7 Mayıs 1937 Tarihli Ulus Gazetesi Sayfa 3

l ”u aai İtalya, Almanya ve komünizm D iplomasi oyununun inceliklerin- den biri de milli siyasetin hedef- lerini bir takım yüksek” medeniyet ve insaniyet prensiplerinin arkasına sakla- Mmaktır. Bu oyun, büyük harb içinde iti- lâf devletleri tarafından muvaffakıyetle ?l'nandı. İtilâf devletlerinin medeniyet için harb ettikleri ilân edildi. Ve itilâf- çılar, medeniyetin koruyucusu — sıfatını takındıktan sonra karşı taraf da mede- niyet düşmanı vaziyetine düştü. Bu, A- merikada o kadar ısrarla ileri sürüldü ki, birkaç sene propagandası yapıldık- tan sonra dünyanın en ileri mi'letlerin- den biri olan almanların, kuyruklu may- Mun gibi ormanlarda dolaştıklarına ina- nan amerikalılara tesadüf ediliyordu. Medeniyet ve insaniyet alemdarlığının arkasındaki maksad ancak büyük harb- tan sonra anlaşıldı. Bu diplomasi tabiyesini şimdi Alman- ya kullanıyor: Almanyada ve Almanya ile birlikte yürüyen İtalya da gün geç- tikçe komünistlik korkusu da artmakta- dır. Alman dış bakanı Von Neurath'ın Romayı ziyareti münasebetiyle yazı ya- zan İtalya gazeteleri, iki devleti bir ara- ya getiren âmilin komünistlik korkusun- dan ibaret olduğunu tebarüz ettirmek- tedirler Coriera della Sera gazetesi di- yor ki; “İtalya - Almanya dostluğu siyasi bir tek hedefi istihdaf etmektedir: Av- rupa iyetini her ne pah olur- sa olsun komünizm tehlikesine — karşı müdafaa etmek.” Garibtir ki komünistliğe karşı cep- he birliği yaptıklarını bildiren İtalya ile Almanya, büyük devletler arasında, komünist Rusyayı ilk önce tanıyan iki devletti. İngiltere ve Fransa Sovyet Rusya aleyhine bir Avrupa bloku teşi kiline çalıştıkları sıradadır ki Almanya, nisan 1922 Rafallo muahedesiyle, Rus- yayı tanıyarak garbi Avrupada bü heyecan uyandırmıştı. Gerçi Almanyada rejim değişmiştir. Fakat yakın AAA lara kadar faşist İtalyanın Sovyet Rus- ya ile münasebetleri daima korekt, hat- tâ denilebilir ki samimi olmuştur. Ab manyada komünistliğe karşı takib edi- len siyasetin değişmesi, rejimin değis- mesiyle bir dereceye kadar izah edile- bilirse de Italya ıiyaselil'ldeki âni leb?d' dül komünistlik korkusiyle izah edile- mez. İşin iç yüzü şudur ki İtalya, bir ta- kım politika mülâhazalarının tatbiki ah tında Berlin ile anlaşmak ve' beraber yürümek mecburiyetinde kalmıştır. Ve bir defa buna karar verdikten sonra ©5“ ki Almanyanın değil, Hitler Almanyası- nn komünistliğe karşı takib ettiği siya- seti benimsiyerek her tarafr kızıl gör- meğe başlamıştır. Almanyaya - gelince; malümdur ki Hitler rejimini iktidara getireh mevhum bir komünistlik tehli- kesinin telkin ettiği korkudur. Bu kor- ku, hâlâ sebebleri esrar perdesi arkasın- da gizli kalan Rayiştag yangını ile en hâd bir raddesine varmıştı. Bu yangım havasının dehşeti içinde Hitlerin parti- si Al kadderatına aki olmuş ve memlekette birleşmek için de aynı korku ile beslenmiştir. Bugün, al- man hududları içinde muvaffakıyetle tatbik edieln politika tabiyesinin enter- nasyonal münasebetlere de teşmil edil- mesi düşünülmektedir. Komüni tiğin Avrupa için bir tehlike olmaktan çık- tığı ve Sovyet Rusyada bile ehemiyetli istihaleler geçirdiği bir sırada İtalya ve Almanya, Corriera della Sera'nın iddia ettiği gibi tehlikeyi bertaraf etmek için değil, politika manevrası çevirmek için birleşmiş görünüyorlar. A. Ş. ESMER | Türkiye — Brezilya ticareti Türkiye Berezilya ticareti: 1933 S€- nesine kadar Brezilyanın lehine ola- Tak €ereyan etmiş, o tarihe kadar Bre- zilyadan yapılan kahve idhalâtına muü- kabil memleketimizden Brezilyaya bir miktar mal gönderilmiştir. Bu mikta- Tın tedricen artmakta olduğu görülmek- tedir, Son larda mad kö ihraç edilmiştir. Brezilyadan Türkiyeye idhal edilen m> |deler arasında kahve mühim bir ye- kün tutmaktadır Bunu müteakib sığır ürü de CO DİŞHABE RLER 6 ) Ispanya harbinin türlü safhaları Bilbao şehrinin tahliyesinde çok acıklı sahneler oldu Çocuklar annelerinin göz yaşları arasında vapura yükleniyor Bilbao, 6 (A.A.) — Dün akşam tah- liye bürosunun önünde büyük bir ana ve baba kalabalığı vardı. Ana ve baba- lar, çocuklarını, bu sabah dört bin ka- dın ve 300 çocuk ile fransız sularına ru hareket etmekte olan Habana ve Goizekoizorra tahliye gemilerine götü- recek olan şahıslara teslim cylem?kte idi. Hoparlörler, her çocuğun ismini ay- rı ayrı bağırmakta ve bunu .ac.ıkh ayri- lış sahneleri takib etmekte idi. Çocuk- ların çoğu yoksul sınıflara men_sı.'ıbtur. Çocuklar sonradan trenlere bîndjrılmck- te ve bu trenler, Nervion u'magmı“tî- kiben gemilerin bulunduğu yere götü- rülmektedir. İlk kafile hareket etti — Bilbao, 6 (A.A.) — Havas ajansı muhabirinden : ç Şehirden boşaltılanların ilk kaf'ıleu- ni teşkil eden, 2.300 9ocukta.n_ ınifre_k- keb kafile, Habana yapuruna bınfnışur. Vapur, bu sabah hareket edecektir. 800 çocuk Oleron adasına, 1.500 çocuk da Biarritz'e götürülecektir. : Tesbit edilmiş olan saatten epey Ön- ce, yüzlerce çocuk Bilbao is_taıyonundz bulunuyor, anaları, babaları ise hey:ecğn uyandıran bir süküt içinde trenlerin a- reket saatlerini bekliyorlardı. Muayyen saatte kafileler hareket .ct- miştir. Fakat tam bu esnada thkî düdükleri çalmağa başlamıştır. Çünkü âsilerin tayyareleri şehrin üzerinde Uç- mağa başlamışlardır. Çocuklarm uğradıkları panik, tasvi- ri imkânsız derecede olmuştur. Nihayet sükün iade edilmiş ve hükümet memüur- her birine birer paket bonbon doğ larının vermiş oldukları çocuklar, başka - bir | hâdise çıkmaksızın hareket etmişlerdir. Yeni gemilerin gelmesi bekleniyor Bilbao, 6 (A-A.) — Sivil halkın tah- liyesi için pek yakında yeniden bir ta- kım ingiliz gemilerinin gelmesi bekle- nilmektedir. İngiliz konsolosunun tek- rine tahliye işi ile meşgul olan lifi üze e gemilerde kızılhaç işareti bulun;fcak.tır. Bu işaret, gemilerin tekneleri üze- rinde yapılacaktır. İngiliz konsolosu tahliyeye yardım edecek Londra, 6 (A.A.) — İngilterenin Bilbao konsolosu B- Stevenson, ?ilb.a?. ya dönmüştür. B. Stevenson tahliye işi- ne yardım edecektir. > Santander'den alıman haber!.erî gö- re, Hendey'de bulunan ıngılız .buy?k el- çisi, Santander'de sakin ingilizleri şeh- ri terketmeğe çağırmıştır. Binlerce mülteci Fransaya vardı. & TAAŞI— Bilbaodan binlerce çocuk, kadın ve ihtiyarı hamil müteaddid vapurlar Fransanın Poyyak verdon biarritz ve lapalise limanlarına e mülteciler sıhhi muayeneleri Bordeaux, varmış V! yapıldıktan sonra muhtelif cenub - batı departmanlanna dağıtılmışlardır. Bu vapurlara fransız ve ingiliz harb ge- mileri refakat etmiştir. Bir âsi kruvazör gemilere sataşmak istedi Bilbao, ©& (A.4.) — Asilerin Al- mirante cerverâ gemisinin mülteci ta- şıyan bir gemi kafilesine :şıüdahale et- mek istediği Ve fakat ingiliz Royal oak harb gemisinin ihtarı üzerine bu m?nev- radan vaz geçtiği haber verilmektedir. derisi, karabiber, çây, mühür mümu, kakao gelmcktedir. a Brezilyaya ihraç etiğimiz maddeler arasında kömürden sonra .ihracatımn en ziyade inkişafı ümîıî edilen madde zeytinyağıdır. Zeytinyağı orta Ve cen:— bi Amerika halkının kesr_etle kullanı e gı bir gıda maddesi olduğundan bu pi- yasalarda fazla taleb olunmaktadır, Cephelerde son vaziyet Bilbao, 6 (A.A.) — Havas ajansı muhabirinden; Bilbaonun şimali şarkisinde kâin bir liman olan betmeo bölgesinde kuşatıl- mış bulunan italyan müfrezesi, almış olduğu takviye kıtalarına rağmen güç bir vaziyette bulunmakta devam ediyor. İtalyanlar âsilerin öteki kıtaları ile iltisak yapmak maksadiyle bir çıkış ha- reketi yapmak ve bermeo guernika yo- luna kadar ilerlemek teşebbüsüne kal- kışmışlarsa da muvaffak olamamışlar- dır. Durango bölgesinde bask milisleri şiddetli bir muharebeden sonra âsileri iki tepeden kovmuşlardır. Milisler, Es- pinoza kasabasınımn öte tarafına kadar ilerlemişlerdir. Asilerden S0 asker tes- lim olmuştur. Milisler mühim mikdarda harb mal- zemesi de ele geçirmiştir. Bask ordusunun yehniden tensiki- ne siyasi fırkaların ve amele teşkilât- larının iştirakiyle, devam olunmaktadır. Bilbao hükümeti milislerin merke- zi komitesini feshetmek kararını ver- miştir. Komitenin salâhiyetleri, kurma- ya geçmektedir. Öteki cephelerde Madird, 6 (A.A.) — Aragon ve As- turi cephelerinde topçu düellosu olmuş- tur. « Santander cephesinde milisler, ufak bir hareketle âsilerin Bricias mıntaka- sındaki bir siper hattını ele geçirmiş- lerdir. -<? Tago cephesinde: Toledo ile civa- rındaki kasabaların tenviratını temin e- den elektrik fabrikasını tahrib ettik. Âsilerin tebliği Salamanka, 6 (A.A.) — Dün düş- maniın siperler inşa etmiş olduğu Biskaya cephesinin bütün bölgelerinde sükün hüküm sürmüştür. Aragon Soria ve Asturi cephelerin- de tüfek ateşi teati edilmiştir. Santander cephesinde ufak tefek müsademeler olmuştur. Bilbao âsi kontrolu altında Vitoria, 6 (A-A.) — Amorebieta, Guernika ve Bermeo dağlarmın zabtinı mütekib Frankist kuvvetler, Bilbao neh- rinin mansabını kontrol edebilecek bir vaziyet elde etmişlerdir. Nehrin ha- lici yakmmdn frankistlerin ateş altın- da kalacak ve bu kuvvetler bu suretle hlol limanı miyle etmiş olacak- lardır. Taymis'in muhabirleri birbirlerini tekzib ediyorlar Londra, 6 (A-A.) — Taymis gaze- tesinin Bilbao hususi muhabiri, dün ge- ne Taymis gazetesinin Vitoria muha. birinin Guernica'yı bizzat baskların yak- mış olduğuna dair verdiği — haberleri yalanla'n&küd“- Aç kalan Bilbaoya un getirilirken Katalonya hadiseleri Valensiya, 6 (A.A.) — Bazı yaban- er radyoların neşriyatına cevab ver-« mek istiyen iç bakanının bir tebliğin- de son saatlerde haleldar olmuş — olan nizam ve sükünun bozulur bozulmaz süratle iade edilmiş olduğu bildiril- mektedir. Tebliğde ilâveten deniliyor ki: “Hükümet, evelki gün birkaç saat güç bir vaziyet karşısında kalmıştır. Fakat meşru otorite, hiç bir an tehli- keye düşmemiştir. 'Tebliğde, bundan başka, milli mu- hafızlar albayr Eskobar'ın Katalonya- da normal vaziyeti kurmağa memür servislerin şefliğine ve general Pozas- m da bütün Katalonya orduları başku- mandanlığına tayin edilmiş oldukları beyan edilmektedir Kanlı bir çarpışma Parpinyan, 6 (A.A.) — Dün Barse- londan gelen kimselerin söylediklerine göre, katalonyalı anarşistlerin işgal et- mekte oldukları telefon santıralına kar- şı evvelki gün yapılmış olan tarruz, hakiki bir muharebe olmuş ve saat 13 ten 20 ye kadar devam etmiştir. Taarruz Generalite polis müdürü Radriguez Salanın idaresi altında hü- cum kıtaları tarafından yapılmıştır. Bu kuvvetler, kat kat ilerlemek mec. buriyetinde kalmıştır. Anarşistler, pen- cerelerden mitralyözlerini çevirmişler, boyuna ateş ediyorlardı. Anarşistler, bir çok seyircileri öldürmüşler ve ya- ralamışlardır. Nihayet anarşistler, hiç bir tenkil muamelesi yapılmayacağı hak- kında teminat aldıktan sonra binayı terketmişlerdir. Hükümet vaziyete hâkim mi? Havas Ajansının Fransa - Katalon- ya sınırında bir mevki alan Serbersdeki muhabiri yazıyor: “Barselondan gelen son haberlerde hükümet memurlarının evvelki gece henüz vaziyete hâkim olamamış ve ye- niden bir takım sokak muharebeleri vu- kua gelmiş olduğu bildirilmektedir. Öte taraftan Barselonda çikmakta 0- sanat yılı Istanbul'da Eminönü Halkevi yaşı- yan ediblerimizin en büyüğü ve mo- dern türk romanının kurucusu olan üstad Halid Ziyanın yazı hayatmın elli beşinci yılına girmesi dolayısiy- le bir kutlama gecesi hazırlamıştır. E- debiyat tarihimizin en haklı şöhret- lerinden birini günün mevzuu haline getirmiş olan bu güzel teşebbüs İs- tanbul arkadaşlarımızda, üstad hak- kında yazıların intişarına vesile ol- muştüur, * CUMHURİYET'te Peyami Safa, bu hadiseden bahsederken şöyle ya- zıyor : “Halid Ziya Uşaklıgil kendisinden evvel masal ve macera arasında sal- lanan türk romanına insan ruhunun - diş ini soktu; zam edebi gençliğini üslub avâreliğinden, ifade lâübaliliğinden utanmaya alıştırdı; Ah- med Midhat ananesinin hırka ve en- tari ile sokakta dolaşan kalemleri yanında rabıtalı ve terbiyeli bir nes- rin ne olabileceğini ortaya koydu. Bence r , kendisi b her şeyden, meselâ sinemadan ayı- ran kalite yalnız tahlil olabilir; çün- kü ruhumuzun koğuklarımda gizle- nen manaları ancak roman ve ancak tahlil yoliyle keşfedebilir. Türk romanında Halid Ziya'dan evvel tahlil olmadığını kolayca söy- — leyebiliriz; fakat Halid Ziyadan som: ra tahlil olduğunu söylemek için e- pey düşünürüz. Belki pek nadir ka, lemler edebiyatımıza getirdiği ruh EİR Te FF S CN le devam ettirmişlerdir; fakat Ha- lid Ziya Uşaklıgilin peşi sıra, Roman tarihimizin en büyüğünü topluluk içinde selâmlamak ve onun elli beş lenberi elind. düş yen kalemini öpüp başımıza koymak fırsatını bize verdiği için Eminönü halkevine teşekkür ederiz, ÜSTADIN GENÇLERE TAVSİYESİ CUMHURİYET'te Kandemir, Ha- lid Ziya ile bir mülâkatini neşretmek- tedir. Muharririn “Bugünün h kâ gençlerine hitab ne dersiniz! sualine üstad şu cevabı veriyor: “ — Eğer yaşım bana — tavsiyede bulunmak imtiyazını verirse, derim ki: Ben okumakla yazmağa başla- dım. Muvaffak oldum, olmadım, onun hakkında karar vermek salâhiyeti bende değildir. Ben yalnız muvaffa- kiyetin yegâne âmili olmak üzere bir çare mevcud olduğuna iman ettim: Okumak. Gençler — evvelâ bizim edebi mazi- mize aid ne varsa onları bilmelidir« ler. Sonra ellerindeki vesaitin bahşet. tiği imkân derecesinde şark ve garb edebiyatında cevlânlar yapmalıdır. lar. Husüsiyle mutlâka garbın dört mühim lisanından birini pek iyi bil- melidirler. Sonra, gene bilmelidirler ki; ede- biyet müstakil ve mücerred bir mes- lek değildir. Garb muharrirlerinin meselâ bir hikâyesi, ne emeklerle p lümatın mahsulüdür. Buna dikkat edilirse anlaşılır ki; e- dib olmak demek yalnız hayali bol bir şair olmak demek değildir. Yal nız o kadarcık bir sermaye edib ol- mak için aslâ kifayet etmez. Bu bahsettiğim malümatta tenev- vu, ancak bir garb — diline, bir garb ilmine ve irf tasarruf etmekle müm kündür.,, lan Solidaridad Obrera gaze mü- dürü, radyo ile neşrolunan bir hitabesi ile millt muhafızların hücum kıtaatı müfrezelerinin anarşitler tarafınna geç- miş olduklarını bildirmiştir. Karışmazlık komitesinde Londra, 6 (A.A") — Öğrenildiğine göre karışmazlık komitesi, fransız tica- ret gemilerinin korunmasına mütelallik olarak İskandinavya hükümetleri tara- fından yapılan teklif hakkında hükü- metlerin fikirlerini sormağa karar ver- miştir. Barselonda silâhlar toplanıyor San Sebastiyen, 6 (A.A.) — Kata- lonya polis direktörü dün gece yarısın- dan biraz sonra Barselon radyosunda her kesin silâhlarını teslim etmelerini yoksa teslim etmiyenlerin faşist sayıla- caklarını bildirmiştir. Sokak muharebeleri devam ediyor Paris, 6 (A.A.) — Gelen birkaç ha- bere göre, Barselon'da sokak muhare- beleri devam etmektedir. Dün düzelti- len telgraf ve telefon muhabereleri tek- rar kesilmiştir. 400 ölü, 1000 den fazla yaralı Perpinyan, 6 (A.A.) — Barselon ih- tilâlinin 400 ölü ve binden fazla yaralı- ya sebeb olduğu bildirilmektedir.