5 Nisan 1938 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 4
N Dünya iktisadi ve mali vaziyeti - Ankara borsasında İlk muameleler Dünyanın Iki ucunda - İspanya ve Çin - harbi kızışmış bir halde devam ederken diğer bir köşesinde - Meksi- kada - yeni çeşid bir harb başlamış- tır: İktisadi harb, Harbi ilân eden Amerika Birleşik devletleri hükümeti- dir; mahiyeti şudur: Meksika hükümeti bundan bir kaç ay evvel Amerika ve İngiliz kumpan- yalanının Meksikada sahib oldukları zengin petrol kuyularını istimlâk ey- lemişti. Kumpanyalar, mukavelena- melerine istinad ederek protestoda bulundular; fayda vermedi. Meksika Ali divanma başvurdular, orada da davayı kaybettiler, Bunun üzerine kendi hükümetlerine müracaat ederek müdahalede bulunmalarını istediler. İngiltere, kendi müdafaası için pet- rol ne kadar da hayati bir eheminiye- ti halz bulunsa, hele şu sirada, silâhlı veya silâhsız bir maceraya atılmak taraftarı da değildi. O sustu, Amerika susmadı; diploması tarikile Meksikayı serfiru ettirmek istedi; fakat Meksika cumhurreisi Cardenas'ın azim ve İra- 'desini kırmak mümkün olmadı. Devletler arasındaki ihtilâfları si- Yâhtan gayri vasıtalarla halletmeğe taraftar olan Birleşik Amerika devlet- leri hükümeti, bu vasıtalardan en mü- essirini elyevm Meksikaya karşı kul- yegâne hükümeti idi. Bu hükümet artık Mek- sika gümüşünü satın almıyacağını Hân etti. Netice: Hem gümüş piyasası hem de Meksikanın milli parası olan Peso beynelmilel piyasalarda sukut etmeğe başladı. Harb ilânının bu ne- vine, devletler umumi hukuku ıstıla- hınca röfrâsallles mukabele bilmisil daha doğrusu rötorsion derler, Harb Mânı gibi o da meşrudur, yalnız ki bir devletin umumi menfaatine zarar ika edildiği takdirde tatbik edilmek şar- tile. Halbuki burada umumi menfaat değil bazı anonim şirketlerin hususi menfaati mevzuu bahistir. (1) Bu mesele hakkında bizim görüşü- müzün hilâfına bir noktai nazarla, yani anonim şirketleri sahabet eder tarzda bir makale neşreden Avrupa mali gazetelerinden birisi, sözünü şu suretle bitiriyor: İstismar edene yol verilmiştir, fakat müşteri intikam alıyor! #4» İngiltere - İtalya görüşmelerinin iyi bir safhaya dahil olduğu rivayetleri diğer taraftan Çekoslovakya - Alman- ya ihtilâfının şimdilik yatıştığı şayla- arı Avrupa efkâri Oo umumiyesine biraz ferahlık vermiş ise dö umumi iktisadi ve mali vaziyet berbad olmük- ta devam ediyor, Fransa ticaret odalarının reislerin- den müteşekkil birliğin reisi bay Louis Firasson relsilcumhura, âyan ve me- busan reislerine, başvekile ve ticaret nazırına gönderdiği bir arizada ta- hammüifersa âmme mükellefiyetleri- nin yükü altında inliyen, içtimal ih- tilâfların daimi tehdidi altında bulu- nan ve nihâyet zapt ve işgallere ma- ruz kalan ve bu haller baki kaldıkça sermâye bulamıyan endüstri ve tica- retin elim vaziyeti tasvir edilerek bu- na acele bir çare düşünmek lâzım gel- diği, aksi takdirde memleketin felâke- tedoğru sürükleneceği beyan olun- muştur, Blum kabinesi gene mali projeler hazırlamakla meşguldür. Parlâmento- dan tekrar hususi salâhiyetler istiye- teği söyleniyorsa da bunların mahiye- ti henüz işae edilmemiştir. Hafta zarfında gerek - beynelmilel esham ve gerek Fransız rantları ehem- miyetli sukutlar kaydettiler. Ankara borsasında vaziyet Gazetemizin evvelki günkü nüsha- sında tafsilâtı verildiği üzere Ankara borsası nisanın birinde merasimle açıldı ve muameleye de derhal başla- nıldı, Tabil ilk günler bu muamelât pek mahdud bir sahada cereyan etti, Fakat gittikçe alışverişlerin çoğalaca- gı ümid olunmaktadır. 'Türk parası Koruma kararnamesine hükümetçe bir madde ilâve olunarak Türkiye dahilinde bütün kambiyo musmelâtının Ankarada temerküzü- ne karar verildi, Bu suretle Ankara borsasında kambiyo alişverişleri de çoğalmış olacaktır, Yalnız borsa acen- taları buradaki yazhaneleri fle der- hal telefonla görüşemediklerini söy- lemişlerdir, Tabi! bunun da bir çare- si bulunacaktır. 'Tahkikatımıza göre piyasa flatleri şunlardır: Yüzde 7 buçuk faizli Türk borcu tahvilleri 19,50 lirada, Anadolu mümessilleri 40,50, Merkez Bankası 971,50, İş Bankaları 10,90 lira, Anado- Tu tahvili 39,90 lira (eks - kupon) ik- ramiyeli Ergani 99,15; Sivas - Erzurum 95 kuruş, Endüstriyel kâğıdlarımızdan Aslan çimento 12,65, İttihad değirmencilik 12,50; Bomonti 8 lira. Bazı esham ve talıyilât fizerine An- karada da vadeli muamelât ve bina- enaleyh bankalarca gn işlerine de girişileceği söyleni; Bankalarca it 1 1034 kuruştan mü» bayaa olunmaktadır, Mısır Kredi Fonsiyeleri aşağıdaki fiatlerde kaldı: 1903 tertibi 107 lira 1911 » 96». (0) Anonim şirketlerin yalnız kendi menfaatlerini düşünerek nüfuz edebildik- leri memleketleri nasıl istismar eyledikle- Ti ve hele bunlardan bazılarının bizzat /ketimizde oynadıkları menhus rol- leri, eski maliye müfettişi ve Maliye Na- rlarından üstadımız bay Raşid Eret ahiren neşreylediği La Socidt8 anonyme devant la crise dconomiçue namndeki fransızca eserinde selis bir ifade ile ga- yet güzel canlandırmıştır. Bu eseri oku- yucularımıza hararetle tavsiye ederiz. Köylü 21 milyon firayı nasıl yakıyor! Ziraat mütehassısı dün-Anka- rada mühim bir konferans verdi Ankara 4 (Telefon) — Ziraat mü- tehassısı B. Kridonze'nin Ziraat Ve- kâleti hizmetine girmesinin onuncu yılı münasebetile bir toplantı yapıl mış ve bu toplantıda mütehassıs B. Kridonze'nin (yayla ziraati davası) mevzuu etrafında mühim bir konfe- rans vermiştir. Mütehassıs ezcümle demiştir ki: — Kurak âfetinin Anadoluda se- bebiyet verdiği zarar rakkamla 150 milyon liradır, Kurak senelerde sı- grlar hayvanlar pek cılız kalırlar. * Mütehassis bu zararı önlemek için şu tedbirlerin alınmâsını lüzumlu! ve faydalı görmektedir; Rütubeti muha- faza etmek için mart ve nisanda na- das yapmak nadas kültüvatörle yap- mak, Kuraklığa mükavim tohum cinsleri yetiştirmek ve sonbahar zira- atini yapmak. m Mütehassıs, kimyevi gübrenin orta yayla ziraatinde ve orta Anadoluda ziraatin inkişafı için gübre kullanıl ması lehindedir. Mütehassıs diyor ki: — Yapılan hesaplara göre, yüksek Anadoluda senede 3,5 milyon ton tezek yakılmaktadır. Bü 14 milyon yaş gübreye tekabül eder. Bir ton taze gübre atılmış tarladan 30 kilo fazla buğday, yani 1,5 lira alınabile- ceğine göre her sene türk köylüsü 21 milyon lira yakmaktadır. Bundan mâada kuru gübrenin ku lorisi 2500 halbuki iinid ve maden gübrelerin 4500 - 6000 kalori arasın- da tehalüf ede) 3levsimin son büyük eğlence gecesi 8 Nisan çarşamba akşamı Pransız ti- yatrosunda Çamlıcayı Güzelleştirme ce- miyeti adına büyük bir müsamere tertib edilmiştir. Bu süvarenin kabil olduğu ka- dar güzel geçmesi için çalışılmaktadır. Memleketimizin beli başk heyetleri ve #ana$ teşekkülleri bir araya toplanarak büyük bir program Prog- .ramda sanatklr Naşid ve heyeti, Halk Jar, tabancasını müsadere ederek ken- “opereti. Munllâ kanseri, vr Sök e ZALİM K $ş Aa m 5 Nisan 1938 “Herkes TÜRK'te hayran Ayrıca: - DELi PETRO herkes BAHÇE koşuyor SARAY Sinemalarında sayın halkımızın ZEVE 5 GÜNDENBERİ — TAKDİRLE alkışladığı Baş rollerde: üsküdar ve Kadıköy su şirketi İmtiyazın satın alınması hak- kındaki kanunun mecliste birinci müzakeresi yapıldı ee Gi Ankara 4 (A.A) — Büyük Millet meclisi bugün Hilmi Uran'ın başkan- lığında toplanarak yüksek mühendis mektebi ile Heva yolları devlet işlet- me idaresinin 1934 yılı hesabı katije- | rine sid kanun lâyihalarile zaruri $e- | beplerden dolayı takib ve tahsiline © imkân olmadıği cihetle 3,952,502 lira | ile 10 İngiliz lirası ve 25 altın liranın kayıtlarının silihmesi hakkındaki | kanunu müzâkere ve kabul etmiştir. Meclis yine bu toplantısında, ÜS- küdar ve Kadıköy su şirketi imtiyazı ile tesisatının satın alınmasına ald | mukavelenin ve Türkiye - Letonya ticaret ve kliring anlaşmaları ile mer- butatının, Türkiye - Romanya ticaret | ve tediye anlaşmasının tâsdiklerine aid kanun lâyihalaride icar ve isticar | kontratolarile ferağ ve intikal ilmü- | haberlerinin ve nüfus ve hüvyet cüz- | danlarının bedel mukabilinde satıl- | malarnna dair olan kanun lâyihası- | nın da birinci müzakerelerini yap- mıştır. Büyük Millet meclisi çarşamba gü- nü toplanacaktır. iPEK yy SARA . - .. . Mihracenin Gözdesi filmi YARIN AKŞAM PERŞEMBE GÜNÜ AKŞAMI ANKARADA İZMİR'de KÜTÜPHANE SİNEMASINDA GÖSTERİLMEĞE BAŞLANACAKTIR. Dikk İ t MİHRACENİN GÖZDESİ SARAY ve İPEK sinemalarında perşembe 1KKal : filmi başlıyacaktır. dina SAKAR Y Assn Sinemacılığın incisi ve (MİLLETLER KUPLASI) büyük mükâfatını kazanmış olan Fransızca sözlü zengin ve muhteşem filminin ilk iraesi şerefine mümtaz ve kibar bir seyirci kütlesi huzurunda verilen gala suvaresi yüksek ve nezih bir mümtaziyet kazanmıştır. Bu senenin yeni yıldızı sehhar artist Bugün matinelerden itibaren umuma gösterilmeğe başlanıyor. Bu akşam, GALA MÜSAMERESİNİN bütün programile ilk ve Büyük suare Fiyatlara hiçbir zammiyat yoktur, Yerlerinizi evvelden aldırınız, ve sinemalarında pek yakında TÜRKÇE $-0 e L TF Ül RK TÜRKÇE SÖZLÜ — TÜRK MUSİKİLİ HALK sinemasında ELHAMRA İ. MİLLİ günü matinelerine kadar gösterilecek, Perşembe günü akşamı HİND MEZARI ERALIÇE ViEKTORYA ANNA NEAGLE (ÂADOLPH WOHLBRUCK Telefon: 41341 MUSİKİLİ YARIN AKŞAM M E giz E K Sinemasında BÜYÜK — GÜZEL — MÜESSİR ve ŞAHANE bir film göreceksiniz, KADIN IZALBi BARBARA STANVİCK me JOEL MAK CREA (Fransızca sözlü) Ayrıca: Paramount dünya havadisleri gazetesi. Numerolu koltukların ev- velden temini rica olunur, Telefon: 40868 Bu akşam sast 21 de Fransız Tiyatrosunda Büyük ve meşhur Fransız tenoru ve Avrupanın en iyi şanlörü YORUJ TiLin vesinre KONSERİ Programda: VAGNER, PUÇİNİ, MASSENET, FAUR vesaire. Piyanoda: CEMAL REŞİiT Baş rollerde: İzmirde bir adam karısını öldürdü İzmir 4 (Telefon) - - Bugün Eşref Paşada bir cinayet işlendi. Çukurbah- | çede oturan işsiz takımından Meh- İ med Alf kıskançlık yüzünden karısı 25 yaşında Fikriyeyi başından ve göğ-! sünden bıçakla yaralıyarak öldür. müştür. Katil Mehmed Ali cinayeti işledikten sonra elinde kanlı biçak olduğu halde polis karakoluna gidip ŞEHZADEBAŞI sp TİYATROSU “Tühkikata devam : m diyor. Kati tevkif sallar i ee yenen mi ze ii > b ili a wee sanatkârları tekmil kad- Ankarada bir posta sarayı L 0 K 0 V İ yı yenile; dekar ve gücü” , ki bi m yapılacak | Va a a Ankara 4 (Telefon) — Nafla Vekâ- ESKİ medi 3 perde, AÂDETLER komedi 1 perde ——————— ERTUĞRUL SADİ TEK TİYATROSU Jeti Ankarada büyük ve modem bir posta sarayı yaptırmağa karar ver- miştir. Posta sarayı bugünkü posta- dinliyeceksiniz. 6 Nisan çarşamba akşa- hanen'n bulunduğu saha dahliinde mi saat 9da Beyoğlu — ni yapılacaktır. Postahane arkasındaki Fransız — Üyatrosunda Milityadi) de ilk defa Çamlıcayı Güzeleştirme cemiyeti adma büyük gala. Büyük sanatkâr Naşild ve arkadaşları Halk opereti Bay - Ba- a yan Mualâ Dinçses kon- seri Gardenbar varyetesi boş arsalar bu maksadla istimlâk e dilmiştir. Posta sarayının inşasına önümüzdeki mali yıl içinde başlana- caktır, olarak büyük vodvil KONTAK YAPTI Çarşamba (Üsküdar) da KONTAK YAPTI Otomobilden havaya ateş etti Eşref adında biri, evvelki gün oto- mobile binerek Acıbademden geçer- i ken tabancasını çıkararak havaya birkaç el ateş etmiştir. Hâdiseyi gö- ren polisler Eşrefi derhal yakalamış- | “ Bursada ( Akşam ) ın satış yeri gazetesi ve «AKŞAM neş- CEMAL SAHİR Pek yakında: Aşk resmigeçidi <AKŞAM» Büyük Paramont Opereti. İstanbu- lun her tarafında “temsil edilecektir. riyatı. Bursada münhasıran Atatürk caddesi Okullar Pazarında satılmak- tadır. «AKŞAM. abonelerine hususi tensilât yapılır. Bah MAy., nde disini mahkameve vermislerdir. Tama g pr »e e ea
