18 Nisan 1959 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 22

DÜNYADA OLUP BİTENLER Almanya '_'Ağır ağır çıkacaksın..." Cadenabbia kö- htiyar politikacı, i evinin merdiven- Ü yündekı saytîye lerini ağır ağır çıktı. Ücçhafta müd- detle dinlenmek için geldiği Como gölünün üzerine güneş yeni doğmuş, dağların tepesindeki bulutlar kırmı- zılıklarını kaybetmişti. Fakat sek- sen üç yaşındaki başbakan bunlara bakarak ağlama arzusu falan duy- madı. Bilâkis, Bonn'dan Como'ya ka- dar bütün gece süren tren yolculu- ğuna rağmen, son derece neşeli ve dinçti. Kendisini hiçbir yerde rahat bırakmayan — gazetecilere — dönerek "güz-el Como gölüne tekrar gelişime k memnunum" dedi enaver, son İki yıl içinde bütün tatıllerını bura- da geçirmişti. Alm şansölyesinin — istirahate çekilişi hayli hareketli ve heyecanlı geçen bir haftadan sonra oluyordu. İki gün önce, Federal Meclis Baş— kanı Eugen Gerstenmaier'in kalaba lık bir basın toplantısında bıldırdıgı haber, Almanyayı ve hattâ —bütün Avrupayı altüst etmişti. Aşağı yu- karı on yıldan beri Almanyanın ka- derini elinde bulunduran — Konrad Adenauer gelecek temmuzdaki se- çimlerde cumhurbaşkanlığına aday- lığını koymağa razı olmuştu. Bu, ih- tiyar kurdun fiili siyaset hayatın— dan uzaklaşıp hayli pasif bir mevki olan cumhurbaşkanlığı — mevkiinde Prof. Erhard Başbakan adayı istirahate çekilmesi demekt İki devredir cumhurbaşkanlıgım elinde bulunduran, fakat — Federa Anayasaya göre bir daha seçilemi- yecek olan Theodor Heuss'tan sonra sinekür sırasının kime gelecegı Al- manyada aylardan beri edilmekteydi. Önce, Bakanı meşhur adı ortalıkta dolaşmış, bir müddet sonra, daha şimdiden kızağa çekil- mek niyetinde olmayan akıllı iktisat- çı bu teklifi — nazikâne bir şekilde reddetmiştir. Bu reddin — üzerinden fazla zaman geçmeden. Adenauer gi- i faal bir politikacının cumhurbaş- kanlığı adaylığını kabul etmesi mem- lekette sürpriz olarak karşılanmış- tır. Karar, geçen hafta içindeki üç saatlik bir toplantıda alındı. Alman- yada iktidarı ellerinde — bulunduran Hıristiyan — Demokratlar, osyal Demokratlara karşı hiç de- ğilse Heuss kadar kuvvetli bir aday çıkarabilmek için çok uğraşıyorlar- dı. Bunun için altmış kişilik bir ko- misyon kurmuşlardı. Komisyonun ilk toplantısında önce Adenauer söz al- mış, doksan dakika müddetle, ehem- miyetsiz gibi görünen cumhurbaş— kanlığı müessesesinin hakiki ehem- miyetinden bahsetmişti. Sonra baş- bakanın resmi bir Fransız ziyaret- çiyle görüşebilmesi için toplantıya yarım saatlik ara verildi. İste bu ara sırasında, komisyon mensupları cum- hurbaşkanhgı için en münasip ada- yın Adenauer olduğunda ittifak et- tiler. Şansölye toplantıya döndüğü zaman komisyonun karan kendisine bildirildi, o da hiç düşünmeden he- men kabul ediverdi. Tabit, aslında, herşey böyle "iç- ten gelme" âni kararlarla olur bitmiş değildi. Adenauer bu mesele üzerinde uzun uzadıya — düşünmüş, adaylığa kendisinin talip çıkmasın- dan başka çare olmadığına kanaat getirmişti. İnce hesaplar Gelıp geçmiş Alman politikacıları- nın en kurnazlarından biri ola- rak tanınan Adenauer. önümüzdeki Temmuzda başbakanlıktan çekilme- ğe karar verirken hem kendi pres- hem de partisinin ıstıkbahnı maksadını — gütmüştü. Yaşlılıktan çalışamaz hale gelince- ye veya ölünceye kadar iş başında kalsaydı yerine geçecek kimseleri tam bir şekilde — yetiştiremeden iş başından ayrılmış olacaktı. Halbuki di, cumhurbaşkanlığı köşesine çe- kilecek, fakat bir tara a hü- kümet islerinden alâkasını tamamen kesmemiş olacaktı. Almanya da ki cumhurbaşkanlığı makamı hiçbir za- man Amerikada veya de Gaulle Fransasında olduğu kadar kuvvetli sayılamazdı ama, yine de kabine top- lantılarına arada sırada — başkanlık etmek gibi bazı yetkiler sayesinde tamamen bir gösteriş makamı ol- Conrad Adenauer Zamanını seçmek sanatı maktan kurtarılmıştı. Hele Adena- ver gibi nüfuzunun en kuvvetli ol- duğu bir sırada iş başından çekilen bir başbakan, cumhurbaşkanlıgı ma- kamında eski itibarından istifade imkânım kolaylıkla bulabıle— etmek cekti Alınan karar ayrıca — Hıristiyan Demokrat Partisi bakımından da mühim neticeler doğuracaktı. Ade- nauer'in on yıl müddetle âdeta bir "değişmez başkan" olarak hüküme- tin başında bulunuşu parti içindeki genç elemanlara yükselme kapılarım kapamıştı. Şimdi Adenauer'in fiili siyasetten çekilmesiyle birlikte, genç unsurların yukarı kademelere yük- selmek için bekledikleri fırsatlar kendılıgınden ortaya çıkacaktı. İşin asıl iyi tarafı, parti içindeki ve genç- ler arasındaki bu iktidar mücadele- sinin Adenauer henüz sağken başla- masıydı. İhtiyar şansölye ölünceye kadar iş başında kalsaydı, kendisin- den sonra kopacak post kavgasının partiye pahalıya mal olması müm- kündü. Halbuki — cumhurbaşkanlığı mevkiinde nüfuzlu bir hakemin bu- lunuşu böyle bir' mücadelenin mah- zurlarını geniş ölçüde azaltacaktır. Kuyruktakiler Adenauer'den boşalan başbakanlık koltuğuna kimin oturacağı — bu- günlerde Alman halk efkârım ta çok alakalandıran mevzudur. Tabiti, sı- en kuvvetli aday olarak İkti- sat Bakanı şişman Ludwig Erhard AKİS, 18 NİSAN 1959