8 Mayıs 1965 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 6

YURTTA OLUP BİTENLER rana kadar Bütçe Görüşmelerinin ta- mamlanması ve kanunun yürürlüğe girmesi zorunludur. Çünkü, memleke- tin daha bir müddet bütçesiz kalaca- ğının anlaşıldığı Şubat ayı sonlarında kabul edilen 544 Sayılı Kanun, Hükü- mete tanıdığı harcama yetkisini I Ha- ziran 1965 tarihi ile sınırlandırmıştır. Eğer Bütçe yetiştirilirse, Mart, Nisan ve Mayıs aylarında, bu kanuna göre bütçesiz olarak yapılan (o harcamalar mahsup edilecek ve Bütçe sanki I Mart tarihinde yürürlüğe girmiş gibi bir du- rum meydana gelecektir. Ancak, bu formül, bu devletin 1965 yılında, tam üç ay bütçesiz "idare edildiğini" - de- mek ki edilebileceğini - herhalde unut- turâmıyacaktır. Parlak fikirli Süley- man Demirelle bugünkü ortaklarının, hükümet düşürmek için seçtikleri usu- lün sonucu olarak doğan bu manzara- yı, bir bakıma da, devlet idaresinde yeni bir icat olarak kabul etmek ge- rekir. Plansız ve programsız hareket ediyor diye oBaşbakanların şiddetle tenkit edildiğinden bu yana köprülerin altından çok sular akmış olacak ki, bugün Bütçe dahi, bazı sorumlularca, "olsa da olur, olmasa da!" diye düşü- nülür ihale gelmiştir... Ayvaz kasap, bu başka hesap Buğünlerde görüşülmeye başlanacak olan Bütçe Teklifi, tamamen bu psikoloji ile hazırlanmıştır- TRT'yi ele geçirmek ve Patrikhaneyi dışarı atmak gibi "önemli işler"le uğraşan Hükümet, Bütçe için fazla vakit ayıramamış ve zamanında en ağır ve sert tenkitleri yönelttikleri eski Hükümetin Bütçesi- ni, biraz değiştirerek (o benimsemekle yetinmiştir. Yeni Hükümetin Meclise sevkettiği Bütçenin gider tutarı 15 milyar 69 milyon liradır. Bunun 7 mil yar 975 milyonu cari giderlere, 4 mil- yar 17 milyonu yatırıma, 3 milyar 76 milyonu da transfer ve sermaye teş- kili giderlerine ayrılmıştır. Reddedilen Bütçe, ilk nazarda yeni Hükümetin bütçesinden daha kabarık görünmek- tedir: 15 milyar 351 milyon... Buna göre, yeni Bütçede giderlerde 282 mil- yon liralık bir tasarruf sağlanmış in- tibal uyanmaktadır. Oysa gider kalem leri karşılaştırıldığında o mesele muğ- laklaşmaktadır. Eski Bütçede cari gi- derler 7 milyar 834 milyon liradır. Bu rakam yenisinde 7 milyar 975 milyon liraya yükselmektedir. Reddedilen Büt cenin yatırım giderleri 3 milyar 922 milyon iken, yenisinde rakam 4 milyar 17 milyon lirayı bulmaktadır. Bu iki kalemde yeni Bütçe eskiye göre yük- sek olduğu halde, nasıl olup da neti- cede yeni Bütçenin siler seviyesi es- kisinin altına düşmektedir Bu "el çabukluğu, marifet"in cevabı transfer giderleri bölümlerinin muka- yesesinde (yatmaktadır. (Reddedilen Bütçede, transfer gideri olarak 3 mil- yar 594 milyon lira konmuşken, bu ra- kam yeni Bütçede 3 milyar 76 milyon liraya inivermektedir. Aradaki 50 mil- yonu biraz aşkın fark, yeni Bütçeyi, cari ve yatırım giderlerindeki fazlalı- ğa rağmen reddedilenin altına düşüren ana sebep olarak ortaya çıkmaktadır. Eski Bütçeye konulan, yeni Bütçeye ise alınmıyan bu 500 milyonu aşkın ödenek problemin anahtarı halini al- maktadır. Eski Maliye Bakanı Ferit Melen bu su budur- yeni Bütçenin eskiye naza- ran eksik değil, 218 milyon liralık bir gider fazlası ile TBMM'ye getirildiği derhal ortaya çıkmaktadır. Bu fazlalı- ga Bütçe Karma Komisyonunda yapı- lan ilâveler dahil değildir! Gözler seçimde Bir hesap oyunu ile gizlenmeye çalı- şılan bu artışı meydana getiren ba- zı ilgi çekici fazladan ödenekler -ki eski Bütçeye göre yeni Hükümetin spesiyalitesini teşkil etmektedir- şöy- le sıralanmaktadır: Köy yolları için 8 milyon, köy içme suları için 7 milyon. Diyanet İşlerine kadro ilâvesi ve ücret zamları için 22.8 milyon, Oogecekondu ve o âfetler için -Bölükbaşı dahil mi?- 10 milyon, Te- Bütçe Komisyonunda Maliye ekibi Eski hamam, haftanın e e nn püf noktasını şöyle — etm 500 amison bu yıl ödenme- si selen dış borç karşılığıdır Biz Bütçeyi hazırlarken, Konsorsiyum bu meblâğın ödenmesini ertelemek tema- yülünde idi. Ancak bir prensip kararı dışında, kesinleşmiş bir durum olmadı- ğından ve yabancılara karşı, borcumu- zu Bütçemize almamış görünmemek için bu 500 milyonu Bütçe hesabına dahil ettik. Ciddiyetin icabı budur. Bu- günkü Hükümet, bu meblağı Bütçeye koymamış. Kim bilir, belki daha kesin bir haber almışlardır!.. İki Bütçe arasındaki esas farkı teş- kil eden bu 500 milyon liralık meblâğ hesaba katılmadığı takdirde -ki dogru- eski tas.. kel Genel Müdürlüğüne 7 milyon - Yoz- -gat bira fabrikası için-, Orman Genel Müdürlüğüne 2 milyon... Bu arada, artışın meydana gelme- sinde, teşkilât kanunu yeni çıkan Da- nıştasın ödenek ihtiyacı ve buna ben- zer diğer zorunlu- ihtiyaçlar da rol oy- namıştır. Ancak ödenek artışının köy yolları, köy içme suları, gecekondular ve Diyanet İşleri kadroları gibi mem- leketimizde başlıca seçim kozu sayılan konulara yönelmesi, dikkatlerden ka- çacak nokta değildir. Belki bu, seçim sırasında propagandacılar tarafından köylüye, "biz geldik de senin işlerine el atılabildi- diye anlatılmak istenecek- tir. Ancak kazın ayağının hiç de öyle olmadığı İktisadi konulara yakın her- AKİS, 8 MAYIS 1965