17 Nisan 1965 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 23

Sah Pehle“ jran Hükümdarı Riza Pehleviye karşı girişilen sıtikast tesebbiüsü karşı- sında en güzel tefsiri bir iranlı albay yapmış bülunuyor: İran bir ikinci Vietnam olurdu.” A.P, ajansının T bu inancın çok iranlı tarafından paylaşıldığını ilindeki. , İran Şahı bir kusursuz insan olmaktan çok uzaktır, İran-Şahında şark hükümdarlarının klâsik kusurlarmdan dünya kadarı bugün hâlâ veya iz halinde mevcuttur, Ama komünist, yahut fanatik mukaddesatcı olmayan iğsi ölseydi, erdiği haber lerinin ümidini antak kaosta gören iki aşırı ucun, ükra sağın ve İki rın kendilerine ortak hedef diye Şahı almalarındaki sebep de bundan baş- ka bir şey değildir. Ama iranlı albay kaostan komünist İranın da, Orta Çağa dönmüş İranın da çıkamayacağını ve memleketinin ancak bir Vi- etnam olacağını gayet doğru olarak görmüştür. Rıza Pehlevinin bin tane kusuru da bulunsa bir büyük meziyeti var- dır; İran için kurtuluş yolunu görmüştür. Bu, içerde reformlar, dışarda hem Rusya, hem Amerika ile iyi münasebet esasına dayanan bir politiks- dır. Şahın düşündüğü ve bir ucundan gerçekleştirmeye başladığı reform- lar için bırakınız İranı, bizde bile çok çevrenin “Vay msi vay!” diye doğrulması mümkündür, Buna mukabil gerçeklere aldırmadan konuşma meraklıları yapılanları çok az. Şahı arka niyetli bulmakta, tenkit oklarını ters istikametten sallamaktadırlar. Mesele, Şahın yaptığının, güven fak- törü unutulmaksızın daha cabuk yvapılabilip yapılamayacağının tesbitidir, Zira bugünkü icraat bile #ki ucun ikisini birden Şahm karşısına diktiğine göre bu sorunun cevabı öyle hemen verilebilecek bir cevap değildir. İranda yapılacak çok şey vardır, Bunlar, İran için en mutlu şekilde ancak Sah ile beraber gerçeklestirilebilir. İran vatanseverine düşen, Şahin etrafında, onu tuttuğu yolda daha süratli ve cesaretli ilerlemeye itecek bir tavir takınmaktır. Niekim, önce, öldürülen genç Ali Mansurun, sonum bugünkü Basbakan Hüveydanın başkanlığında toplanan ekip böyle bir düşüncenin mabsulüdür, Kim ne derse desin, İran için hayır aşimlardan değil orta yolun müvazeneli, aydın yolcularından gelecektir. İranda istikrar, Türkiyeyi en fazla ilgilendiren bir husustur. Kim, hu- dudunun ötesinde bir Vietnamı ister? Şahsının ve güzel eşinin türk hai- kının yüreğinde uyandırdıkları muhabbetin yanında -bu hisler, Kıbrıs ko- nusunda Şahin bizi herkesten fazla ve âdeta bir kendi dâvasını savunurmuş gibi kayıtsız, şartsız desteklemesiyle büsbütün kuvvetlenmiştir- Rıza Peh- levinin suikasttan kurtulmuş olmasının Türkiyede uyandırdığı memnuni- yetin temelinde bu düşünceler vardır. ğını alabildiğine sürdürecek nitelikte bir tekliftir. Bu bakımdan, Vietkong yöneticileri Başkan Johnson'ın tekli- fini “kaba bir hile” olarak nitelemekte, Vietnam halkının bağımsızlık, ege- menlik, birlik ve toprak bütünlüğüne hakkı olduğunu hatırlatmaktadırlar, “Mig'ler ve “Fantom'lar J ohnson'ın konuşması karşısında iXo- münist Çinin gösterdiği tepki de Vietkongunkine benzer türden olmuş- tur. Pekin radyosu geçen hafta yaptığı ve amerikan tekliflerinin reddi olarak yorumlanan bir yayınında, Başkanın konuşmasının yalanlarla dolu olduğu” nu ileri sürmüştür. Kayıtsız şartsız görüşme teklifinin yeni bir unsur ci- duğunu kabul eden Pekin radyosu, bu- nunla beraber, Birleşik Amerikanın Güney Vietnam halkını silâhtan *ec- rit etmek ve savaşı terke zorlamalar ibaret olan gayesinin değişmediğini de hatırlatmıştır. Komünist Çinde ya- yınlanan gazeteler ise Başkan Jorın- son'n teklifini “maskaralık ola”ak nitelemişlerdir Ancak, Komünist Çini en fazla Xxız- dıran şeyin Başkan Johnson'ın ko- nuşmasında Komünist Çin! bir yana birakarak Sovyetler Birliğini Birleşik Amerikayla Güneydoğu Asyada İşbir- üği yapmaya çağırması o'sa gerektir, Nitekim, Başkan Johnson'ın ge- çen hafta yaptığı konuşmanın Üzerin- den kırksekiz saat bile geçmeden, Mao Çe-tungun Çini, Asya barışını kend! e- inde tuttuğunu Birleşik oOAmerikaya bir kere daha göstermiştir Uzakdoğudan alınan haberlere ba kılırsa, geçen Cuma günü Birleşik A- merika ve Komünist Çin kuvvetleri a- rasında ilk çatışma patlak vermiş bu- iunmaktadır. Bu çatışma, Amerikan 7, filosundan havalanan sekiz “Fantom” pi uçakla Hainan adasından havala nan Komünist Çin “Mig"leri arasında olmuştur. Bildirildiğine göre ,Ameri- kan uçakları, Kuzey Vietnamdak! Vihn şehrinin kuzeyinde (o bulunan Tamca köprüsüne akın yapacak pilot- iara görevlerinde yararlı olabilecek son bilgileri toplamak Üzere keşif u çuşu yapmağa A Anla- gilan bu uçaklar, görevlerine giderken Komünist Çinin elindeki Hainan ade sının biraz fazlaca yakınından 9eç- mişler, bunun üzerine de “Mig'ler işe karışmak fırsatını bulmuşlardır Baltimore söylevinin üzerinden kırk sekiz saat bile geçmeden Birleşik Amr- r-kanın Vietnam savaşını, Kızıl Çinle çatışmak pahasına bile olsa, sürdüre- ceğini gösteren davranışlarda bufun- ması, önümüzdeki günlerde durumda büyük bir değişme beklememek ge- rektiğini açıkça göstermektedir. AKİS, 17 NİSAN 1965 .