1 Eylül 1934 Tarihli Kadro Dergisi Sayfa 14

Kooperatif, liberal memleketlerde küçük müstahsil ile büyük müstahsilin sınıfi bir mücadele organı olarak telâkki edilmiştir. Tıpkı amele sendikaları gibi... Kamunist Rusya'da ise, kooperatif, mülkiyetin tasfiyesi için bir vasıla olarak kullanılmaktadır. Türkiye'de hooperatif ne sınıf mücadelesi, ne de şahsi mülhiye- tin tasfiyesi için bir organ değil, millet iktisadiyatının taazzuvu ve müdafaası için bir vasıta olacaktır. Onun için herşeyden önce kooperaliFin bu yeni telâkkisini ve bu yeni rolünü kavramak ge- rektir. Sınıflara bölünmüş bir millet camiası içinde kooperatif, millet parçalarının birbirinc karşı döğüşme teşkilâtı olarak ihtiyari şekilde doğmuştur. Biz kooperatifi bir sımflaşma teskilâtı olarak telâkki etmiyoruz ki, kooperatifleşmeği müstahsilin ihtiyarına terkedelim. Meşrutiyettenberi Türkiye'de ihtiyari kooperatif propagandası gittikçe artan bir hızla yapılagelmiştir. Netice sıfırdır. Bu beyhude tecrübeye daha fazla devam edebilmek için ne zu- manımız, ne de takatımız var, Onun için mecburi Devlet koope- ratiflerini türk şartlarına en uygun bir teşkilât sistemi olarak ka- bule mechuruz. Türk müstahsili bunu kendiliğinden istemekle aklıseliminin en canlı bir misalini daha vermiştir. Devletin istihsal ve ihracat işlerine «cmüdahale» etmesine ihra- catçı, hiç bir zaman ve hiç bir memlekette taraftar olmamıştır ki, bizde olsun, Mecburi devlet kooperatifleri ihracatçının ummacısıdır. İstihsal işini bir milli müdafaa mes'elesi olarak telâkkiye alıştı- ğımız gün o vakit «ihtiyari» kelimesini ağzımıza alama- yız. Çünkü millt müdafaa işleri fertlerin ihtiyarına terkoluna- maz, Milk müdafaa zaruretleri, milli bir vazife olarak fertlere yaptı- rılır. Burada Fferdin şahsi idraki, seviyesi, arzusu, keyfi düşünülmez. 4