1 Ekim 1932 Tarihli Kadro Dergisi Sayfa 20

Millet İktısadiyatı : Türkiye'de Milli Sermaye Hareketı. İsmail Husrev. Türkiyede istihsal şubeleri arasında milli sermayelerin hareketi henüz tamamile liberal iktisat sisteminin kanuniyetlerine tâbi- dir: Milli sermayeler. ihtiras şuheleri arasında umumi milli ik- tisat menfaatleri lehine şuurlu bir müdahale olmadan yalnız kâr normasının (*| seviyesini takip öderek insiyaki bir tarzda teyezzü eder. Liberal iktisadın, dünyanın her yerinde olduğu gi- bi bizde de mümeyyiz vasfı istihsali teşkilâtlandıranların birbir- lerine tâbi olmıyan müstakil müstahsillerden (küçük müstahsil- ler, büyük müteşebbisler) ibaret olmasıdır. Her müstahsil, han- gi mahsulden ve ne kadar istihsal edeceğini sırf kendi şahst men- faatine göre tayin eder. İstihsal vasıtaları, ham mevat ve binne- tice mahsul sermayeyi vazedene aillir. Bunun için istihsal faa- liyetleri ferdiyetci bir çerçive dahilinde cereyan eder. İstihsal pazar içindir. Zati ihtiyaçlar da pazar vasıtasile temin olunur. Türkiyenin ancak ecnebi piyasalarile münasebette bulunan mın- takalarına inhisar etmek ve ecnebi piyasalarının seyrine tâbi olmak üzere dar ve geri teknikli bir içtimai iş bölümü, müstah- silleri yine tamamile liberal bir mekanizma içinde birbirile kar- şılaştırır. Meselâ Adana pamuk müstahsillerile Boldan veya Ka- dıköyün dokumacıları arasındaki iş bölümü gibi. Bu suretle pa- muk müstahsili mensucal müstahsiline, mensucat müstahsili de pamuk müstahsiline bağlıdır. Memleketin esasen mahdut mın- takalarına inhisar edon bu mütekabil rabıta, alış veriş vasılasile cereyan eder. Fakat bu iktisadi münasebetler yalnız alış veriş- (*1 Kârın mikları kâr normasilc ölçülür. Kâr norması kaozanılan kürm vazedilmiş sermayeye nisbetidir. Meselâ, 10,000 liya kâr 1,000 7,000 lirn da TÜ0 Jira kât veriyor diyellm, Nu sermaye'erin her ikiszinde de kâr norması yüzde 10 dir. Sermayelerin miktar) muhtelif olduğu halde kâr norması müsavi olabilirz. Her yüz lira ayn) kâr normasımnı verebilir. 20