17 Temmuz 1964 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 15

SAN Projeler Yeni bir kurum (Geçenlerde Ankarada toplanan Tür- “© Kiye Altıncı Kongresinin kapanış gününde kürsüde konuşanlar arasında en çok ilgi çeken konuşma- lardan birisini Ankara Sanayi Oda- sı Başkanı Dr Orhan Işık yaptı, Işık, Teknik Üniversitenin öğretim üyesi olarak mühendislik hayatına a- tildıktan kısa bir süre sonra doçentlik lunmadığı için imalât alanında da ça- lışmalara girişmiş olan Işık, teşebbü- sünde başarıya ulaştığı için, kısa Za- manda kendisini 'Türkiyede fabrikala- ra Çeşitli makineler ve tesisler yapan özel bir kuruluşun başında bulmuştur, Müteşebbis olduğu kadar müsbet düşünüşlü bir teknisyen olan Dr. Or- han Işık, Altıncı Sanayi Kongre- sinde, bir Konuda, toplan- tısında hazır bulunan Sanayi Bakanı Muammer Ertene acı acı yakınıyordu. Sanayi Bakanlığı bir siüredenberi hazır- lıklarını yapmakta olduğu “Sınat Pro- jİe ve Mühendislik Hizmetleri Kuru- mu” kanun tasarısını Millet Meclisine sevketmel yeni memlekette m başladığı siralarda, bu plânda yapılması tasar- lanan İşlere ait projelerin hazırlanma- sı işi de bir problem olarak düşünül- Bu konu çok önemli güçlükler- den birini teşkil ediyordu, Nitekim başlarda, hattâ şimdi bile ,plânın gerek hazırlanmasında. gerekse uygulanma- sinda en büyük zorluk, ilgili daire veya kurumlardan o Işin yapılması "çin ge- rekli ön projenin alınması ve işin yak- laşık bir maliyetinin öğtenilmesidir. İşte bu güçlükleri gözönünde bu- lunduran Maliye Bakanlığı - evet Sa- nayi veya Bayındırlık değil de Ma- liye Bakanlığı - konuya el atarak ken- di görüşüne göte bir tasarı hazırlamış Ve Bakanlar Kuruluna sevketmiştir Konunun esas sahibi durumunda bi- tunan Sansvi Bakanı konudan öylesi- ne habersizdir ki, on Bakan arkadaşı tasarıvı imzalamp da .sıra o zamanki Bskan Fethi Celikbaşa gelince, birden gerçekle karşılaşılmış olundu, Sanay! Bakanlıinnda calışmalar bunun fizerine basladı Bir komita teşkil edilerek ku- ru'ması tasarlanan “Sınai Proje ve Mühendis'ik Hizmetleri Kurumu'nun nasıl olması ve nasıl, çalısması gerek- tğin» sit etüdlere girişildi Bu arada AKİS/16 A--Y..j 1964 yılı “girdi, kabinedeki değişiklik sonucunda Fethi Çelikbaşın yerini alan Erten daha verimli ve müsbet bir a- raştırma yolunu tercih etti, maçla U.N.TAB, -Birleşmiş Millet- ler Teknik Yardım Bürosu - dan getir- tilen uzman Baviy'nin rapcrundan da faydalanıldı. Neticede ortaya yeni bir tasarı çıktı. İşte Dr, O Işıkın kana karşı yakındığı da bu tasarıda yer alan bazı hükümlerden baskası de- ğildir, 'Tasarıda özetle kalkınma plân- larının Ve bunların yıllık uygulama programlarının gerektirdiği ön pro- jelefin hazırlanması ve uygulama »- lanındaki mühendislik hizmetlerinin yürütülmesi Sanayi Bakanlığına bağ- lanacak bir iktisadi devlet teşekkülü- Ne görev olarak verilmektedir, Bu ku- rumun sermayesi 15 milyon lira 'ola- cak, özellikle personel kullanmak ve memlekette, aslından da çok sınırı sayıda olan, proje hazırlayabilecek ye- terlikteki tekmisyenleri bünyesinesala- bilmek için mevcut personel statüsün- den çok daha geniş imkânlara mâlik bulunacaktır, Üzerinde durulacak gerçekler eni tasarıya yöneltilen en önemli tenkit, böyle bir teşkilâta, Kal- kınma Plânında yer alacak bütün pro- jeleri elden geçirme yetkisinin veril- mekte olmasıdır. Bunun vakit kay- bına, bazı sürtünmelere, hattâ yaı- rımcı daireler arasında verimi düşüre- tek olaylara yol açmasından korkul- maktadır, Gerçekten de tasarıda ya- tirım yapacak kurumların Önce bü Kuruma başvurarak projelerini hazır- latmayı mecburi kılan bir madde var- dır. Böyle bir hükmün oratikte da!- ma gecikmelere sebep olacağı, herne- kadar tasarıda en geç bir ay içinde cevaplandırılacağı” kaydı varsa da, ce- vabın aylarca gecikebileceği ve bunun da bir müeyyidesi bulunmadığı orta- dağdır Diğer bir tenkit ise, devletin yapa- cağı projeyle özel sektörün fabrikası- ni kuramıyacağı, bunun fiilen imkân- sız olduğudur, Gerçi tasarı, Özel sektö- rü. projeleri Kuruma © vaptırtmağa zorlamamaktadır ama zamanla Kurum genişleyip iş yapma imkânlar! geliştik- çe, özel sektörün de -şimdi yapılan tenkitleri unutarak - projelerini bu- raya yaptırma yoluna gideceğine şüp- he yoktur, Herşey bir yanar, özellikle sınai projeler kolunda bugün Memle- kette sürekli olarak proje yapan be- iri bir kuruluşun mevcut bulunmadı- ğı da bir gerçektir. Şu veya bu ikti- sadi devlet tesekkülünün bünyes'ndei &i birkaç mühendisten kurulu büro- Muammer Erten Parmak bastı lar kısa süreli olarak bu işi yapmak- ta, fakat büyük sürede amacıyla hiç- bir ilgisi bulunmayan işlerle ouğraş- maktadır, Hem bu yetişkin teknisye- nin emeğinden faydalanılması, hem de memlekette özellikle sınai projele- rin hazırlanması işiyle uğraşacak yet Kİli Ve kaliteli elemanların toplandığı bir büronun kurulması hiç şüphesiz güzel bir teşebbüs sayılır. Kurulması tasarlanan bu mühen- dislik bürosu sayesinde, yurtta mev- cut olup bir türlü biraraya getirileme- yen teknik eleman gücünden en verim li şekilde taydalanılmaklâ kalınmava- cak ayni zamanda şimdiye kadar “A- nahtar teslimi” denilen metodla ve he- men hemen gözü kapalı bir şekilde sipariş edilerek yaptırılan birçok fab- rika ve endüstri yatırımının bundan böyle türk mühendisinin. çizeceği e- saslar dahilinde ve onun teknik kont- rolü altında yürütülmesi de sağlan- mış olacaktır , Yalnız, üzerinde' önemle durulacak bir nokta şudur: özellikle özel te- şebbüsün ve hâlen, proje blirolarnı zaten kurmuş olan ve başarıyla yürüt- mekte olduğu da herkosça bilinen, dev- lete ait kurumların korktuğu gibi, bu “Proje Hizmetleri Kurumunun zaman la bir “proje tekeli” şeklini atmaması ve İleride kalkınma (projelerine alt hertürlü teşebbüsün kontrolfinden geç- tiği, hertürlü yatımm projesinin vize edildiği bir merci haline getirilmesine yol açacak hükümlerin tasarılan mut- laka çıkarılmasıdır.