1 Ekim 1932 Tarihli Kadro Dergisi Sayfa 47
mızda mevcult değildir. Osmanlı imparaltorluğunun bir müstemle- ke olduğunu hâlâ bir tüirlü ihala edemiyenlerin bu kitabı dikkat ve alâka ile okumalarını çok “ terdik. Muharrir mevzuunda mu. vaffak olmuştur. Materiyeller (az olmakla beraber) ve hüküm- laer yerinde verilmiş ve yerinde kullanılmıştır. & Esterde umumi olarak bir iki nok- taya lemaz elmek istiyoruz. 1 — Hüeesyin Avni Bey, Türkiye- nin müstemlekeleşmesi aayrini kapitalizmin inkişaf safhalarına göre mütalca etmemiştir. Bunun için fikirler bir parça kronolojik bir mahiyet alıyor, müştemlekeleşmesi, kapitalistmin muhtelif safhalarına göre şekli- ni değiştirir. Hüsoyin Avni Bey, Türkiyenin müstemlekeleşmesini garp sanıayi emtiasının memleke. timizi —istilâ başlatı. yor. Halbuki bu zayir, daha av- velden başlamıştır. Şöyle ki: Ka- pitalism, İnkişaf eden bir iktisat sistemidir. —İnkişzafı — asnasmda muhtelif safhalar, kalitalif tu- havvüller geçirir. Biy ticari ka- pitalism, bir sanayi kapitalismi, bir mali kapitalism safhuları var- dır, Her safhada bir nevi serma ye hakimdir. Bu safhaları kapi- talismin ilk çağı (Frühkapita- lismus), orta çağı (Hochlapita- lismus), son çağı (Spnaetkapita- lismus)diye ayırmak ta mümkün. dür. Bunun için kapitalismin müs. temleke siyaseti de bu safhala rın kanuniyetlerina göre sekil al- mıştır. Kapitalismin zuhur ve in- kişaf devrinde (ücari kapila- Türkiyenin etmesile Lem) müsteraleke siyaseti, tica- ri menfaatlerin takviyosi işini ©- tas tulmuştu. Bu siyasatin huku- ki müeyyidesi kapitülüâsyonlardı. ÂAvrupa Lüccarları, kapitüllâsyon- İar sayesinde hir çok menfanrt- ter kazanıyordu. Sanayi kapitu- Hsminin inkisefı ortaya yeni la- lepler attı. Gazp emtiasının pi- vasalarımızda cmniyetle ve su- huletle sürümünü —temir. etmek için Türkiye iktisadiyalının — bir bünye tahavvülü devlet vyejiminin garp —münazse- betlerine göre reorganize edil- mesi lâzımdı. Bir taraftan 1sln- hat yapıldı ve diğer taraftan da Feçirmesi ve Türkiye köy iktisadiyalı bir bün- ye tahavvülü geçirerek — garbın ihtiyaçlarına uygun bir mübade- le nizamına girdi. Mali kapita- lismin garp iktisadiyatına hakim oluşu, Mmüstemlcke siyasetinin mahbiyetini değiştirdi. Müstemle- ke isyaseti daha ziyade mali ser- mayenin menfaatlerine (serma- ye ihracı gibi) göre şekil aldı. Binaensleyh Türkiyenin mll. temlekeleşmesini mütalea cder- ken kapitalismin bu İnkişaf saf- halarını nazarı itibara almak ve hâdişeleri ona göre mütalaa at. mek lüzımdır, 2 — Aile muayyen sat sistemini iktisadiyatı — tabirile bir. devirdeki ikti. karaktatizea ede. meyiz, İstihsalâtımın kısmı â. zamı, mahallinde müstaheili ta- vafından istihlâk ecidlen — iktisat tarzına «zali iktisat nizamış de- mak lâzandır. Avrupa — emliası, Türkiyede aila iktisadiyatını de- ğil, pazar için istihsali olmıyan 17
