29 Mayıs 1965 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 12

YURTTA OLUP BİTENLER, Ata tankerinde yapılan törende Baran ve Vali Akı Akıl için yol birdir "Modem Gemicilik" adlı iki kitabı ile muhtelif dergi ve gazetelerde yayın- lanmış bir çok makalesi vardır.Baran özel hayatında son derece sakin, evi- ne ve ailesine bağlı bir insandır . Petrol nakliyatı Höri Baranın petrol nakliyatına gir- mesi, dünya denizciliğindeki geliş- meleri takip etmesinin neticesi ol- muştur. Ama bu aynı zamanda, Tür- kiyede de yeni bir iş sahasını türk mü teşebbislere açmıştır. Türkiyede petrol nakliyatı 1950 yı- Ima kadar yabancıların inhisarında (kalmıştır. Türkiye hem dışardan ge- tirttiği petrole ve hem de rayiç nav- lunlardan yüksek olan nakliyatına dö- viz ödemekte idi. Türk Ticaret Filo- suna ilk tankeri Denizyolları almıştır. Müteakiben Hayri Baran Barbaros, Haşim Mardin Raman, Nâzım Kalika van Rıza Kaptan tankerlerini almış- lardır. Bu dört gemi ile Türkiyeye it- hal edilen petrollerin yabancı tanker- ler tarafindan nakledilmesi inhisarı- nason verilmiştir. Ancak Türkiyeye nakledilen petrolde rayiç fiatlardan çok yukarda bir fiat tutturarak ayrı- na karlı bir iş temin eden yabancı petrol şirketleri önce, Türk Ticaret Fi- losuna katılan bu tankerlerin işini sa- bote etmek yoluna gitmişlerdir. Şimdi 10 de olduğu gibi o zaman da, büyük pet- rol şirketleri, sahip oldukları tanker filoları dolayısıyle okendilerine (o bağlı bulunan brokerlerin dahil olduğu "Pa- ne" adlı teşkilât (o vasvtasiyie navlun fiatlarını ayarlamakta idiler. Türk Ti- caret* Filosuna katılan gemileri sabote etmek için Pane teşkilâtı Türkiyeye yapılan petrol nakliyatı onavlunlarını 96 50 nisbetinde indirdi. Ancak zama- nın hükümeti türk tankerleri içta .- at tesbit ederek yabancı şirketlerin sa- botaj hareketinin önüne geçti. Petrol nakliyatında bu devre pet- rol rafinerilerinin okuruluşuna kadar devam etmiştir. Petrol rafinerileri ku- rulduğu zaman ham petrolün nakli i- çin ancak 40 bin tondan yukarı tanker ler kârlı olduğundan ticaret filosuna süper tankerlerin katılması icab edi- yordu. Eldeki tankerler ise ancak ka- botaj hatlarında, Mersinde rafine edi- len petrolü memleketin muhtelif böl- gelerine dağıtmakta faydalı olabile- cekti. Bu yüzden Denizcilik Limited Şirketi, bir süper tanker mübayaasına bizzat girişirken Ulaştırma Bakanlığı nezdinde, Japonyaya tanker yaptıran Denizcilik Bankasını da uyarmış ve gemilerini 40 bin tondan büyük yap- tırması tavsiyesinde bulunmuştur. An- cak Denizcilik Bankası geç kaldığın- dan Japonyaya sipariş edilen Asım Al- yanak ve Batman tankerleri 20 biner tonluk olarak inşa edilmişlerdir. Halet bu tankerler, ham petrol nakliyatındı elverişli olmadıkları için buğday nak- liyatında kullanılmaktadırlar! Türki- yeye gelen ham petrolün ancak sekizde birini Ata tankeri taşımaktadır. Yani daha Ata gibi yedi tanker olursa Tür- kiyeye gelen petrol yalnız türk gemi- leri tarafından © taşınabilecektir. Ata dışındaki nakliyatı halen ecnebi bay- raklı gemiler yapmaktadır. Zor sahada batan gi Baranın havattaki başarısı zor ve çetin bir sahada olmuştur. Türkiye Deniz Ticaret Filosu ba- lonundan dünyanın en geri kalan mem leketlerinden biridir. Halen memleke- timiz dünyada 294 gemi ile 27. sırayı işgal etmektedir- Gemicilikte Türki- yenin bu kadar geri kalmasının başlı- ca sebepleri kanuni mevzuatın son de- rce iptidai olması ile gelip geçen hü- kümetlerin bu konuya gerektiği kadar egilmemesidir. Bunlar arasında kredi maritimin tesis edilememesi, gemi i- poteğine önem verilmemesi ile ithalat ve ihracatta türk gemilerine öncelik tanınmaması yer almaktadır. Ayrıca özel sektör içinde deniz sahasında ça- lışan iş adamlarının, bir ikisi müstes- na, bir gelişme kaydetmemeleri, buna mukabil tamamen İlkel metodlarla ça- lışarak himayeye lâyık olmayan bir iş tarzı tutturmaları da gemiciliğimi- zin geri kalmasına sebep olan başlıca unsurlardandır. Armatörler gelişen de- niz ticaretine ayak ouyduramamışlar, bu yüzden eski tip gemileri işsiz kal- mış, sonra da hurdaya ayrılmıştır. Son beş yıl içinde 24 gemi sahibi, gemisini kaybettiği için deniz sahasını terket- mek mecburiyetinde kalmıştır. Deniz ticaretinin inkişaf etmemesinin bir di- ger sebebi de bizde gemi inşa sana- yünin kurulmamış olmasıdır. Şimdi Hayri Baran bunun peşin- dedir. Başarılı armatörün kanaati, Türkiyede gemi yapmanın kabil oldu- gu merkezindedir. Ancak bu yolun tu- tulman için bunun bir devlet politi- kası olması, yani gerekli kolaylıkların mevzuatla sağlanması lüzumu vardır. Düşünmek lâzımdır ki tersane bölge- sinin neresi olması gerektiği dahi he- nüz kararlaştırılmamıştır. Ama Hayri Baran bu zorlukların da üstesinden geleceğini bilmektedir. Açıkta, berrak- ta, ışıkta çalışan özel teşebbüsün ve sermayenin elinden bir şeyin kurtul- mayacağı, özel teşebbüsün ve sermaye- nin hangi devir Türkiyesinde yaşan dığını iyi bilen bu temsilcisinin ifade ettiği bir husustur. AKİS, 29 MAYIS 1965