşinâ imkân olmıyan o meşhur sivil, sör kıyafetini tercih etmiştir. Ordumuzun irfan müesseselerinden Yıldızdaki Harp Akademilerinde kâ- in Foto - Film Merkezi, hakikatte Ka ra Kuvvetleri Kumandanlığı Muhabe- re Dairesine bağlıdır. Fakat tarihi Yassıada duruşmaları dolayısıyla M. B.K. nin bir kararıyla, 15 Ağustostan itibaren İrtibat Bürosunun emrine ve- rilmiştir. Eraslan ve sayıları bir el- deki parmaklardan az, fakat çalışkan ve feragatli arkadaşlarınca o hasırla- nan ve M.B.K. tarafından tasdik olu- nan mufassal ve mükemmel Ur plâ- na göre faaliyet gösteren Foto - Film Merkazinin sırtlandığı son görev, merhamet hislerini tahrik gayesiyle Yassıadayı işkenceli bir zindan, du- ruşmaları ise tek taraflı ve gayri âdil olarak gösteren meşhur propaganda ile mücadeledir. Gerçekler filmlerle, fotoğraflarla ve sesle Yassıadamn dışına muntazaman taşınmakta vs maksatlar tesirsiz bırakılmaktadır. Foto - Film Merkezinin doğuşu Başkumandan Enver Paşa, 1916 yı- lında Almanyayı ziyaret etmiş vs Berlinde gezdiği Askeri Film Merke- zini fevkalâde beğenmişti. İstanbu- la döner dönmez Ordu Merkez Sine- ma Dairesi ve Stüdyosu adıyla bir teşkilâtın kurulmasını emretti. Te- şebbüsün başına (oWeinberg getirildi ve böylece şimdiki Foto - Film Mer- kezinin nüvesini teşkil eden Ordu Merkez Sinema Dairesi ve Stüdyosu Nusret Eraslan Cemal Gürselle birlikte Operatör ve rejisör 22 1917 de vücut buldu. Cumhuriyet Ordusu 1927 de, fo- toğraf ve film işlerini yeniden can- landırmak gayesiyle darmadağınık vaziyetteki malzeme ve teçhizata ba- zı yenilerini de ilâve edip toparlıya- rak ve teşkilâtı kuvvetlendirerek Fo- to - Film Merkezini kurdu. oErkân; Harbiye-i Umumiye Reisliğine baği Erkânı Harbiye Mektebi Müdürlüğü nezaretinde çalışmağa başlıyan Foto - Film Merkezinin başına gene Usku- nay getirildi ve maiyetine sanatkâr- lar verildi. - Uskunayın ölümünden sonra Foto - Film Merkezinin Müdür- lüğüne birçok subay verildi ve alındı. 1931 de bu teşkilât K.K.K. Muhabere Dairesine bağlandı. Nihayet 1953 so- nunda Eraslan, kıdemli Yüzbaşı rüt- besiyle Foto - Film Merkezi Müdür- lüğüne tâyin edildi. Bir asker - sanatkârın hayatı Eraslan, 1918 de İstanbulda, Kadı- köyde doğdu ve ilkokul tahsilini o- rada tamamladı, Bir gümrük memuru olan babası Osman Eraslan askerliği ne kadar beğenmiyorsa, yumurcak Nusrette tam aksine, belki de yüz defa daha fazla ona âşıktı. i bası kolundan tutup berbere götür- düğünde, kendi tabiriyle saçının Su- bay stilinde -yâni alâbrus- kesilmesi- ni her defasında ısrarla istediğini u- nutamamaktadır. oBiçâre babasının mukavemetini ancak. Askeri Orta Mektebine kaydolmak için Konyaya kaçarak gitmek suretiyle mağlüp e- debilmiş, bu, daha sonra altısı kıta- larda ve yedisi de Foto-Film mer- kezinde olmak üzere ocem'an onüç takdirname alan Eraslanın, ilk ba- şarısı olmuştur. Çengelköydeki Kuleli Askeri Lise- sinde muhabere sınıfına ayrıldı. An- karadaki Harbiyeden sonra, şimdi si- vil Teknik Okul yapılan, İstanbulda, Maçkadaki Fen Tatbikat Okuluna geldi. İki senelik eğitimden sonra kur'ada Erzurumu çekti. O zaman Şark Hizmeti beş seneydi. o Üçüncü Tümenin Muhabere Bölük Kumanda- nı olarak birliğiyle beraber sırasıyla ikibuçuk sene Erzurumda, birbuçuk sene Amasyada ve bir sene gene Er- zurumda kaldı. Müteakiben Ankara- demileri imtihanını kazandı. dahil üç sene okuduğu Harp Akade- milerinde, bir talihsizlik o yüzünden bir hocasıyla takışmıştı- ikinci sı- nıfta refüze edildi. Arkasından Seid- zinci Kolordu Muhabere Taburu Ku- mandan Vekili olarak Merzifonda bir yıl kaldı. Sekizinci Kolordunun Kay- AKİS, 13 MART 1961