24 Şubat 1938 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 3

24-2-938 ÜĞÜN Son Hâdiseler Karşısında İspanya Harbi Ömer Rıza DOĞRUL ngiltere İle İtalya arasında siyasi müzakerelerin açıl- ması için İspanyanm gönüllüler - den tahliyesi şart koşulduğu sıra- da Teruel muharebeleri yeni bir netice daha verdi ve bu defa İs - panya âsileri şehri zaptettiler. Bu hâdise Teruel dramının bir perde- sini daha bitirmiş oluyor. İspanya cümhuriyeti kuvvetleri geçen İlk- kânunun ortalarında harekete ge - çerek âsilerin bu cephesine ansizın taarruz etmiş, âsilerin kuvvetleri- ni şehrin içinde yapayalnız bıra - kan bir askeri hareketi başarmış, daha sonra şehri zaptetmiş, bu muvaffakıyet sayesinde âsilerin geçen yıl sonunda beklenen büyük taarruzunu geciktirmiş veya aka- mete uğratmıştı. Teruel'in Cümhuriyet kuvvetleri tarafından zaptı üzerine iki taraf arasında sürekli mücadeleler baş- ladı. İki taraf ta biribirine sıra ile | taarruz ediyor, fakat bu taarruz- lar bir netice vermiyordu. Daha son ra hasp sahnesi, şehrin şimalinde- ki Alfambra'ya intikal etti ve Ciüm- huriyet kuvvetleri âsilerin Saragos saya giden müvasale hatlarını teh dit ettiler. Fakat buradaki hedef - lerini tahakkuk ettiremedilerse de âsilerin Teruel havalisindeki kuv - vetlerine malzeme göndermelerine mâni oldular. Asiler, bu taraflara malzeme ve erzak gönderemiyor, ancak geceleri köy yollarından is- tifade edebiliyorlardı. Çünkü Cüm huriyetçiler Sierra Palomera'dan geçen ana yolları top ateşi altında tutmakta idiler. Şubatın beşinde âsiler bu taz- yikten kurtulmak için Sierra Palo- Mmera'nın İki cenahına karşı çifte bir taarruzda bulunmuşlar ve ana bi; şle geçirmiye muvaffak ğine aüğiv hareket Teruel'in müküdde*” şehrin ol değiştirmesi . aşti. Bu hâdise evvelki gün tahakkuk etti, Arada asiler, hükümet ordusunu İmha ettiklerini, büyük sahalar İşgal ettiklerini iddia etmişlerse de bütün bunların mübalâga ve yalan dan başka bir şey olmadığı apaçık- tır. Hakikatte âsilerin muvaffakı - yeti, mahalli taktik muvaffakıyet- tir. TTeraer'in Cümhuriyet kuv- Vetleri tarafından ani bir darbe ile zaptedilinesi, yeni Cüm- huriyet ordusunun taarruz kabili. yetini göstermesi bakımından bü - yük bir ehemmiyeti haizdi. Asile- rin nisbeten faik topçu ve tayyare kuvvetlerine güvenerek sırf pres- tijlerini kurtarmak için burayı is- tirdat için sarfettikleri emek ve katlandıkları fedakârlık, kazanılan muvaffakıyetin kat kat fevkinde idi. Esasen Teruel muharebeleri har bin kati neticesi üzerinde müessir olacak mahiyette değildir. Harbin kati neticesi, hâli nsker- Tik bakımından Cümhuriyetin le - hindedir. İspanya cümhuriyeti, şi- maldeki Bask ülkesinin sukutun- dan sonra âsiler buradaki kuvvet- lerini de naklederek Cümhuriyet - silere yükleneceklerdi.. Hükümet kuvvetleri bu sırada Teruel'e hü- cum etmekle, âsilerin ihtiyat kuv- vetlerini bu tarafa toplattı, bunla- Tı hurada harcettirdi. Ve bu savede Âsiler tarafından yapılacak tanrru- Yun inkişafına mâni olduklarından başka belki daha esaslı tesirler Yaptı. gün iki tarafın her birl «i- lâh altında 600.000 kisi bu. undurduğunu iddin ediyor. Müşa- hitlerin anlatışına göre, bilhassa âsilerin bu iddiası çok mübalâga- İıdır. Çünkü Asiler, ister istemez, '*D taarruzi hareketler yapmış ve bu yüzden çok ağır zaylata uğra mıslardır. Bu yüzden âsilerin, mü- him harek-tler icin krtik fakat terriheli kıtalar kullanmıva haş- Iafıkları görüldü. Fakat âsilerin tarafındaki navarlar. yabancı Lej- yonlar ve Faslılar askeri tecrübe ından faik oldukları halde döğüşme kabiliyetlerinin çok aşağı #lduğu göze çarpmaktadır. Diğer - EuE İSPANYA HARBİ: Tahrip eeeasaseaseseeeeeseeeesee) Suriyede : ; Muhalefet Şefleri Mahköm Oldu Şam, 23 (AA) — Muhele- fet şeflerinin muhakemesi dün bitmiştir. Mebus Münür Aelâni, sabık mebus Zeki Hatip ve gaze- ? teci Nesip, gayri kanuni siyasi $ toplantılar yapmak ve ihtilâle teşvik eder mahiyette nutuklar söylemek suretile iğtişaşlara se- bebiyet verdiklerinden dörder ay hapse mahküm edilmişlerdir. “a.a aaa RUSYA: Kızıl Ordunun Yirminci Yıldönümünde Moskova, 23 (A.A.) — Tas Ajan- 81, kızılordunun yirminci yıldönümü münasebetile Sovyetler birliği mü- dafan halk komiserlerinin bir emir namesinin tahlilini neşreylemekte- dir. Mareşal Voroşilof, kızılordunun €- bedi bir'şan kazandığı dahili harp senelerini hatırlattıktan sonra, ez- cümle diyor ki: “Sovyetler birliği, vatanımıza kar- $i, yeni tecavüzler için daimi bir teh- KELibMtE çevline bürütmaktadir Bu nun İçindir ki, bolşevik partisi hü-| kümetimiz ve şahsen Stalin, yorul- madan, ordumuzun savaş kuvvetinin inkişaf eettirilmesi ve fazlalaştırı.| ması ile meşgul olmaktadır. Kızılor-) du, mükemmel bir tekniğe maliktir. Fakat yalnız teknik, ölü bir şeydir. Her. şeyden evvel, bu tekniğin yüle- | selmesini elinde bulunduran insan gelir. Bunun içindir ki, partimiz, sa-| dık evlâtlarını orduya göndermekte ve onlardan mükemmel bilgi istemek tedir. Bunun içindir ki, Sovyeet milleti, vatanımızın en iyi evlâtlarını kızi- orduya vermektedir. rr YUGOSLAVYA: Yeni Sirp Patriğine Nişan Veri'di Belgrat, 23 (A.A) — p Prens Paul, Sırp ortodoks kilisesinin ye- ni ruhani reisi patrik Gavrilo'yu ka- bul etmiştir. Bu münasebetle, Naip Prens, bizzat kendi elile patriğe “Be yaz Kartal, nişanını vermiştir. ————— —— taraftan hükümetin yeni ordusu gün geçtikçe kuvvetleniyor. Asilerin yabancı kaynaklardan edindikleri top ve tayyare faikiye- ti göze çarpıyorsa da hükümetin yerli istihsal ile bu yolda da âsi - lerle boy ölçüştüğü. üsilerin ise an cak yabancılara güvendikleri ve yabancı kaynaklar kurutulduğu taktirde yaya kalacakları anlaşılı- yer. Hükümetin tefevvükünü tebarüz ettirdiği diğer nokta motörlü nak- Tiyattır. Bunlar hem kemmiyet, hem keyfiyet bakımından karsı ta- rafa faiktir. Bu da askerlik bakı - mından çok mühim bir keyfiyet - tir. Hükümet tarafının en mühüm ga ölesi, gıda maddeleri idi. Bu vazivet te ründen gline düzelmekte ve bu nun düzelmesi Franconun kazan « ma ihtimallerini sıfıra indirmekte- dir. O halde İtalya. İspanyayı tahliye ettiği taktirde İspanya Cümhuri- yetinin muvaffakıyet ihtimalleri büsbütün kuvvetlenecektir. ! HARİCİ TAN Franco'cular Terueli Ettiler! Londra, 23 (Hususi) — İspanya| harbine dair asi kaynaklarından ve- rilen malümata göre, Tervel, âsiler tarafından dün sabah saat sekizde amamen işgal edilmiş bulunuyordu. Sokaklarda bir saat kadar şiddetli muharebeler olmuş, ve sonra nisbi bir sükün teessüs etmiştir. Saat on- da da şehir tabii hayatına avdet et- miştir. Asilerin eline geçen esirlern adedi 2600 dür. Şehir, âsiler tarafın-|. dan kâmilen tahrip edilmiştir. Asi- lerin kumandanı General Valera, öğ- leden sonra saat birde şehre girmiş tir. Cümhuriyetçilerin ricati âsi tay- yareler tarafından taciz edilmekle - dir. Asi kuvvetler halen Teruelin beş! kilometre cenubunda bulunmakta ve Valansiya yolunu tehdit etmektedir- ler. Madrit cephesinde Hükümet kaynakları tarafından verilen haberlere göre dündenberi başlıca faaliyet Aravakanın karşısın- da Pardo mıntakasında görülmüştür. Orada âsiler, dün kaybetmiş olduk- ları mevzileri istirdada teşebbüs et mişler, fakat yaptıkları hücumlar şiddetle terdedilmiştir. Hükümetçi- lerin bataryaları bundan sonra düş- manın hatlarını bombardıman etmiş ve her türlü yeni teşebbüse mâni ol- muştur. Madridin cenubü şarkisinde Hükü- metçiler elde etmiş oldukları mev- dileri tahkim etmislerdir. Fransız gemilerine karşı Tanca, 23 (A.A.) — “Mareşal Ly- autey,, adındaki Fransiz vapuru, “Re gina Pacis,, ismindeki Fransız gemi- sinin Valansiyanın 12 mil şarkında dirmiştir. Prado adındaki Fransız vapuru, Valansiyaya 15 mil mesafede meçhul bir takım tayyarelerin o mitralyözle kendisine hücum etmiş ve gemi çindekilerden bir kişinin yaralanma- sına sebebiyet vermiş olduklarını bü- dirmektedir. Opervier adındaki Fransız torpi- do muhribi, son sürati İle hâdise ma- halline gitmektedir. Gönüllüler ve Almanya Londra, 23 (A.A) — Öğrenildi- ğine göre Alman maslahalgizarı B. Woerman, İngilterenin İspan - yadaki gönüllülerin çekilmesi hak- kında yapmış olduğu teklifleri Al | manyanın kabul etmiş olduğunu Hariciye Nezaretine / bildirmiştir. Bu teklifleri, B. Grandi evvelki gün kahul etmiş idi. İngilterenin yeni notası İngiliz gemilerinin Franco kuv - yetleri tarafından hücuma uğrama. larına mukabil İngilterenin protesto: suna Franco tarafından cevap veril- miştir. Mister Chamberlain. bügün Avam kamarasında, bü cevabın hü- kümeti tetmin etmediğini, bu yüz den Salamankaya yeni bir nota gön- | derildiğini bildirmişti —— İTALYA; © Kralların Ziyareti Tekzip Ediliyor Roma, 23 (A.A.) — Dolaşan bir şa| yiaya göre B. Hitleren baska Belei- ka ve Sism Kralları ile Hollanda Kra liçesi, Arnavutluk ve Yunan Krallg- rı da İtalvaya gideceklerdir. © — Tekzip Ediliyor Atina, 23 (A.A) — Salâhiyettar mahafil, Kral Georges'un İtalvaya gideceği hakkındaki şayiaların asıl - sız olduğunu beyan etmektedir. 'Tirana. 23/A A.) — Arnavutluk A- #ansi, Kral Zözunun. yabancı memle xetlerde dolaşan şayialars #öre' Ar- luk haricinde bir soyaheti hak kında hicbir haber malik bülunma - Brüksel, 23 (A.A.) — Kral Leo pold'ün Romayı ziyaret edeceğine dair olan şayialar tekzip edilmekte dir. 6. Perşing ME: T-laraf haberleri, Amerikanm bü- rik harpte Avrupaya gönderdiği kuv vetlerin kumandanı General Perşing in çok ağır hasta olduğunu bildiriyor. Bu münasebetle Generalin bir resmi- ni dercediyoruz. İngiliz Karikatürü: inik ai giymiye çalışıyor çizmesini ROMANYA” Yeni Anayasa PlebisitiBugün Başlıyor Bükreş, 23 (A.A.) — 24 Şubatta ya pilacak olan Plebisite, mebus seçimi ne İştirâk hakkı olan bütün vatandaş lar mesburi olarak iştirâk edecektir. Vilâyet bürolarına, mahalli mahke- me reisleri başkanlık edecektir. * Bükreş, 23 (A.A.) — Memleketin her tarafından saraya birçok mektup ve telgraf gelmektedir. Bu mektup ve telgraflarda. millete yen! bir kanunu esasi verdiğinden dolayı halkın krala karşı olan minnettarlığı tebarüz etti- İrilmekte ve milletin kendi kralının eserine sarsılmaz bağlılığı mektedir. Bükreş, 23 (A.A) — Siyasi bir bildiril HABERLER FRANSA: Ingitere Ve lta'ya Anlaşırsa.. Paris, 23 (Radyo) — Har'cive Na zır Delbos bugün Mebusan Meel si Hariciye Encümeninde, İngilte- redeki değişikliklerden bahsetmiş ve İngiliz - Fransız dostluğunun baki ve kuvvetli olduğuna İşaret etmiştir. M. Flandin'in İtalya ile anlaşma meselesi hakkında sorduğu susle B. Delbos, bunun Londra İle yapı- lacak anlaşmaya munllâk hulundu- ğunu ve İtalya Londra ile anlaştı ği taktirde Fransanm anlaşmam: 81 için sebep kalmadığını beyan et- miştir, Bundan başka hükümet müdafı tahsisatının tezvidini istemiş ve bu talep kabul edilmiştir. Bu miktar 3 milyar 200 milyon frank radde- sindedir. Bir kısmı hava kuvvetle- rine, bir kısmı da kara kuvvetleri- ne tahsis edilecektir. Su muhakkak tır ki memleketin müdafaa ve em- niyeti için birkaç ay içinde Fransa hükümeti büyük hir hava ordusu meydana cıkarmak istemektedir. Bu arada 800 milvon frank ta bah- riyeye tahsis edilmiştir. Bu senenin müdafan bütcesi 15 milyar franklık bir yükselme gös- teriyor. AMERİKA: Vaşingtonun Yıldönümü Nevyork. 23 (A.A.) — Vaşingte nun doğumunun 206 ıncı yıldönümü memleketin her tarafında geçit re- Simleri vesair merasimle tesit edil mistir Bilhasın Vaşingtonda birçok nutuklar söylenmiştir. | Nel TEE. Irlanda ile Başlayan Müzakere Londra, 23 (A:A) — İngiliz - Ir landa müzakereleri dün tekrar baş- lamıştır. Müzakere edilen başlıca noktalar, milli müdafaa, ticaret ve maliye meseleleridir. Neşrolunan bir tebliğde ancak'nok tai nazar teatileri yapıldığı ve Baş vekilin müstacel siyasi meselelerle fevkalâde meşgul olduğundan hakiki müzakerelerin henüz başlamadığı bil dirilmektedir. şahsiyetin öldürüldüğü hakkında dö- nen şayialar asılsızdır. Bütün memle- kette tam bir sükünet hüküm sürmek tedir. Birkaç gün-önce Mısırda bilyük ehramın üzerinde bu civarda yapılan son keşifler hakkında radyo ile bir konferans verilmiş ve konferans her tarafta dinlenmiştir. Resim büyük ehram üzerindeki bu radyo neşriyatım gösteriyor. ELEK Terkos Suyu Ne Oluyor ? (Yazan: B. FELEK) Beni ötedenberi okuyanlar bilirler ki; bu sütunlarda haftada bir olmaz- sa. on beş günde bir mutlaka terkos suyuna İlişir ve halkın sabık şirketten çektiklerini apaçık yazardım. Şirket İstanbul belediyesi tarafından satın alındıktan sonra da bu itiyada devam edebilirdim. Lâkin doğrusu bir taraf- tan işler düzelmiye başladı, sular bol- landı. Üfleyen saatlerle para almak- tan vazgeçildi: diğer taraftan idare bir milli müessese oldu. O sebeple sataşmayı kestik. Fakat hir müddet sonra idarede garip ve beklenmiyen bazı hareketler olduğunu görünce tekrar kaleme yapıştık. Hattâ bu yüz den idare ile şahsen mahkemelere bi- le düştüm. Ben bu hareketlerimde tamamen samimi olduğum icin kim- senin bana kırılacağını zanhetmiyor- dum. Halbuki hü işle doğrudan doğ- ruya alikadar olanlar hağlı oldukları makamları benim aleyhime kıskırt- mak icin yazılarımı ve 6 zaman acti- Hım davayı kimbilir ne şekilde anlat. tılar ki hiç lüzum görmediğim halde bu makamların şahsıma karşı iğhira. rini kazandım. Nekadar güclükle, nekadar zahmetle nekadar ağırlıklar la kazanıldığını gördüğüm dostirklar dan mahrum oluşumuz zaten kâfi bir zarar iken hir de iğhirar karanmayı hiç faydah bulmadığım ve yazıları» mın da alâkadarların hırsını ve hid- detini celbetmekten başka bir tesiri olmadığını gördüğüm için sustum, sesimi kestim. Ve şahsen mutararrır olsam da artık sesimi cıkarmamıya karar vermiş idim. Bugün bu kararı ma rağmen sükütu ihlâl edişim haki. katen pek sıkışık bir vaziyet hâsıl ol. duğundandır. Bu sıkısıklığı izah etmeden evvel şurayı acıkeca kavdedeyim ki; niye- Gm kimseyi tenkit etmek değil, zah- met çektiğimiz bir işi acığa vurup dü- zelmesi imkânlarını aramaktır. Geçende bir yakınımız Beyoğlunda m si gelmediğinden . sikayet ettiğimi saye liyerek su idaresi nezdinde tesebbü- <atta bulunmamı İstedi. Ben de hir hoş saatimde idareve gittim. sikâveti mi söyledim. Beni. hu işlere karısan bir zatın yanına soktular. Şöyle gö- rüştük:, — Efendim! Falan tarafta bir apar tımanımız var. Üst kata su çıkmıyor. Acaba kusur bizde mi, sizde mi? Dİ- ye müracaat ediyorum. Bu zat seri bir eda ile sordu: — Üst kat, kaçıncı kat? — Beşinci kat! — Biz size beşinci kata su veririz diye taahhüt ettik mi? Ben bu cevabı alınca içerledim. Ve haklı olarak şu karsılığı verdim: —.Bu liflar mahkemede edilir. (Biz daha oraya düşmedik. Ben sade- ce su gelmediğinin sebehini anlamak istiyorum. Hem hir müşteriye böyle mukabeleye de mahal voktur. Eski. den çıkıyordu. Şimdi çıkmıyor An- lamayı istiyorum Birim enstalasyon mu hozuk. sizin tazyik mi ar? Memur bu sözünü İstanbulun en melek gibi müşte: şüphesiz hiddetini Ne ise bazi soruşturmalardan son- ra ana borumum esaslı bir tamiri de- layısile o tarafların suyu ve tazyiki az olduğu için üs! katlara su çıkma- dığı cevabını verdiler, — Acaba ne zaman biter? Sualine de: — Bir avak evvel hitmesine calışıe yoruz, cevabını aldım amma ısrar ©- dine — Bir buçuk, ter, ay sürebilir, deği- Ben orarla ayni memurla münaka- şa etmemek için müracaat dairesine gidip: — Madem ki: avlares sular kesile- cek ve tazyik ktı, bunu ya &- lektrik şirketinin cereyan kesileceği zaman yaptığı ihharlar gibi sahsi ve münferit ihharlarla vahut birkar gün Taretelerde vaymakla haher vermek tenn etme? miydi? Ne olur hizi de hiraz sdsm verine koy “dedim — Doğru!, Falan diyip biraz gül düler. Çıktım gittim, O zamanlar. su. bahsettiğim apar- tımanın liç katına cıkıvordu. Haher aldım ki: üc gündür. büsbütün kesil miş, ne aşağıya, ne yukarıya su gel. mez olmuş.