9 Mayıs 1937 Tarihli Ulus Gazetesi Sayfa 3

e n 5544 çe N ——— 9-5-1937 Kapitülasyonsuz Mısır M ısır ile kapitülasyondan istifade et- mekte bulunan on kadar devlet arasında geçen aydan beri Montreux- de devam eden müzakereler nihayet- lenmiş ve kapitülasyon sisteminin il- gası hakkındaki mukavele imzalan mıştır. Malümdur ki geçen ağustos- ta İngiltere ile Mısır arasındaki mu- kavele imzalandıktan ve bilhassa Montreux konferansına daveti alâka- dar devletler kabul ettikten sonra kapitülasyonların ilgası prensip iti- bariyle kararlaşmış demekti. Diğer taraftan Mısır hükümeti de kapitü- lasyonlar büsbütün kaldırılıncıya ka- dar bir intikal devresinin geçmesine itiraz etmiyeceğini bildirmişti. Bina- enaleyh prensipler üzerinde mutaba- kat husule geldikten sonradır ki Montreux konferansı toplanmıştır. Konferans toplanır toplanmaz Şu meselelerle karşılaşmıştır: 1 — İntikal devresinin müdeti t 2 — Muhtelit mahkemelerin salâhi- yetleri ve teşkilâtları. 3 — Kapitülasyon hakkından z fade eden devletlerin tebeaları gibi, sömürgelerinde ve mandaları altında bulunan halkın da istifade edip et- miyecekleri meselesi. ! Bu üç nokta üzerind le hulâsa edilebilir: 4 1 — Mısır hükümeti intikal devri- ni on iki sene olmak üzere tayin et- mişti. Fransızlar on sekiz sene ill_“!" ler. Fakat nihayet Mısır h“kwunm noktai nazarı kabul edilmiştir. B_““' enaleyh intikal devri 1949 senesinde nihayet buluyor: 2 — On iki sene devam edecek 0- lan muhtelit mahkemelerin teşril salâhiyetleri olmıyacak” Ve Ylh“f Mısır kanunlarını tatbik edeceklerdir. Bunlar iki smnıftır: İlk mahkemeler; istinaf mahkemesi. — İlk ı-nıhk_eı_nele- rin, kırkı yabancı ve yirmi biri mı- sirir olrmak üzere altmış bir azâN O” lacaktır. İstinaf mahkemesinin ise on biri yabancı ve yedisi misirli olmak azası bulunacak. Ya- ükçe veya tekaüd Jerine mısırlı hâ- isti- eki itilâf şöy- üzere on sekiz bancı hâkimler öld olup çekildikçe, yeT usırlı kim tayin edilecek. Fakat hiç bı.ı' za- man yabancı hâkimlerin nisbeti Üüç- te birden aşağı düşmiyecektir. ; 3 — Kapitülasyon h kıııd.ıı'ı.fıldıe kadar devletlerin tebaaları istifa renin dominyon ve ve Fransanın da sömürg? hlar — ve tunuslular istifade beklerdir. Pukat mandt dlpnda BOT nan memleketlerin halkı istifade et miyecektir. 'de imzalanan mu- İşte Montreux Z kavelenin hulâsası budur. M““ke&’ /Mr lerin dikkate şayan olan noktası, sır heyetinin her mesele de fransız- larla karşılaşmasıdır. On iki ”'fey. razı olmayıp on sekiz senelik intikal devresi istiyen Fransa idi. Sonra K miler. möselesinde «i çok Fraptt a rar etmiştir. Bir aralık Fransa Mısir heyeti ile iki taraflı bir ikamet mua- hedesi akdine bile çalışmıştır. Bu Mi” kaveleye Fransanın kültürünün inki- şafımı temin edecek, fransız hayır müesseselerini koruyacak, hattâ fran- sız misyonerlerine serbesti verecek konulması düşünülüyordu. Mısır hükümeti, Montreux'de bu me- selelerin müzakeresinden kıçnıdl: Bu bahiste şunu söylemek isteriz ki eğer fransız kültürü şarkta yayılmış ise, Fransanın Montreux'de ve aynı Fransanın başka — yerlerde başka memleketlere kabul ettirmeğe Sf” lıştığı tedbirlerle yapılmış değildir. Fransız kültüriyle beraber bu mem” lekette insanlar ve devletler arasın- da müsavat, milli istiklâl gibi bir ta- kım yüksek prensipler de yayılmış- tır ki, Fransa bu prennipkl'i nakze- den kapitülasyon hakkında ve ken- di memleketinde yüz vermediği Pâ" pasları kovmakta devam ettikçe, kül- türünün yayılması için bu memleket- lere tedbirler kabul ettirmeğe çalış- ması, ancak maküs netice verebilir. Mısır kapitülasyonları bahsinde biz önce de fikrimizi bildirdik: Biz- ce kapitülasyon denilen kötü siste- min yarından kalkmaması için hiç bir sebeb yoktur. Mısır milleti medeni- dir. Mısır adliye sistemi ileridir. Mı- sır hâkimleri âdildir. Bir ecnebi, Mr- B karhansi bir Av- P E K Kin sdad0ülz DIŞHABERLER ” d Kaialonya'aa sükünet yeniden kuruldu Bilbao'da seferber edilen erkekler tahkimat işlerinde çalıştırılıyor Barselona, 8 (A.A.) — Son zaman- larda çıkan anlaşmazlıklar, işçi sendi- kaları ile Katalonya hükümetinin dele- gesi arasında yapılan konuşmalar neti- cesinde halledilmişgir. Hücum kıtaları şefi kaymakam Ar- rando ile İspanya hükümetinin delegesi yatıştırıcı tedbirler almışlardır. Telefon binasının polis kuvvetleri tarafından işgalini emreden ve milli iş konfederasyonu tarafından, çıkan karı- şıklıklardan mesul tutulan umumi ni- zam komiseri Rodriguez Salas azledil- miştir. GU Resmi bir kaynaktan bildirildiğine gaşaliık esnasında 200 kişi öl- şi yaralanmıştır. künet hüküm sürmekte- €e sosyalist sendikaları- memurlar göre, kar, müş ve 400 ki Şehirde sü dir. Anarşist v! nın daveti mucibince işçi ve tekrar işe başlamışlardır. Metro ve oto- büsler, yeniden faaliyete geçmişlerdir. Dükkânlar açılmıştır. Sükün yeniden kuruldu Perpinyan, 8 (A.A.) — Barselona- dan tayyare ile gelen yolcular, bu şe- hirde sükünetin hemen tamamen avdet ettiğini teyid etmektedirler. Milisler şehrin merkez sokaklarında vücuda ge- tirmiş oldukları barikadları terketmek- tedirler, a r birçok milisler Bİ- Büununla berabe ' lâhlarile birlikte evlerine dıînerek ame- le te;ekküllerinin emirlerini beklemek- tedirler. 'Torrassa ve Hospitalet'de taşkınlık devam etmektedir. Barselona ile fransız sınırı arasında imendifer münakalâtı tekrar başlamış- tır. Telefon muhaberatı yeniden kurul- muşsa da şimdilik yalnız r.eırnî müha- yerelere müsaade edilmektedir. San Fernando'da Serbere, 8 (A-A.) — Figuerasdan bildirildiğine göre, anarşistler San - Fernando garnizonundaki milislerin yardimile bu Şehre hâkim olmuşlar ve strateji noktalarına mitralyöz yerleş- tirmişlerdir. San - Fernando belediye meclisi a- zâları kaçmışlardır. Cebhelerde Londra, 8 (Hususi) — Hükümetçi kaynaklardan bildiriliyor: Madrid ye- niden bombardıman edilmiş, muhtelif mahallelerin üstüne elli kadar bomba düşmüştür. Takriben 60 ölü ve yaralı yardır. Hü gos yolu üze kümetçi tayyareler 'Toledo - Ar- rinde ağaçlar arasına giz- lenmiş Otuz toptan mürekkeb bir âsi kafilesi yalualıyarak topları kısı?en tahrib etmişlerdir. Avcı tayyareleri de valisindeki köylere ve ormanlara yan- gın bombaları atmışlar ve ormanda yan- gin çıkarmışlardır. Âteş kesilince mi- lisler mevzilerine yeniden dönmüşler- dir. Asi tayyareler boyuna Bilbao üze- rinde uçmaktadırlar. Avala ve Burgos cephelerinde kayda değer bir şey yok- tur. Yeniden İngiltereye gönderilecek 4000 çocuğun sevki için Bilbaoda ter- tibat alınmaktadır. Âsilere göre Asi kaynaklardan bildiriliyor: Bask cep'hesinde Franko kuvvetleri mevzi- lerini ıslah etmişlerdir. Milislerin iki taarruzu püskürtülmüştür. Aragon ve Endülüs cephelerinde piyade ateşi te- ati edilmiştir. Asiler Royter ajansına verdikleri bir beyanatta açık şehirleri bombardıman ettikleri hakkındaki ha- berleri red ile hükümetçilerin sığındık- ları şehirlerin ve bu arada Madridin birinci sınıf askeri hedefleri haline ko- nulduğunu, hükümetçilerin tarafsız bölgelerde mühimmat depoları ve ta- lim meydanları yaptıklarını, birçok Bask şehirlerini tahkim ettiklerini söy- lemektedirler. Asiler buna mukabil hü- Sükünun yeniden kurulduğu bildirilen Barselon *da sosyalist birliğinin binası kümetçilerin açık bir şehir olan Sara- gosa'yı bombardıman ederek elli kişi- nin ölümüne sebeb olduklarını ilâve et- mektedirler. Asiler Bask cephesinde taarruza geçtiler Sen Jan dö Lüz, 8 (A.A.) — Bask hükümetinin resmi bir tebliği nasyona- list kuvvetlerin bugün şafakla beraber büyük bir taarruza geçmiş oldukları nı teyid etmektedir. B;ğ)akan&h;i_ü;dra yolunda... CUMHURİYET'te Başvekilin Lon- dra seyahati başlıklı başmakalede Başvekilimizin İngiltere kıralının taç giyme merasiminde hazır bul k üzere Londra yolunda bulunduğu ha- ber verilerek türk - ingiliz dostluğu- nun bu eni tezahürü hakkında şun- lar söyleniyor: “Büyük harbın ve mütareke sene- lerinin iki neslini karşıkarşıya geti- ren nahoş vakalarından sonra, İngil- tere ile Türkiyeyi biribirine yaklaşt- ran iki devletin de hakiki ve ciddi sulhseverliğidir.,, ŞARK PAKTI TAN'da Ahmed Emin Yalman başmakalesini Asya paktına — tahsiz etmiştir. Yalman haziran iptidaların- * da Tahranda imzalanacak olan şark paktının kısa bir tarihçesini yaptık- tan sonra başmakalesine şöyle devam ediyor: “Bu pakt Türkiye ile İran, Irak ve Af milli — siyasetlerindeki hedef birliğinin açık bir ifadesidir. Bu yolda bir misak dört komşuda şu kanaati kuvvetlendirecektir: “Etra- fımda benim gibi sulh arayan, mace- radan kaçan, malımda gözü olmıyan, benim iyiliğimi dan istiyen dost lar var. Bunlara her vaziyette, her türlü şartlar karşısında tamamiyle dayanabilirim. Onlardan bana iyilâk gelebilir, hiç fenalık gelmez.” Şark paktı ile yakından alâkadar olabilecek İngiltere olsun Sovyet, Rusya olsun böyle bir sulh ve istik- rar nazımı olan paktın imzasından D | hattt » Bermeo, 8 (A.A.) — Bask cebh deki vaziyet âsilerin lehnie olarak inkişaf etmektedir. Gemneral Mola ve Solehaganin £ dası altındaki üçün- cü ve dördüncü bölgelerdeki kuvvetler Bilbao müstahkem mevkiin Solluba da- ğındaki şimal kısmını yarmıya muvaffak olmuşlar ve 10 kilometre derinliğinde ilerlemişlerdir. İşgâl edilen mevziler dün gece temizlenmiştir. yüzlerce esir alınmıştır. Bugün sabahleyin harekâta tekrar başlanmıştır. Düşman bir çok ölü ve yaralı vermiştir. Nasyonalist topçu bilbao vadisine ve maşinato sahil istas- yonuna hâkim bulunmaktadır. Londra taç giyme şenliklerine hazırlanıyor Londra, 8 (A.A.) — Taç giyme bay- ramı daha bu akşamdan başlamış sayı- labilir. Bir milyondan fazla tahmin edilen kesif bir halk kütlesi, çarşamba günü alayın geçeceği yollar üzerinde dolaşmaya başlamıştır. Halk çok par- lak bir tarzda süslenmiş olan yolları ve binaları seyrederek arkadan gelen- lerin tazyikleriyle imkânını bulamadan yavaş yavaş konuşarak ge- durmak T i lardır. âsi askerleri ateşe tu SAZER Şîîîguenka garmda asker yüklü, âsi treni hükümetçi tayyareler tarafından bombardxman edilmiştir. Toledo bölgesinde Toledonun cenubunda bir ?'k'_ş .ha- reketi yapan âsiler önce mevzı_ı_er:m 18- lâha muvaffak olmuşlarsa da hükümet- çiler burayaâ zırhlı bir Hen s_evk?derek bir saat müddetle âsileri k_en_ı_f bir ateş altına alıp avct tayyarelerinin de ,yar' dımiyle bunları tam bir obzguna uğrat- mışlardır. Bilbaoda bütün erk.ekler seferber edildi Havas Bilbaodan bildiriyor : .Işi o.l- ün erkekler, tahkimat işlerin- üzere seferber edilmiş- ler Bermeo bölgesinde mevzilerine, Bilbao ha- de kullanılmak tir. Âsi tayyare Sollubdeki Bask zinmektedir. Fransız, sovyet, macar ve alman he- yetlerinin de Londraya gelmeleri bek- lenmektedir. **& Viyana, 8 (A.ÂA.) — Dış B. Şmid taç giyme törenine iştirak e- decek Avusturya heyeti ile birlikte bugün Londraya hareket edecektir. Bakanı Bakan, dönerken iki gün Pariste kalarak dış bakanını ziyaret edecektir. Ne Londrada, ne de Pariste husust surette politik konuşmalar yapılmıya- cak, yalnız umumi vaziyet gözden ge- çirilecektir. dökak Bükreş, 8 (A.A.) — Veliahd Mihail yanında hava ve deniz bakanı B. Radu İrimesko ve kıralın yaveri Komandör İ i lrdan zi- a memleketındeln mısır n:île adalet huzurunda hakkının ko- € Şından emin olabilir. Ne çı:,ıre itü L kaldırıl- i ka itülasyonların deıîlıı kal ÜBT litika vaziyeti müsaid de- ükümeti de vaziyetin realitesini takdir eniği_ ıçındıı- ki Montreux'de on iki senelik intikal devresini kabul etmiştir. Herhalde mısırlı Iıırde;]erimizi M.oııtreııx' mü- kavelesi dolayısiyle ıehı'fk“edenz..l'-'_ı- kat bu bahiste daha büyük tebriki- on iki sene sonraya saklıyoruz. A. Ş. ESMER mizi Fundatzeamo olduğu halde, taç şen- liklerine iştirak etmek üzere dün Lon- d;ayı,harğket etmiştir. Veliahd, garda kıral tarafından uğurlanmıştır. Hi Londra, 8 (A.A.) — Taç giyme tö- reninde bulunmak üzere birçok ameri- kalı her gün Londraya gelmektedir. Bugün gelen bir transatlantik — töreni getirmiştir. seyir için 600 amerikalı Çarşamba günü için de altı muazzam transatlantik dolusu yolcu beklenmek- tedir. İngilteredeki italyan gazetecileri geri çağırıldı Roma, 8 (A.A.) — İngilterede bu- lunmakta olan bütün italyan gazeteleri muhabirleri geri çağırılmışlardır. İtal- yan ve ingiliz basın münasebetleri hak- kındaki resmi tebliğ neşrolunmuştur: “Hemen hemen bütün ingiliz ga- zetelerinin müttefikan İtalya ve onun silâh kuvvetleri aleyhine takındıkları tavır üzerine Deyli Meyl, İvining Niyuz observer gazeteleri müstesna olmak ü- zere bütün ingiliz gazetelerinin İtalya- ya girmesi yask edilmiştir. İngilteredeki bütün italyan gazeteleri muhabirleri ge- ri çağrılm:ştır. Alman gazetelerinin hücumları Berlin, 8 (A.A.) — İtalyan gazete- cilerinin İngiltereden geri çağrılması münasebetiyle alman matbuatı İngil- tere aleyhindeki şiddetli hücumlarını tekrar ele almıştır. Gazeteler, italyan kararın:n Almanyada hararetle karşıla cağını yzıyorum, Londra mavifilleri lâkayd Londra, 8 (A.A.) — Resmi mahfil- ler, italyan gazetecilerinin Londradan italyaya geri çağırılması hâdisesi et- rafında her türlü mütaleadan içtinab eylemektedir. Bununla beraber bu ka- rar lâkaydi ile karşılanmıştır. İngilte- re tarafından bu babta hiç bir teşebbüs- te bulunulmıyacak ve İtalyadan da iza- hat istenmiyecektir. Hâdise, İtalya ile İngiltere arasında ilk defa vukua gel- mektedir. İtalya, habeş harbında dahi böyle bir tedbire başvurmağı düşün- memişti. İngiliz gazetelerinin İtalyaya girmeleri yasak Roma, 8 (A.A.) — Royter ajansının muhabiri bildiriyor: Resmen bildirildi- ğine göre üç tanesi müstesna olmak ü- zere bütün ihgiliz gazetelerinin İtal- yaya girmesi menedilmiştir. İtalyaya girmesine müsaade edilen üç gazete şunlardır: Deyli Meyl, İvi- ning Niyuz ve Observer. SAHNE KÜLTÜRÜ Açık Söz, başmakale olarak baş- muharririmiz Falih Rıfkı Atayın Yu- goslavyadan Ulus'a gönderdiği sah- ne kültürü unvanlı mektubu neşret- mektedir. Montrö mukavelesi imzalandı Montrö, 8 (A.A.) — Mısır kapitü- lasyonlarının ilgası hakkındaki muka- vele bugün saat 11.45 de imzalanmıştır, Fransız delegasyonu reisi dö Tessan, söylediği nutukta, konferansın bu neti- cesinden Fransa kadar hiçbir memleke- tin memnüun olmadığını ,çünkü bu mu- kaveleyi bizzat Fransanın yaptığını an- lattıktan sonra Mısırdaki yabancıların faaliyetlerine serbest olarak devam edeceklerine dair Mısır hüküme- tinin verdiği kati garantiye riayet olu- nacağı itimadını ileri sürmüş ve şu söz- lerle nutkunu bitirmiştir: « Genç Mısır demokrasisine kolla- rımızı açmak ve serbest milletler ara- sına girmesini selamlamakla derin bir sevinç duyuyoruz.,, Mısır başbakanı Nahaspaşa imzala- nan mukavelenin ve yapılmış olan gö- rüşmelerin ehemiyetini kaydettikten sonra, Mısırın yabancılar - için daima dost ve misafir bir toprak olarak kala- cağını söylemiştir. İngiliz delegasyonu reisi, mukave- lenin akdinden dolayı memnuniyetini bildirmiş ve elde edilen muvaffakryet- ten dolayı bütün delegasyonları kutla- mıştır. Nahas Paşa, saat 15 de Montröden ayrılmıştır. Önce Parise ve oradan da ingiliz kıralının taç giyme — töreninde bulunmak üzere Londraya gidecektir, | KUÇUK DIŞ HABERLER | X Tokyo — Nakliyat işçileri birliği bütün işçileri umumi greve çağırmış ve 'Tokyo ile civarında grev hareketleri baş göstermiştir. Polis bu işle alâkalı 22 ki. şiyi tevkif etmiştir. X Moskova, — Tataristan merkez ic« ra komitesi divânı tatar . riyetinin yeni ana kanun projesini tas- vib etmiştir. X Moskova — Ukrayna üçüncü beş yıllık plânı, 20 hazirandan önce komi- serler konseyine verilecektir. X Aşkabad (Sovyetler birliği) — Rotatif makinesi saatte 24 bin gazete basmakta olan yeni poligrafi kombinası işlemeğe başlamıştır.