25 Ocak 1964 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 22

DÜNYADA OLUP BİTENLER, De Ganlle'ün hülyaları Hite içinde Doğu ile Batı arasın- daki münasebetler bakımından vu- kubulan önemli bir başka olay da, ei yakın bir süre içinde Ko- ünist Çin hükümetiyle diplomatik münasebetler kurmak niyetinde oldu- gunu açıklamasıdır. Eğer Fransa Ba- tılı devletlerin, başta Birleşik Ameri- ka olmak üzere, büyük bir çoğunlu- gunun tanımaya yanaşmadığı Pekin hükümetiyle (diplomatik bağlar ku- rarsa, bunun bütün dünya politikası bakımından önemli sonuçları olaca- gına şüphe edilmemelidir. Bir kere, böylece, Çin büyük bir Avrupa devle- tiyle kurduğu bağlar sayesinde önem- li bir siyasi ağırlık kazanacaktır. 1- kincisi, ransadan sonra ikadaki eski Fransız Topluluğu devletleri de rr Çini tanıyacakları için, Pa- hükümetinin Birleşmiş Milletler- temsil edilebilme şansı büyük öl- çüde çoğalacaktır. Üçüncü olarak, Fransanın Washington'a rağmen al- dığı bu karar, Paris ile Washington arasındaki omünasebetlerin daha da soğumasına yol açacaktır. De Gaulle'ün Komünist Çini tanı- mak yolunda aldığı karar, birçok kim- seyi kızdırmakla beraber, kimseyi şa- şırtmamıştır. Fransız Devlet Başkanı- nın hayalinde kurduğu "Büyük Fran- ini gerçekleşmesi için, da kuwvetlenmesi gerekiyordu. De Ga- AKİS/22 ulle Komünist Çini tanırsa, Asyada söz sahibi olmak için bir kilit nokta- sı tutacağını düşünmüş olmalıdır. Bundan başka, eğer Komünist Çinle yakın münasabetler kurmayı becere- bilirse, Pekini oMoskova karşısında kullanmak imkânını da elde edecek- tir. Afrika Bulanık sular Kjmünisi Çin liderlerinden Çu En- ın bir ayı aşkın bir süredir Afrika devletlerini günlerde, önemli gelişmeler olmaktadır. Geçen hafta, daha bağımsızlığına yeni ka- vuşmuş ufak Zanzibar adasında bir ihtilâl olduğu haberi alınmıştı. Bu hafta da Tanganikadan ayaklanma haberleri gelmektedir. Batılı basında çıkan yorumlara ba- kılırsa, ufafk Zanzibar (o devletçiğin- deki ihtilâl bütün Afrika ülkelerinin geleceğini yakından ilgilendiren bir nitelik taşıyor. o New York Times'in ihtilâlciler (o tarafından kapıdışarı edilen muhabirinin bildir- diğine göre, Adada idareyi ele alan ekip Moskova ve Havana yetiştirmesi aşırı ve amaçları barda b Afrikaya örnek olacak sosyalist bü devlet kurmaktır. Gerçi şu satırların yazıldığı sırada Zanzi- bardaki çalkalanma henüz, durulma- mış, gerçek iktidarın . ihtilâlcilerden hangisinin elinde bulunduğu kesin sa- larak belli olmamıştır ama, Adada şu sırada, Komünist Çinde yetişme bir Dışişleri Bakanı, Moskovada ye- tişme bir Başbakan, Havanada yetiş- me bir Ordu Kumandanı bulunduğu- na hiç şüphe yoktur ve bunlar, arala- rındaki çekişme nasıl gelişirse geliş- sin, öyle yüzeyde kalacak birtakım de- gişikliklerle yeytinecek insanlar değil- dir. Tanganikanın durumuna gelince, ötedenberien istikrarlı bir iç düzene ve Afrikanın en -büyük siyah liderlee rinden birine - Julius Nyerere - sahip olan bu devlette de ordunun hiç de- ğilse genç kadrolarında solcu fikirle- rin oldukça yaygın olduğu anlaşılı- yor. oBunlar, içinde bulunduğumuz hafta başında bir hükümet darbesi tertiplemişler, fakat amaçlarına ula- şamamışlardır. Bununla beraber, Tan- ganikadaki durumun da henüz kesin bir açıklığa kavuşmadığı bildiriliyor. Anlaşılan, ordu saflarındaki kaynana devam etmektedir ve Nyerere bu kay- naşmayı bastırmak için güçlük çek- mektedir m Zanzibar, hem de Tangani- toplarına karşı cereyan ettiği düşünü- lürse, ihtilâlcilerin gözlerini budaktan sakınmayan Oo kimseler olduğu açıkça meydana ve a Gerisi gelecek mi rika anda büyük iktisadi Avrupa devletleri devletlerin zihinlerini kurcalayan so- ru, Zanzibar örneğine diğer Afrika ül- kelerinin de uyup uymayacağıdır. Moskova ile Pekini düşündüren soru da, eğer diğer Afrika ülkeleri de bu örneğe uyacak olurlarsa, bunların ki- min peşinden gidecekleri sorusu ol- sa gerektir. Gerçekten, son günlerde, Afrikada Komünist Çin ile (Sovyetler Birliği arasında büyük bir yarışma başlamış bulunuyor. Komünist Çin, bu yarış- mayı Sovyetler Birliğinden biraz da- ha ciddiye almaktadır. Çünkü Çinin, yalnız komünist dünya liderliği de- gil, dünya politikası İçindeki yeri de Affrika devletlerini kazanmasına bağ lıdır. Ç geri kalmış ülkeler hakkındaki iyini- yetlerine inandırabilir. Çinin kalkın- ma denemesinin onları için faydalı bir örnek olabileceğini anlatabilirse, ikti- saden az gelişmiş ülkelerin büyük bir çoğunluğunun liderliğini oOele almış, kendisine Birleşmiş Milletler kapıla- rını açmış olacaktır.