9 Nisan 1962 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 20

YURTTA OLUP BİTENLER vendiği dağlara kar yağdığını görme- siyle çıkılacağı anlaşılmaktadır. Zi- ra Koalisyonun, aslında kuvvetli bir koalisyon olduğu, çünkü eşyanın ta- biatı zaruretine dayandığı bir o ger- çektir ve T.B.M.M. bunu idrakte güç- lük çekmeyecektir. Plânlama Sakin adamlar arasında Ankaranın meşhur Opel'i, 0003 nu- maralı plâkayı taşıyan Başbakan- lık makam otomobili bitirdiğimiz haf- tanın sonundaki cuma sabahı saat 10 sularında Parlamento binasının önüne geldiğinde bütün başkent sâdece po- litika konuşuyordu. Halbuki 0008 nu- maralı Opel politikanın merkezi o- lan Meclisin kapısında değil, ona var- madan bir kaç metre önce durdu. A- rabadan Başbakan İsmet İnönü indi, telaşsız adımlarla Parlamento yeri- ne, onun tam karşısındaki küçük bi- naya yöneldi. Devlet Plânlama Daire- sinin ilgilileri Başbakanı teşkilât mer- keşlerinin kapısı önünde bekliyorlardı ve İnönünün ne kadar muntazam ol- duğunu biliyorlardı. İnönü, 6 Nisan Cuma günü saat 10'da Devlet Plân- lama Dairesine gelip orada çalışaca- ğını bildirmişti. 4 Nisan Çarşamba günü, 1963 - 67 yıllarını kapsayacak beş senelik plânın esasını teşkil ede- cek projeler, prensip itibariyle Devlet Plânlama Dairesine verildi. Başbakan, kir günlük marj bıraktı, 6 Nisan gü- Nü çalışmalara nezaret etmek üzere teşkilât merkezine geldi. Gelir gel- mez de işe koyuldu. Toplantı, Devlet Plânlama Dairesi Müsteşarı Osman Nuri Torunun oda- sında yapıldı, İnönünün yanında Baş- bakan Yardımcısı Akif İyidoğan 'da 'bulunuyordu- Toplantıya Daire Baş- kanları iştirak ettiler. 10.15 den 12.35 e kadar devam eden toplantıdan Baş- bakan pek memnun ve neşeli ayrıl- dı, Toplantıda Plânlama Dairesine 4 Nisan tarihine kadar -mühlet bu ta- rihte bitmiştir- gelen projeler hakkın- da Başbakana enine boyuna bilgi ve- pildi. İlgililer gelen projelerin bir dö- kümünü yapmışlardı. Bunun İnönüye takdim ettiler. Başbakan, mavi pelür kâğıdı üzerine yapılmış döküme evve- lâ şöyle bir göz attı. Sonra, her bir madde etrafında teker teker bilgi al- mağa koyuldu. Daire Reislerinden Ha- lâk Ceyhan gelen projeler hakkında İzahat verdi. İnönü genel olarak bö- lümler hakkında sualler soruyor, son- ra: "— Enteresan olanları sizin hangleri diye (meseleyi riyordu. için derinleşti- ğ Başbakan inönü Plânlama Dairesinden çıkıyor iş! Asıl Başbakan iki saatten fazla süren toplantıdan ayrılırken büyük bir yü- kün altından kalkmış, hafiflemiş gi- biydi. Türkiyenin kalkınmasıyla ilgi- li genel plânın ilk ve geri kalmış mem- leketler için hakikaten güç olan kıs- mı - projelerin hazırlanması - aşağı yukarı tamamlanmıştı. Şimdi, bunla- rla değerlendirilmesi isine başlamak üzere Plânlama Dairesi sessiz o se- dasız çalışmalarına başlayacaktı, Kapıdaki yumurta Kendi kabuklarında telaş etmeden çalışmayı prensip edinmiş Devlet Plânlama Dairesi ilgilileri 4 Nisan Çarşamba günü şimdiye kadar başla- rına gelmiyen bir telaşa düştüler. Zi- ra devlet sektöründen bir müddet ev- vel istenen ve son tarih olarak 4 Ni- san tarihi bildirilen projeler Plânla- ma Dairesine bir kaplumbağa süratiy- le geldi, Birer ikişer gelen projelerin adedi, Nisan ayının ilk günlerinde üç- yülün pek üzerinde değildi. Müddetin bittiği 4 Nisan sabahı bir proje enf- lâsyonu oldu. Devlet sektöründen bir- biri ardısıra projeler gelmeğe, dosya- lar dağ misali yığılmağa başladı. Maamafih Plânlama Dairesinde ça- lışanlar, bunu pek yadırgamadılar. Daha evvel bunun böyle olacağını tah- min etmişlerdi. Sâdece iş yoğunluğu biraz arttı ve dairelerdeki çalışma bi- raz süratlendirildi. Projeler, bölüm- lere göre tasnif edildi. Dosyalandı ye incelenmek üzere kaldırıldı. Aslında proje meselesi pek yem bir mesele değildir. Prof. Tinbergen'in Türkiyeye ilk geldiğinde isteği, muh- telif yatırımların projeler halinde il- gililerin önüne serilmesi ve obundan sonra bir plânın hazırlanmasına gi- dilmesi oldu. İhtilâlden evvel ortaya çıkan bu zaruret, zamanın idarecileri için fazlaca önemli görülmedi, proje- yi hazırlamakla görevli muhtelif sebeplerden ötürü hazırlığı tavsattılar. Projeleri hazarlıyacak mü- esseseler yukardan emir almadıkların dan meseleye el atmadılar. Zaman öyle saman, devir öyle devir ki ih- tisasın yanında "yukarının emri" a- kan suları durduruyordu. Hareketsizliğin ikinci sebebi, Tür- kiyenin büyük bir enflâsyon içinde bu- lunması oldu. Parasını muhtelif işle- re türlü sebeplerden dolayı o yatıran müesseseler, yeni bir projenin peşinde koşacak halde değildiler. Üstelik ya- rınından emin bulunmadıklarından, ilerisi için hazırlanacak plân ve pro- je kendilerine havanda su döğmek ka- dar boş görünüyordu. İhtilâlden sonra, mesele üzerine cid- diyetle eğilindi. Ancak ihtilâlin gün- lük dâvaları birinci plânı teşkil et- tiğinden, bu işe fazlasıyla zaman ay-- rılamadı. Saniyen bir ikinci dert mü- esseselerin büyük para sıkıntısı oldu. Başlanan ve çoğu fuzuli olan işler