8 Mayıs 1965 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 16

DÜNYADA OLUP BİTENLER Dominik Sam Amcanın gölgesinde Dominik, Karaib denizinde, Kübanın pek yakınlarında bulunan ufak bir ülkedir ve Haiti ile aynı adacığı pay- laşmıştır. Bundan daha birkaç yıl ön- cesine kadar dominikliler. Lâtin Ame- rikada görülen en kötü diktatörlükler- den birinin, Trujilio ailesinin yönetimi altındaydılar. Amerikan özel çıkarla- rının desteklediği bu modası geçmiş diktatörlük, oDominikte, akla sığmaz sosyal ve ekonomik uçurumlar açmış bulunmaktadır. Lâtin Amerika ülkeleri, hiç şüphe edilemez ki, kuzeydeki büyük komşula- rının gölgesinde yaşarlar. Bu ülkele- rin yöneticileri amerikan çıkarları a- çışından seçilip, devrilirler. Wall Stre- et'teki iki-üç büyük kahve, meyva ve petrol şirketinin ,her istedikleri za- man istedikleri Lâtin Amerika ülke- sinde iktidarı değiştirebileceklerini if- tiharla söyledikleri günler henüz pek gerilerde kalmamıştır. Bugün belki bu şirketler, Lâtin Amerikalı yöneticileri, doğrudan doğruya ( silâhlandırdıkları ordularla devirmiyorlar ama, Ameri- kan hükümetini etkileyerek onu kullan manın yolunu bulmuşlardır. Dominik Cumhuriyetinde geçen hafta olup bi- tenler bu gerçeği açıkça ortaya koy- muştur. Zor oyunu bozar Doğrusunu söylemek gerekirse, Do- minik uzun yıllar Birleşik Ameri - kaya baş ağrısı veren bir ülke olmuş- tur. Gerçi Trujilio diktatörlüğü dev- resinde bu ülkedeki amerikan çıkarları çok iyi korunuyordu ama, Washing- ton'lu yöneticiler bu diktatörlüğün önünde sonunda Castro tipi bir ayak- lanma ile son bulmasından çok kork- muşlardır. Eğer dominikli diktatör, Castro tipi bir ihtilâlle devrilirse, bu- radaki bütün amerikan çıkarları da bi- rer birer tarihe karışacaktı. Bu bakım dan, Birleşik Amerika, Trujilio devri- nin demokratik bir ihtilâlle kapanma - sından büyük bir memnunluk duymuş tur. Ancak, oOAmerikan hükümetinin memnunlukla karşıladığı Dominik ih- tilalini amerikan özel sermayesinin de aynı şekilde karşıladığı (o söylenemez. Trujillonun devrilmesinden sonra ya- pılan seçimleri kazanan Dr. Bosch, belki Başkan Kennedy gibi dünya gö- rüşü geniş bir yönetici için ortanın bi- raz solunda olmakla beraber, parla- menter demokrasiye inanmış, aranıp 24 Başkan Johnson Ele verir talkını... bulunmaz bir devlet adamıydı. Fakat Dominikte geniş yatırımları olan a- merikan şirketleri, ortaya radikal bir reformcu olarak çıkan Dr. Bosch'un kendi çıkarlarına dokunmasından kork muşlardır. Nitekim yeni Dominik Baş- nı, Trujilio ailesinin uçsuz bucaksız çiftliklerini devletleştirmeye kalkışın- ca, bunun arkasından, adadaki ame- rikan yatırımlarının gelmesinden çe- kinerek, açıkça Dr. Bosch'a karşı du- Av. Naim Tezmen — Av rum almışlardır. Dr. Boch'u deviren askeri darbe- nin hazırlanmasmda Birleşik Ameri- kanın payı var mıdır? Bu sorunun karşılığını kesin olarak vermek kolay değildir. Hiç şüphesiz, Amerikan hü- kümeti, ülkede yeni karışıklıklar yara- tacağı düşüncesiyle, bu darbeyi iyi karşılamamıştır. Bununla beraber, o zaman takınacağı kesin bir tavırla işi daha başından kendi istediği biçime sokabileceği halde, askeri junta 1965 yılında yeni seçimlere gitmek sözünü verince, darbenin (karşısına dikilme- miştir Ekilenler biçiliyor Bundan iki yıl kadar önce Dr. Bosch'u devirenlerin ona karşı ileri sürdük leri en büyük itham, yeni Dominik Başkanının castro'cu (olduğuydu. Bu yalnız Dominikte değil, bütün Lâtin Amerika ülkelerinde, varolan düzeni- yönetimlere karşı bad çok etki- li bir ithamdır. Komünizmin kendi ya- rım küresinde yayılmasından çok kor- kan Birleşik Amerika da, Önünü arka- sını fazla düşünmeden, bu mutlu azın- lığın gürültüsüne inanmaktadır. Böy- le olunca, Lâtin Amerikada nasılsa iş başına geçebilen oreformcular pek az dayanabilmekte, hemen hepsi, tıpkı Dr. Bosch gibi, sığındıkları bir yerde yeniden işbaşına dönecekleri günü bek lemektedirler. İki yıldır Porto Rikoda yaşayan Dr. Bosch, geride bıraktığımız hafta için- de, yeniden Dominike dönmek firsa- tını bulmuş, fakat bu fırsatı kullana- . Tahsin Atakan İzahlı — İçtihattı İŞ HUKUKU VE SOSYAL SİGORTA KÜLLİYATI Satışa arzedilmiştir. Bu kitap, Sosyal Sigorta Kanunu, İş Kanunu, Toplu İş Sözleşmesi, Grev ve Lokavt Kanunu, Sendikalar Kanunu ve bu kanun- larla alâkalı diğer bütün kanun, Nizamname, Talimatname ve ilgili 1000 den fazla Yargıtay, Danıştay içtihatlarım toplamıştır. 1100 Sahife, Lüks ciltli, Fiatı 50— Liradır. YENİ ÜNİVERSİTE KİTAPEVİ Ankara Cad. No: 80 İSTANBUL (AKİS: 280) AKİS, 8 MAYIS 1965